Długoszpon białobrewy
| ||
Metopidius indicus[1] | ||
(Latham, 1790) | ||
![]() | ||
Systematyka | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | zwierzęta | |
Typ | strunowce | |
Podtyp | kręgowce | |
Gromada | ptaki | |
Infragromada | ptaki neognatyczne | |
Rząd | siewkowe | |
Podrząd | bekasowce | |
Parvordo | Jacanida | |
Nadrodzina | Jacanoidea | |
Rodzina | długoszpony | |
Rodzaj | Metopidius Wagler, 1832 | |
Gatunek | długoszpon białobrewy | |
Synonimy | ||
Parra indica Latham, 1790 | ||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
![]() najmniejszej troski |
Długoszpon białobrewy (Metopidius indicus) – gatunek ptaka z rodziny długoszponów. Występuje w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej – zarówno w części kontynentalnej, jak i na niektórych spośród wysp Indonezji – na nieregularnym obszarze. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał John Latham w 1790. Holotyp pochodził z nieokreślonej lokacji w Indiach. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Parra indica[3]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza długoszpona białobrewego w rodzaju Metopidius, którego jest jedynym przedstawicielem. Nie wyróżnia podgatunków[4], podobnie jak autorzy HBW[5]. Monotypowy rodzaj Metopidius opisał Johann Georg Wagler w 1832[6].
Kariotyp długoszpona białobrewego poznano po raz pierwszy w 1982 roku, kiedy opublikowano wyniki badań nad różnymi indyjskimi ptakami siewkowymi. Dla Metopidius indicus 2n=84[7]. Jest to wynik odmienny od otrzymanego w późniejszym badaniu innego autora, opublikowanego w 1992 – 2n=88[8]. Długoszpony białobrewe, podobnie jak koralowe (Irediparra gallinacea) i te z rodzaju Actophilornis, mają unikatową kość promieniową o kształcie podobnym do ostrza. Prawdopodobnie jest to związane z chronieniem skrzydłami jaj i pokrytych puchem piskląt[9]. Poniżej przedstawiono pozycję gatunku i rodzaju na kladogramie rodziny długoszponów (Jacanidae), jaki opracowali Whittingham, Sheldon i Emlen (2000) na podstawie badań mtDNA[9]:
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Morfologia
Długość ciała wynosi 28–31 cm[5]; masa ciała samców (n=43) – 147–202 g, samic (n=25) – 226–354 g[10]; rozpiętość skrzydeł – około 54 cm[5]. Nie są znane różnice w upierzeniu zależne od miejsca występowania. Samice są większe od samców, ale w upierzeniu dymorfizm płciowy nie występuje. Prawdopodobnie płeć długoszponów białobrewych można określić na podstawie samych wymiarów, jednak utrudniają to dane pozyskane z błędnie oznaczonych okazów muzealnych[11]. Wymiary szczegółowe dla 43 samców i 25 samic (mierzone podczas badań terenowych w Kanyakumari na południowym krańcu Indii) podane w milimetrach przedstawia poniższa tabela[10]:
Płeć | Długość dzioba | Długość skrzydła | Długość skoku | Długość ogona |
---|---|---|---|---|
Samce | 21,6–23,8 | 154–168 | 65,5–76 | 41–55 |
Samice | 23,9–27,3 | 164–190 | 72,5–84,5 | 41–59 |
Większość upierzenia jest czarna, opalizująca ciemnozielono. Na głowie obecna szeroka czysto biała brew, ciągnie się po boki tylnej części szyi. U nasady tylnej części szyi widoczny jest intensywny fioletowoniebieski połysk. Płaszcz, barkówki, lotki III rzędu i pokrywy skrzydłowe wyróżniają się zielonkawą barwą. Niekiedy pokrywy skrzydłowe większe, zewnętrzne lotki III rzędu i wewnętrzne II rzędu mają wąskie jasnopłowe obrzeżenia. Grzbiet, kuper, pokrywy nad- i podogonowe oraz ogon są intensywnie rdzawe z fioletowym połyskiem. Tylna część boków ciała jest bardzo ciemna, rdzawobrązowa z fioletowawym połyskiem. Dziób masywny, o barwie żółtej lub żółtozielonej. Płytka czołowa czerwona. Tęczówka brązowa. Nogi i stopy ciemnozielone. Na zgięciu skrzydła obecna niewielka tępo zakończona ostroga[11].
U osobników młodocianych na wierzchu głowy obecna matowa rdzawobrązowa czapeczka. Krótka biała brew nie sięga za oko. Przez kantarek przebiega cienka ciemna linia. Za pokrywami usznymi popielata plama. Gardło i broda białawe, ich barwa płynnie przechodzi w intensywnie płowy kolor na przodzie szyi i jasny żółtawopłowy po jej bokach. Niższa część piersi, brzuch i pokrywy podogonowe białawe. Boki ciała, zewnętrzne części nogawic, wewnętrzne lotki III rzędu i spód ciała są czarne ze słabym zielononiebieskim połyskiem. Tył szyi smoliście czarny z wątłym zielonkawym połyskiem, lecz już nasada szyi intensywnie mieni się fioletowoniebiesko. Płaszcz, barkówki i skrzydła ubarwione jak u dorosłych osobników, okazjonalnie pojawia się kilka rdzawo obrzeżonych barkówek lub fioletowo połyskujących piór płaszcza. Grzbiet matowy, zielonobrązowy. Kuper i pokrywy nadogonowe smoliście brązowe, intensywnie rdzawo paskowane i z nieznaczną opalizacją. Sterówki głównie białe, wyróżniają się rdzawe plamy u nasady i nieregularne czarniawe paski[11].
Zasięg występowania
Zasięg występowania długoszponów białobrewych według szacunków BirdLife International zajmuje 11,6 mln km²[12]. Rozciąga się od południowo-wschodniego Pakistanu (południowa prowincja Sindh; wyłącznie zalatujące ptaki, które jednak do kolejnych 2 lat zostają[13]) i Indii (na południe do Kanyakumari[14]) przez Azję Południowo-Wschodnią po południowe Chiny (Junnan), południową Sumatrę i zachodnią Jawę[5]. Na północ od Indii zasięg długoszponów białobrewych sięga także do Nepalu[15][14]. Zalatują do Bhutanu[16].
Nie występują na całym terytorium Indii – są nieobecne w zachodnim Pendżabie i zachodnim Radżastanie[14]. W południowo-wschodniej Azji zamieszkują Mjanmę poza jej zachodnią częścią, Tajlandię poza południowym wschodem oraz dawne Indochiny (współcześnie Laos, Kambodża i Wietnam) z wyjątkiem wschodniego i zachodniego Tonkinu (współcześnie północny Wietnam) oraz północnego i środkowego Annamu[17]. W Laosie występują na północy i południu kraju, w środkowej części były odnotowywane w czasach historycznych[18]. Dawniej zamieszkiwały północno-zachodnią część Malezji[17]. Współcześnie zalatują tam[19]. Informacja o tym, jakoby długoszpony białobrewe występowały na Celebesie, pojawiająca się zarówno w starszych (końcówka XIX wieku)[20][21], jak i nowszych (początek XXI wieku)[19] źródłach jest błędna[22][21][12].
Ekologia i zachowanie
Środowiskiem życia długoszponów białobrewych są nizinne słodkowodne jeziora i rezerwuary z roślinnością unoszącą się na wodzie lub wyrastającą z niej. Pojawiają się również na podmokłych terenach trawiastych i zapuszczonych polach ryżowych. Częściej niż długoszpony chińskie (Hydrophasianus chirurgus) korzystają z pofragmentowanych środowisk[11]. W Nepalu odnotowywane były do 915 m n.p.m., lecz najpospoliciej zasiedlają niziny[15]. W Azji Południowo-Wschodniej występują do 1000 m n.p.m.[17] Prowadzą osiadły tryb życia, podejmują jedynie lokalne wędrówki w odpowiedzi na zmieniające się stany wód[5].
Chociaż długoszpony białobrewe były opisywane jako żywiące się głównie pokarmem zwierzęcym, prawdopodobnie powszechnie zjadają także owady, ślimaki i inne bezkręgowce[5]. Poza sezonem lęgowym przebywają czasami w grupach liczących kilkanaście osobników. W sezonie lęgowym samce, odpowiedzialne za opiekę nad młodymi, ochoczo bronią swojego terytorium[11]. Samice, często poliandryczne[11][10], swoim zachowaniem dominują nad samcami[10]. Im więcej samców mają w swoim haremie, tym większe są ich terytoria, a tym mniejsze są terytoria samców. W jednym z badań średnia wielkość terytorium samca wyniosła 7220 ± 740 m², a samicy – 11 970 ± 1670 m²[23]. Długoszpony białobrewe bronią swoich terytoriów nie tylko przed innymi osobnikami swojego gatunku i drapieżnikami, jak błotniaki stawowe (Circus aeruginosus). Obserwowano również ich agresywne zachowania względem niezagrażających im oraz ich lęgom ptaków, jak łowiec krasnodzioby (Halcyon smyrnensis), kaczuszka azjatycka (Nettapus coromandelianus) i bagiewnik białopierśny (Amaurornis phoenicurus). Takie interakcje notowano wyłącznie w sezonie lęgowym[24].
Zaniepokojone długoszpony białobrewe chowają się w roślinności lub zanurzają pod wodę[11]. Dobrze nurkują i pływają, gorzej latają[14]. Ich lot jest silny, jednak nie tak zwinny jak u długoszponów chińskich[11]. Długoszpony białobrewe odzywają się piskami siik-siik-siik[5], wydawanymi podczas walki lub zachowań agresywnych[14], i krótkimi ostrymi chrząknięciami[5] lub płaczliwymi dźwiękami używanymi do zwykłej komunikacji[14].
Lęgi
Okres lęgowy współwystępuje z monsunami. W południowych Indiach trwa od końca lipca (czasami od połowy maja) do początku września[5], podobnie jak w Nepalu[25], na Jawie – w czerwcu[5] (jaja stwierdzano także w kwietniu i listopadzie[26]). Występuje poliandria. Samce żywo bronią się przed innymi samcami, zaś samice strzegą terytoriów swoich partnerów przed innymi samicami[5]. Według jednego z badań dotyczącego struktury populacji i systemu kojarzenia u tych ptaków – pierwszego szczegółowego, a drugiego w ogóle – 60% samic jest monogamicznych, a 40% – poliandrycznych. Poliandryczne samice utrzymują haremy złożone z maksymalnie 4 samców. Im większa ich masa ciała, tym z większą liczbą samców utrzymują relację[10] (co koreluje z wielkością zajmowanego terytorium[23]) i tym więcej składają zniesień w sezonie[10].
Gniazdo zbudowane jest z niewielkiej ilości roślinności wodnej. Może być umieszczone na pływających liściach grzybieniowatych („lilii wodnych”), lotosów (jak lotos orzechodajny, Nelumbium speciosum)[5] czy kotewki (Trapa)[14] lub w wystających ponad taflę wody trawach. Długoszpony białobrewe gniazdują w gęstszej roślinności niż inne długoszpony[5]. Obserwowano ptaki obojga płci przy zbieraniu materiałów na gniazdo[5][14], jednak nie wiadomo, czy samice uczestniczą w jego budowie[5]. Zniesienie liczy zwykle 4 jaja[5][14], rzadziej 3[10], jednak czasem dochodzi do utraty jednego lub więcej[5]. Średnie wymiary 120 jaj z Indii: 36,4 na 25,1 mm[14], dla 7 jaj z Jawy: 36,13 na 25,2 mm[27]. Skorupa jest błyszcząca, brązowa, pokryta nieregularnym czarniawym wzorem[14].
Samice składają poszczególne zniesienia w blisko 10-dniowych odstępach[5]. Stosunek masy całego zniesienia do masy ciała samicy jest niewielki (średnio 16,8%), co wskazuje na niski koszt energetyczny wyprodukowania jednego zniesienia i tym samym łatwiejsze zastępowanie tego splądrowanego przez drapieżniki. Tracona może być większość jaj – w jednej lokacji w południowych Indiach 90% nie dotrwało do momentu klucia; są zjadane przez gryzonie i ptaki[10]. Inkubacja trwa około 26 dni[5] (według innego źródła – 29[10]). Wysiaduje jedynie samiec. Sam opiekuje się młodymi, choć samica pomaga mu w ich obronie[5] (według innych źródeł tak się nie dzieje[10][14]). Podobnie jak u innych długoszponów może przenosić pisklęta, trzymając je między skrzydłem a tułowiem[11]. Z nielicznych obserwacji wynika, że przez pierwsze 5 dni życia piskląt samiec bardzo pilnie ich strzeże (zajmuje mu to około 60% czasu), a gdy młode osiągają 4–6 tygodni, jest już to rzadkie. Długoszpony białobrewe usamodzielniają się po około 70 dniach życia[10]. Nie jest znany wiek, w którym osiągają dojrzałość płciową[5].
Status i zagrożenia
IUCN uznaje długoszpona białobrewego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za nieznany[12]. Podczas zbierania danych do Asian Waterbird Census w niektórych krajach nie każdego roku obserwowano długoszpony białobrewe[28][29][30]. Według szacunków z AWC 2015 roku globalna populacja może liczyć 50–100 tys. osobników[28]. Tę samą wartość podano dla roku 2004[29]. Dla roku 2001 szacunkowa liczebność populacji była nieznana[30].
Pod koniec lat 90. XX wieku długoszpony białobrewe były pospolite w Tajlandii[5] oraz bardzo rzadkie na Jawie[5]. W drugiej dekadzie XXI w Nepalu były stosunkowo pospolite[15]. W 2016 roku otrzymały tam lokalnie status gatunku najmniejszej troski (LC)[31], podobnie jak w 2015 w Bangladeszu[32] i w 2005 w Tajlandii (w ogóle nie zostały wymienione na czerwonej liście[33]). W 2015 na czerwonej liście Chin nadano mu status niedostateczne dane (DD, Data Deficient)[34]. Zagrożeniami dla długoszponów białobrewnych są: utrata lub niszczenie środowiska ich życia, niepokojenie przez człowieka, kłusownictwo i prawdopodobnie używanie środków chemicznych w produkcji roślinnej[31].
Przypisy
- ↑ Metopidius indicus, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Metopidius indicus. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ John Latham , Index ornithologicus, 1790, s. 765 .
- ↑ Frank Gill & David Donsker (red.): Grebes, flamingos, buttonquail, plovers, painted-snipes, jacanas, plains-wanderer, seedsnipes. IOC World Bird List (v9.2), 23 czerwca 2019. [dostęp 15 stycznia 2020].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Jenni, D.A. & Kirwan, G.M.: Bronze-winged Jacana (Metopidius indicus). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [dostęp 20 stycznia 2020].
- ↑ Johann Georg Wagler , Genus Metodipius, „Isis von Oken”, Lorenz Oken, 1832, s. 279 (niem.).
- ↑ Manorama Samanta & R. Prasad , Chromosome complement and C-banding patterns in some Indian charadriiform birds, „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”, 20, 1983, s. 101, DOI: 10.1111/j.1439-0469.1983.tb00255.x .
- ↑ 4, [w:] Krishna Mohan , Chromosome study of Indian birds, Utkal University, 1992 .
- ↑ a b L.A. Whittingham , F.H. Sheldon , S.T. Emlen , Molecular phylogeny of jacanas and its implications for morphologic and biogeographic evolution, „The Auk”, 1, 117, 2000, s. 22–32 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .
- ↑ a b c d e f g h i j k SHM Butchart , Population structure and breeding system of the sex-role reversed, polyanduous Bronze-winged Jacana Metopidius indicus, „Ibis”, 142, 2000, s. 93-102, DOI: 10.1111/j.1474-919X.2000.tb07688.x .
- ↑ a b c d e f g h i Peter Hayman, John Marchant & Tony Prater: Shorebirds. Londyn: A&C Black, 1986 (druk), 2011 (online), s. 40, 218–219. ISBN 978-0-7136-3509-6.
- ↑ a b c Bronze-winged Jacana Metopidius indicus. BirdLife International. [dostęp 20 stycznia 2020].
- ↑ Richard Grimmett, Tom J. Roberts, Tim Inskipp & Clive Byers: Birds of Pakistan. A&C Black, 2008, s. 102. ISBN 978-0-7136-8800-9.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Salim Ali & S. Dillon Ripley: Handbook of the Birds of India and Pakistan. Wyd. 2. T. 2. Megapodes to Crab Plover. Oxford University Press, 1980, s. 201–202.
- ↑ a b c Richard Grimmett, Carol Inskipp, Tim Inskipp & Hem Sagar Baral: Birds of Nepal: Revised Edition. 2016, s. 140.
- ↑ Peter Spierenburg: Birds in Bhutan: status and distribution. Oriental Bird Club, 2005, s. 120.
- ↑ a b c Craig Robson , Birds of South-East Asia: Concise Edition, Bloomsbury Publishing, 2015, s. 110, ISBN 978-1-4729-2425-4 .
- ↑ J.W. Duckworth , R. E. Salter & K. Khounboline (red.), Wildlife in Lao PDR. 1999 Status Report, IUCN, 1999, s. 115 [dostęp 2020-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-18] .
- ↑ a b Allen Jeyarajasingam: A Field Guide to the Birds of Peninsular Malaysia and Singapore. Oxford University Press, 2012, s. 156. ISBN 978-0-19-963942-7.
- ↑ W.T. Blanford: The fauna of British India, including Ceylon and Burma. T. Birds, v.4. Berlin, Londyn: 1898, s. 218–219.
- ↑ a b Mayer, A.B. & Wiglesworth, Lionel W.: The birds of Celebes and the neighbouring islands. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1898, s. 272.
- ↑ James Lee Peters: Check-list of birds of the world. T. 2. Cambridge: Oxford University Press, 1934, s. 228.
- ↑ a b Butchart i inni, Polyandry and competition for territories in bronze‐winged jacanas, „Journal of Animal Ecology”, 68, 1999, s. 928-939, DOI: 10.1046/j.1365-2656.1999.00341.x .
- ↑ N.K. Ramachandran , Interspecific association of jacanas (Hydrophasianus chirurgus and Metopidius indicus) and the role of habitat, „The journal of the Bombay Natural History Society”, 95, 1998, s. 83–84 .
- ↑ Tej Kumar Shrestha: Birds of Nepal: Field Ecology, Natural History and Conservation. Wyd. 2. Steven Simpson Books, 2001, s. 498.
- ↑ Becking, Jan-Hendrik. The Bartels and other egg collections from the island of Java, Indonesia, with corrections to earlier publications of A. Hoogerwerf. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 129, s. 31–32, 2009.
- ↑ A. Hoogerwerf , Een bijdrage tot de oölogie van het eiland Java, 1949, s. 56 (niderl.).
- ↑ a b Taej Mundkur , Tom Langendoen & Doug Watkins , The Asian Waterbird Census 2008-2015: Results of coordinated counts in Asia and Australasia, 2015 [dostęp 2020-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-21] .
- ↑ a b David Li Zuo Wei & Taej Mundkur , Numbers and distribution of waterbirds and wetlands in the Asia-Pacific region: Results of the Asian Waterbird Census: 2002-2004, Wetlands International, 2007 [dostęp 2020-01-21] .
- ↑ a b David Li Zuo Wei & Taej Mundkur , Numbers and distribution of waterbirds and wetlands in the Asia-Pacific region: Results of the Asian Waterbird Census: 1997-2001, Wetlands International, 2004 [dostęp 2020-01-21] .
- ↑ a b C. Inskipp i inni, The Status of Nepal’s Birds: The National Red List Series, tom 2, Londyn: The Zoological Society of London, 2016, s. 253–255, ISBN 978-0-900881-75-6 [zarchiwizowane z adresu 2020-01-23] .
- ↑ IUCN Bangladesh , Red List of Bangladesh, tom 3: Birds, 2015, s. 258, ISBN 978-984-34-0736-8 [zarchiwizowane z adresu 2017-01-11] .
- ↑ Watchara Sanguansomba , Thailand Red Data: Birds, Bangkok: Office of Natural Resourcesand Environmental Policy and Planning, 2005, ISBN 974-9929-86-1 .
- ↑ Red List of China’s Vertebrates, „Biodiversity Science”, 5, 14, 2016, s. 514 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-29] .
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) cs:User:-xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Shantanu Kuveskar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bronze-winged jacana (Metopidius indicus) Photograph by Shantanu Kuveskar Location : Mangaon, Raigad, Maharashtra, India
Autor: Koshy Koshy from Faridabad, Haryana, India, Licencja: CC BY 2.0
Dhanauri Wetland, Greater Noida, UP, India
Autor: M.Komorniczak, Licencja: CC BY 3.0
Propozycja dla Dobry Artykuł dla PL.WIKI
The Wikimedia Commons logo, SVG version.
Autor: User:Nikkimaria, Licencja: CC BY-SA 3.0
Beaty Biodiversity Museum
![]() ![]() |
|||
---|---|---|---|
![]() |
|||
Miejsce | Vancouver, British Columbia, Canada | ||
Współrzędne | 49° 15′ 48,96″ N, 123° 15′ 05,04″ W ![]() ![]() |
||
Data powstania | 2010 | ||
Strona internetowa | Beaty Biodiversity Museum | ||
Kontrola autorytatywna |
Autor: Charles J Sharp , Licencja: CC BY-SA 4.0
Bronze-winged jacana (Metopidius indicus), Vembanad Lake, Kerala
Autor: Dr. Raju Kasambe, Licencja: CC BY-SA 4.0
कांस्यपंखी कमळपक्षी