Fiat BR.20

Fiat BR.20M

Dane podstawowe
Państwo	Włochy
Producent	FIAT
Konstruktor	Celestino Rosatelli
Typ	samolot bombowy
Załoga	5
Historia
Data oblotu	1936
Lata produkcji	1936–1943
Liczba egzemplarzy	518
Dane techniczne
Napęd	2 x Fiat A.80 RC.41 2 x FIAT A.82 RC.42
Moc	2 × 746 kW (1000 KM) 2 × 932 kW (1250 KM)
Wymiary
Rozpiętość	21,56 m
Długość	16,68 m
Wysokość	4,75 m
Powierzchnia nośna	74 m2
Masa
Własna	6500 kg
Startowa	10 450 kg
Zapas paliwa	3620 l
Osiągi
Prędkość maks.	440 km/h
Prędkość minimalna	120 km/h
Pułap praktyczny	9000 m
Zasięg	1970 km
Promień działania	890 km
Rozbieg	380 m
Dobieg	350 m
Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 km 7,7 mm, 1 km 7,7 mm i 1 km 12,7 mm, 3 km 12,7 mm i 2 km 7,7 mm, 1600 kg bomb
Użytkownicy
Włochy, Japonia, Hiszpania, Wenezuela
Rzuty

Fiat BR.20 Cicogna (pol. Bocian) – włoski dwusilnikowy bombowiec z okresu II wojny światowej. Pierwszy całkowicie metalowy włoski bombowiec przyjęty na wyposażenie Regia Aeronautica. Był użyty bojowo podczas wojny domowej w Hiszpanii i na frontach II wojny światowej w Europie, Afryce i Azji. Stale modyfikowany, służył we włoskim lotnictwie od 1937 do 1945 roku. Wyprodukowano ponad 500 egzemplarzy tego samolotu.

Historia

Regia Aeronautica w drugiej połowie lat 30. XX wieku potrzebowała szybkiego, zdolnego do lotów na dużą odległość oraz prostego w budowie i obsłudze bombowca. W 1934 roku ogłoszono konkurs na zaprojektowanie bombowca lądowego, dzienno-nocnego, o promieniu działania 1000 km, mogącego przenieść ładunek 1200 kg bomb^[1]. Miał on zastąpić starsze konstrukcje, tj. Savoia-Marchetti SM.81. Na podstawie tych założeń inż. Celestino Rosatelli w zakładach Fiata opracował projekt nowego dwusilnikowego samolotu bombowego, który był rozwinięciem dwusilnikowego samolotu pasażersko-transportowego Fiata APR.2^[2][3].

Prototyp został oblatany 10 lutego 1936 roku w Turynie przez Enrico Rolandiego, pilota doświadczalnego wytwórni Fiat. Został wówczas okrzyknięty szczytowym osiągnięciem włoskiej inżynierii, po szczegółowych testach wszedł na uzbrojenie włoskiego lotnictwa. Pierwsze seryjne egzemplarze dostarczono włoskiej armii już w 1936 roku. Dwa egzemplarze dostarczono do Trypolisu w celu przetestowania w warunkach tropikalnych. Badania wypadły niepomyślnie, chłodzone powietrzem silniki przegrzewały uniemożliwiając normalną eksploatację^[4]. W trakcie eksploatacji ujawniły się wady konstrukcyjne związane z montażem silników, generowane przez nie drgania przenosiły się na płatowiec. Ponadto chłodzenie silników zawodziło nie tylko w warunkach tropikalnych, problemy pojawiły się również w maszynach eksploatowanych na terenie Włoch. Badania przeprowadzone w zakładach Fiata wykazały, że do konstrukcji silników użyto niewłaściwych materiałów. Jednostki włoskiego lotnictwa, posiadające na wyposażeniu BR.20, wskazywały również na słabość uzbrojenia obronnego samolotu. Około stu samolotów wersji BR.20, wyprodukowanych w latach 1936–1938, poddano przebudowom podczas których usunięto usterki i modyfikacjom polegającym m.in. na dodaniu kopułki obserwacyjnej na grzbiecie kadłuba^[5].

W 1937 roku dwa nieuzbrojone egzemplarze, oznaczone jako BR.20A, zostały przygotowane do lotów reklamowych i rajdowych. Wzięły udział w wyścigu lotniczym Istria – Damaszek – Paryż^[6]. W porównaniu do wersji wojskowej przebudowano przód kadłuba – usunięto stanowisko karabinu maszynowego, elementy szklane osłony zamieniono na dobrze oprofilowane metalowe. Ponadto w kadłubie zamontowano dodatkowe zbiorniki umożliwiające wykonywanie dalekich lotów, na dystansie dochodzącym do 6300 km. Podczas pierwszego etapu wyścigu zajęły szóste i siódme miejsce, w drugim etapie oba samoloty miały kłopoty z silnikami i nie ukończyły wyścigu^[7]. W 1938 roku powstała zmodyfikowana wersja samolotu o zwiększonym zasięgu, oznaczona jako BR.20L Santo Fresco. W porównaniu do BR.20A przebudowano przód kadłuba, zmieniono kształt osłon silników i kółka ogonowego oraz przebudowano wnętrze kabiny pilota^[8]. Tak przebudowana maszyna, pilotowana przez Manerę Lualdiego, wykonała 7 marca 1939 roku nieprzerwany lot z Rzymu do Addis Abeby ze średnią prędkością 404 km/h^[9][10]. Na tym egzemplarzu konstruktorzy testowali nowe rozwiązania, m.in. automatycznego pilota, które wprowadzono w następnych wersjach rozwojowych^[11].

Pod koniec 1939 roku opracowano wersję rozwojową oznaczoną jako BR.20M (M – Modificato). Przy konstruowaniu nowej wersji korzystano z doświadczeń bojowych wyniesionych z Hiszpanii oraz rajdowych. Zmodyfikowano dziób, montując częściowe przeszklenie wraz ze stanowiskiem bombardiera oraz likwidując stanowisko karabinu maszynowego. Modernizacji uległa osłona dolnego stanowiska strzeleckiego oraz wzmocniono centropłat. W pierwszych egzemplarzach BR.20M stosowano wieżyczkę Breda M.1, które w późniejszych egzemplarzach zastąpiono niskoprofilowaną wieżyczką Caproni-Lanciani wyposażoną w pojedynczy karabin maszynowy Breda-SAFAT kalibru 12,7 mm^[11]. Wyprodukowano 264 egzemplarzy tej wersji, produkcję zakończono wiosną 1942 roku^[10].

Eksperymentalna wersja BR.20C (C – Canone) została wyposażona w trójkołowe podwozie główne oraz posiadała działko 37 mm zamontowane w dziobie^[12][13]. Wykonano dwa prototypy tej wersji, pierwszy został oblatany w centrum badawczym w Furbarze. Zaniechano dalszych prób z tą wersją, drugi prototyp wykorzystano przy budowie kolejnej wersji rozwojowej^[14].

Ostatnią produkowaną wersją rozwojową był BR.20bis z całkowicie przeszklonym dziobem, wciąganym kółkiem ogonowym, bardziej opływowym kadłubem, spiczastymi statecznikami, poprawionymi osiągami, uzbrojeniem obronnym zwiększonym do pięciu karabinów maszynowych i poprawionym opancerzeniem. Prototyp opracowano pod koniec 1940 roku w Turynie. 15 tego typu bombowców zostało wyprodukowanych od marca do lipca 1943 roku. Dalszej produkcji zaniechano z powodu unifikacji uzbrojenia włoskich jednostek bombowych (przejście na samoloty CANT Z.1007 Bis/Ter i CANT Z.1018) oraz z powodu zniszczenia zakładów Aeritalia przez alianckie bombowce^[15]. Do napędu BR.20bis użyto silników Fiat A.82 RC.42 o mocy 1250 KM montowanych w zmodyfikowanych gondolach silnikowych^[16].

Użycie bojowe w lotnictwie włoskim

25 września 1936 roku pierwsze egzemplarze serii produkcyjnej przekazano do 13. Stormo Bombardamento Terrestre (BT) w Lonate Pozzolo, gdzie zastąpiły starsze Savoia-Marchetti SM.81. Kolejne wyprodukowane egzemplarze trafiły do 7. Stormo BT stacjonujące również w Lonate Pozzolo. W czerwcu 1937 roku dwa BR.20 przydzielono do 14. Stormo BT w Benghazi w celu przetestowania w warunkach pustynnych. Dwa kolejne służyły w 15. Stormo BT na lotnisku w Castelbenito w Libii. Sukcesywnie trafiały na wyposażenie innych jednostek. W latach 1936–1945 samoloty BR.20 stanowiły wyposażenie 29. jednostek włoskiego lotnictwa wojskowego^[17]. Po podpisaniu rozejmu Włoch z Aliantami 8 września 1943 roku, wiele z nich zostało przekwalifikowanych na samoloty treningowe, choć 81 nadal pozostawało w służbie, głównie na Bałkanach i na terenie Włoch^[13].

Kampania francuska

BR.20 w 1940 roku

W momencie przystąpienia Włoch do II wojny światowej włoskie lotnictwo posiadało w jednostkach bojowych 172 BR.20 i BR.20M^[18]. Pierwszy lot bojowy został wykonany 11 czerwca 1940 roku przez samolot z 43. Stormo BT na rozpoznanie fotograficzne bazy morskiej w Tulonie^[19]. W nocy z 12 na 13 czerwca dziesięć maszyn z 13. Stormo BT przeprowadziło nocny atak bombowy na rozpoznane cele. Pierwszą stratę bojową odnotowano 13 czerwca, kiedy to zostały zestrzelone dwie z maszyn z 43. Gruppo dokonujących dziennego ataku na Tulon^[20]. Od 15 do 18 czerwca BR.20 wykorzystywano do lotów rozpoznawczych, od 21 czerwca samoloty z 3. Stormo BT, 25. Gruppo, 8. Squadriglii, 9. Squadriglii, 25. Gruppo, 31. Gruppo, 7. Stomo przeprowadziły szereg nalotów na francuskie umocnienia w rejonie Alp – atakowano forty w rejonie Bourg-Saint-Maurice oraz umocnienia na przełęczy Colle del Piccolo San Bernardo^[21]. W nocy z 21 na 22 czerwca siedem samolotów z 3. i 5. Squadriglii przeprowadziło kolejny grupowy nalot, tym razem celem był port w Marsyli. 22 czerwca samoloty BR.20 kontynuowały dzienne ataki na francuskie fortyfikacje. Po ustaniu działań wojennych 24 czerwca BR.20 wykorzystano w roli samolotów transportowych^[22].

Bitwa o Wielką Brytanię

BR.20 zestrzelony nad Wielką Brytanią

Jesienią 1940 roku siedemdziesiąt pięć BR.20, pochodzących z 13. i 43. Stormo BT, przekazano do dyspozycji Corpo Aereo Italiano, stacjonującego w Belgii^[23]. Ich zadaniem było przeprowadzanie, w ramach bitwy o Anglię, ataków na teren Wielkiej Brytanii. Pierwszą akcję przeprowadzono nocą 24 z 25 października 1940 roku, kiedy to osiemnaście bombowców zaatakowało Harwich i Felixtowe^[24]. 27 października podjęto próbę kolejnego nalotu, ale pogoda uniemożliwiła spotkanie bombowców z eskortą myśliwską i atak odwołano^[25]. 29 października piętnaście BR.20, w eskorcie trzydziestu czterech Fiatów G.50 zaatakowało Ramsgate. Nalot zakończył się sukcesem – cel został zbombardowany a jednostki Aeronautica Militare nie poniosły strat. Kolejne dni przyniosły załamanie pogody, następny atak noszący kryptonim Operazione N.8 Cinzano z użyciem BR.20 przeprowadzono 11 listopada^[26]. Dziesięć BR.20M w eskorcie czterdziestu myśliwców Fiat CR.42 zaatakowało Harwich. Został przechwycone przez Hurricane’y z 46., 249. i 257. dywizjonów RAF. Piloci brytyjscy zgłosili zestrzelenie ośmiu maszyn wroga, 1¹/₂ zwycięstwa zostało zaliczone Karolowi Pniakowi^[27]. Włoskie lotnictwo przyznaje się do utracenia trzech BR.20^[26]. Do końca 1940 roku BR.20 przeprowadziły jeszcze siedem nocnych ataków na teren Wielkiej Brytanii, jeden lub dwa przeprowadzono na początku stycznia 1941 roku. Zmiana sytuacji na Bałkanach i w Afryce Północnej spowodowała, że 10 stycznia samoloty zostały wycofane do jednostek na terenie Włoch^[28]. Lotnictwo włoskie utraciło osiem samolotów BR.20 podczas działań przeciwko Wielkiej Brytanii^[15], z czego tylko trzy samoloty utracono w czasie walk^[29].

Wojna grecko-włoska

Samoloty BR.200 od samego początku uczestniczyły w działaniach bojowych podczas wojny grecko-włoskiej. Pierwotnie używano osiemnastu maszyn ze składu 37. Stormo BT. Maszyny wykorzystywano do ataków strategicznych i taktycznych. Skierowano je do ataków na szlaki komunikacyjne na linii Doliana-Kalibaki, 2 listopada 1940 roku dziesięć samolotów bombardowało Patras. Pierwsze dni działań bojowych wykazały, że starsze bombowce są łatwym celem dla nieprzyjacielskich myśliwców. Włoskie dowództwo podjęło decyzję o ich wycofaniu i zwiększeniu ilości wykorzystywanych BR.20. Do walki włączono 6 grudnia szesnaście samolotów z 18. Stormo BT i dwadzieścia cztery z 13. Stormo BT. W późniejszym okresie do walki włączono samoloty 43. Stormo BT. W kwietniu 1941 roku na stanie jednostek walczących w Grecji było ok. 130 sztuk BR.20^[30].

Kampania afrykańska

27 lutego 1941 roku czternaście samolotów BR.20 z 43. Stormo BT zostało skierowane do działań bojowych na terenie Afryki Północnej. 17 marca dwa samoloty wykonały pierwszy lot bojowy atakując port w Bengazi, kolejne ataki na ten cel przeprowadzono 19, 20 i 22 marca. 31 marca dziesięć BR.20 zaatakowało Agedabię, od kwietnia atakowano Tobruk i Sollum. 20 kwietnia siły włoskiego lotnictwa w Afryce powiększyły się o osiem bombowców BR.20 z 99. Gruppo. Od 7 czerwca bombowce operowały z lotniska Barce skąd atakowały Tobruk oraz przełęcz Halfaja, Sollum, Sidi Barrani, Sidi Omar i Marsa Matruh. Liczne alianckie ataki na morskie konwoje płynące z Włoch do Afryki spowodowały skierowanie samolotów BR.20 do eskortowania statków Osi. W lipcu siły włoskiego lotnictwa zostały wzmocnione poprzez skierowanie do walki w tym rejonie 13. Stormo BT. Samoloty tej jednostki 2 sierpnia atakowały Tobruk, ale już w listopadzie jej aktywność spadła z powodu ciężkich strat. Kolejnym uzupełnieniem było 13. Stomo, które w styczniu i lutym 1942 roku wspierało ofensywę wojsk Osi. Niedostosowanie BR.20 do lotów w warunkach pustynnych spowodowało, że jednostki w nie wyposażone wycofano z walki w Afryce, ostatnia z nich powróciła 12 kwietnia do Włoch. W trakcie walk na tym froncie Regia Aeronautica utraciła piętnaście samolotów BR.20^[31].

Atak na Jugosławię

Od 6 kwietnia 1941 roku samoloty BR.20 brały udział w ataku na Jugosławię. Do walki użyto trzydzieści dwa BR.20 z 18. Stormo BT, piętnaście z 25. Gruppo Autonomo, czternaście z 99. Gruppo Autonomo oraz szesnaście z 38. Stormo BT. Samoloty biorące udział w działaniach bojowych wykonały 482 loty bombowe i rozpoznawcze podczas których zrzuciły ok. 290 ton bomb^[32]. W późniejszym okresie były także używane przeciwko partyzantce Josipa Broz Tito. Czternaście samolotów z 40. Gruppo atakowały zajęte przez partyzantów miejscowości. W styczniu 1942 roku samoloty z 38. Gruppo i 29. Gruppo wspierały z powietrza wojska niemieckie prowadzące działania przeciw partyzantom Tity. Samoloty BR.20 kierowano również do zadań transportowych, utrzymywały komunikację i zapewniały dostawy do garnizonów w odciętych przez partyzantkę miastach Lublany i Zemonicy^[33].

Kampania maltańska

Wrak BR.20 na dnie Morza Śródziemnego

Od 7 maja 1941 roku samoloty BR.20 zostały skierowane do akcji przeciw Malcie. 22 maja osiem bombowców z 43. Stormo BT przeprowadziło pierwszy nocny nalot na wyspę^[34]. 9 czerwca do akcji włączono kolejne osiemnaście BR.20 z 65. i 66. Squadriglii należących 18. Stormo BT. Po tym uzupełnieniu w działaniach przeciwko Malcie brały udział trzydzieści dwa bombowce w wersji BR.20 i BR.20M. 6 lipca dwanaście bombowców atakowało wyspę w trakcie nocnego nalotu. Myśliwce RAF ścigały je aż do macierzystego lotniska, jeden z BR.20M został zestrzelony już przy podejściu do lądowania. W trakcie kolejnych miesięcy atakowano lotniska, port w La Valletta oraz konwoje morskie płynące w rejonie wyspy. W celu zminimalizowania strat Włosi zamontowali na Monte Ronna koło Ragusy stację przechwytującą sygnały radaru z Malty, co umożliwiło im skryte naprowadzanie własnych samolotów na cel. Naloty na wyspę prowadzono do 4 września 1942 roku. W trakcie ataków Włosi stracili czterdzieści jeden samolotów BR.20^[35].

Front wschodni

3 sierpnia 1942 roku pierwsze trzy samoloty BR.20M zostały skierowane do działań bojowych na froncie wschodnim^[36]. Zostały przeznaczone do wykonywania zadań rozpoznawczych oraz do bombardowań z wysokich i niskich pułapów. 5 września przybyły kolejne cztery samoloty BR.20 z 43. Stormo BT. Ciężkie warunki atmosferyczne wykazały nieprzydatność tych samolotów do użytkowania w tym rejonie. Samoloty miały problemy z zamarzającymi instalacjami pokładowymi, mechanizmami obrotowymi wieżyczek oraz uzbrojeniem^[37]. Wiosną 1943 roku zostały wykorzystane w roli samolotów transportowych wykorzystywanych przy ewakuacji Corpo di Spedizione Italiano in Russia. 13 kwietnia ostatni z nich powrócił do Włoch^[38].

Użytkownicy zagraniczni

BR.20 podczas wojny domowej w Hiszpanii

Bombowce BR.20 zostały po raz pierwszy użyte bojowo podczas hiszpańskiej wojny domowej. Latem 1937 roku sześć bombowców z 7. i 13. Stormo BT przyleciało na lotnisko Tablada, weszły w skład 35. Gruppo Misto Aviazione Legionaria. Pierwszy lot bojowy został wykonany 26 listopada 1937 roku przez pojedynczy samolot z lotniska Tudela. Pierwszy atak grupowy został przeprowadzony 5 grudnia w sile sześciu maszyn^[39]. W 1937 roku BR.20 uczestniczyły w bombardowaniach miast Teruel, Toledo i Walencję oraz w atakach w dolinie rzeki Ebro. Ponadto samoloty wykonywały loty rozpoznawcze^[4]. 14 lipca 1938 roku siedem kolejny samolotów BR.20, wydzielonych z 7. Stormo BT, wzmocniło siły lotnictwa włoskiego korpusu ekspedycyjnego. Loty były wykonywane przy braku przeciwdziałania lotnictwa myśliwskiego nieprzyjaciela, dlatego też w trakcie działań bojowych nie została utracona żadna maszyna. Jeden samolot został zniszczony na lotnisku podczas kołowania. Po zakończeniu wojny 9 samolotów BR.20 brało udział w paradzie zwycięstwa nacjonalistów w Madrycie 12 maja 1939 roku^[10]. Samoloty wykorzystywane przez włoski korpus ekspedycyjny zostały przejęte przez lotnictwo armii frankistowskiej, zostały wycofane z użycia pod koniec lat czterdziestych^[40].

85 egzemplarzy BR.20 zostało sprzedanych armii japońskiej. Firma FIAT dostarczyła zakupione samoloty do Korei, nadzorowała ich montaż oraz przeszkoliła japońskie załogi^[41]. Cesarstwo Japonii zapłaciło za samoloty mandżurską soją^[42]. Samoloty te brały udział w operacjach wojny chińsko-japońskiej. W armii japońskiej otrzymały oznaczenie Typ I Model 100 (Ruth w kodzie alianckim). Zostały wykorzystane w roli bombowców strategicznych, wykonujących naloty na położone w głębi Chin centra produkcyjne. Zostały też użyte podczas walk z Armią Czerwoną w rejonie Chałchin-Goł. Wkrótce okazało się, że ich osiągi jak i uzbrojenie obronne nie zapewniają im bezpieczeństwa w przypadku napotkania wrogich myśliwców. Jako niespełniające wymogów armii japońskiej zostały wycofane z użycia bojowego, zastąpiono je bombowcami Mitsubishi Ki-21. Część z nich została wykorzystana w szkołach lotniczych^[4].

Jeden egzemplarz został sprzedany do Wenezueli^[2]. Część zapłaty za ten egzemplarz uiszczono w postaci kawy^[43].

Produkcja samolotów BR.20

Samoloty BR.20 były produkowane w piętnastu seriach^[22]:

Konstrukcja

Dwusilnikowy samolot bombowy w układzie wolnonośnego dolnopłatu o konstrukcji metalowej.

(c) The Flight magazine archive from Flightglobal, CC BY-SA 4.0

Fiat BR.20 – widok z przodu

(c) The Flight magazine archive from Flightglobal, CC BY-SA 4.0

Fiat BR.20 – widok z boku

Kadłub o konstrukcji kratownicowej i prostokątnym przekroju. W części dziobowej znajdowała się ręcznie obracana wieżyczka z jednym karabinem maszynowym, pod nią znajdowało się stanowisko bombardiera-nawigatora obsługującego również wieżyczkę^[18]. W części centralnej znajdowała się kabina pilotów, dwa główne zbiorniki paliwa oraz na grzbiecie kadłuba wieżyczka obserwacyjna. Pod dźwigarami płata umieszczono komorę bombową. W części ogonowej kadłuba znajdował się maszt anteny radiowej i górna wieżyczka strzelecka. W kadłubie znajdowały się dwa wejścia – przed krawędzią natarcia płata wejście do kabiny pilotów i na krawędzi spływu wejście główne. Wyjście awaryjne było umieszczone na grzbiecie centralnej części kadłuba oraz w podłodze. Kadłub kończył się stałym kółkiem ogonowym i usterzeniem. Usterzenie wysokości wyważone brzegowo, podwójny statecznik pionowy z wyważeniem masowym, usztywniony dwoma parami zastrzałów. Stateczniki o konstrukcji metalowej i pokryciu metalowym. Powierzchnie sterów kryte płótnem. W kadłubie był zamontowany wysuwany śmigłowy generator prądu^[44].

Skrzydło trójdzielne, o obrysie trapezowym z eliptycznymi końcówkami. W centropłacie znajdowały się dodatkowe opancerzone zbiorniki paliwa, gondole do zabudowy silników oraz klapy krokodylowe. Części zewnętrzne płata posiadały niewielki wznios dodatni, na krawędzi spływu znajdowały się lotki z kompensacją masową^[45].

Podwozie trójpunktowe z amortyzowanym kółkiem ogonowym. Koła główne były zamontowane w gondolach silników na kratownicowych goleniach z amortyzacją olejowo-pneumatyczną, z hamulcami pneumatycznymi, składane do tyłu. Napęd mechaniki podwozia hydrauliczny za pomocą niezależnej pompy lub ręczny^[46]. Po złożeniu podwozia opony wystawały poza obrys osłon^[18].

Napęd samolotu stanowiły dwa silniki gwiazdowe Fiat A.80 RC.41 w układzie podwójnej gwiazdy o pojemności 45 720 cm³ napędzające trójłopatowe śmigła Hamilton - FIAT o zmiennym kącie natarcia łopat i stałej prędkości obrotowej. Śmigło miało średnicę 554 centymetrów. Silniki osiągały moc startową 1030 KM przy 2100 obrotach na minutę. Moc trwała silników wynosiła 1000 KM na wysokości 4000 metrów. W prawym silniku była zamontowana sprężarka, która dostarczała sprężone powietrze zasilające działanie instalacji: tlenowej, mechanizacji płata, hamowania kół oraz zrzutu bomb^[46]. W wersji BR.20bis zastosowano silniki Fiat A.82 RC.42 o mocy 1250 KM^[47].

Uzbrojenie obronne we wczesnych wersjach składało się z dziobowej wieżyczki z karabinem maszynowym Breda-SAFAT kal. 7,7 mm, górnej wysuwanej wieżyczki typu DR z dwoma karabinami maszynowymi Breda-SAFAT 7,7 mm oraz dolnego opuszczanego stanowiska strzeleckiego z karabinem maszynowym Breda-SAFAT 7,7 mm. Od egzemplarza z numerem seryjnym MM.20778 montowano górną wieżyczkę M1 z karabinem maszynowym Breda-SAFAT kal. 12,7 mm. Karabiny 7,7 mm dysponowały zapasem amunicji 500 pocisków, a 12,7 mm miały zapas 350 sztuk amunicji. Samolot mógł przenosić do 1600 kg bomb w konfiguracjach: 2 x 800 kg, 2 x 500 kg, 4 x 250 kg, 8 x 160 kg, 12 x 100 kg i szereg kombinacji z użyciem bomb o wagomiarze 50, 20 i 15 kg^[46]. W wersji BR.20bis w przedniej wieżyczce zamontowano karabin maszynowy kal. 12,7 mm, wieżyczka grzbietowa została zmieniona na model Breda Typ V z dwoma karabinami maszynowymi kal. 12,7 mm oraz dodano dwa dodatkowe karabiny maszynowe kal. 7,7 mm na obu burtach kadłuba^[48]. Bombardier dysponował celownikiem JOZZAG3, część samolotów była testowana z celownikami Borletti-Colnaghi^[15].

Zobacz też

Podobne lub porównywalne samoloty:

• Heinkel He 111
• Handley Page Hampden
• Mitsubishi G3M
• PZL.37 Łoś
• DB-3

Przypisy

Bibliografia

• Giorgio Apostolo: The Fiat B.R.20. Surrey: Profile Publications, 1966, seria: Profile Publications. Number 110. OCLC 20811219.
• Paweł Babiński: Fiat Br.20. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1999. ISBN 83-7219-035-6. OCLC 751442003.
• Wiesław Bączkowski: Włoskie samoloty wojskowe 1936-1945. Warszawa: Lampart, 1999. ISBN 83-86776-00-5. OCLC 751529809.
• Bill Gunston: The Illustrated Encyclopedia of Combat Aircraft of World War II. London: Salamander Books, 1978. ISBN 978-83-61529-31-6. OCLC 471255964.
• David Monday: The Hamlyn Concise Guide to Axis Aircraft of World War II. London: Chancellor Press, 1978. ISBN 1-85152-966-7. OCLC 56981105.
• Nico Sgarlato: Italian aircraft of World War II. Parma: SQUADRON/SIGNAL PUBLICATIONS INC., 1979. OCLC 7845660.
• Nico Sgarlato: La Regia Aeronautica nella II guerra mondiale. Parma: Delta Editrice, 2000. OCLC 801181927.
• Jonathan W. Thompson: Italian civil and military aircraft 1930-1945. AERO PUBLISHERS, INC., 1963. ISBN 0-8168-6500-0. OCLC 799824622.
• Jerzy Zalewski. Fiat BR 20 Cicogna. „Technika Wojskowa”, grudzień 91/styczeń 92. Warszawa: Technika Wojskowa. ISSN 0867-5635. OCLC 69627356. 
• Marek Sobski. Rózgi Liktorskie nad Anglią. „Militaria XX Wieku: ilustrowany magazyn historyczny. Wydanie specjalne”. 4(38)/2014, 2014. Lublin: KAGERO Publishing. ISSN 1896-9208. OCLC 751551140&. 
• Marek Sobski. Rózgi Liktorskie nad Anglią. „Militaria XX Wieku: ilustrowany magazyn historyczny. Wydanie specjalne”. 5(39)/2014, 2014. Lublin: KAGERO Publishing. ISSN 1896-9208. OCLC 751551140&.