Friedrichshafen FF.33

Friedrichshafen FF.33E (FF.33L)
Ilustracja
FF.33e
Dane podstawowe
Państwo

 Cesarstwo Niemieckie

Producent

Flugzeugbau Friedrichshafen

Typ

wodnosamolot patrolowy

Konstrukcja

dwupłat o konstrukcji mieszanej, podwozie pływakowe, śmigło drewniane

Załoga

2 (pilot, obserwator)

Dane techniczne
Napęd

1 silnik rzędowy 6-cylindrowy Benz Bz.III

Moc

150 KM (110 kW)

Wymiary
Rozpiętość

16,75 (13,30) m

Długość

10,30 (8,80) m

Wysokość

3,70 (3,95) m

Powierzchnia nośna

52,70 m²

Masa
Własna

1010 (916) kg

Startowa

1538 (1373) kg

Osiągi
Prędkość maks.

119 (136) km/h

Prędkość przelotowa

100 (115) km/h

Prędkość wznoszenia

1,5 (2,8) m/s

Pułap

2000 (3500) m

Zasięg

400 (450) km

Długotrwałość lotu

5 – 6 h

Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 karabiny maszynowe (tylko wersja FF.33L)
Użytkownicy
Cesarstwo Niemieckie, Szwecja, Polska, Bułgaria
Rzuty
Rzuty samolotu

Friedrichshafen FF.33niemiecki wodnosamolot patrolowy z okresu I wojny światowej.

Historia

Pod koniec 1914 roku w niemieckiej wytwórni lotniczej Flugzeugbau Friedrichshafen GmbH zaprojektowano wodnosamolot, który oznaczono jako FF.33. Został on zbudowany i pomyślnie oblatany nad Jeziorem Bodeńskim.

Prototyp był to dwupłatowy samolot rozpoznawczy wyposażony w podwozie składające się z dwóch pływaków.

Produkcję seryjna rozpoczęto na zamówienie lotnictwa niemieckiego z przeznaczeniem do patrolowania wód przybrzeżnych Morza Północnego i Bałtyku. Istniały dwie rodziny rozwoju samolotów FF.33. Pierwszą stanowiły wodnosamoloty patrolowe (FF.33, FF.33b, FF.33e, FF.33j, FF.33s), na ogół nieuzbrojone, o większej rozpiętości skrzydeł i trójprzęsłowej komorze płatów, a drugą, powstałą później – wodnosamoloty pełniące funkcję myśliwców, służące do ochrony własnych wodnosamolotów i zwalczania maszyn wroga (FF.33f, FF.33h, FF.33l). Dzięki mniejszej rozpiętości i dwuprzęsłowej komorze płatów, miały one lepsze osiągi i manewrowość, chociaż nie były typowymi wodnosamolotami myśliwskimi.

Pierwszą wersją rozpoznawczą był FF.33, napędzany 120-konnym silnikiem Mercedes D.II. Dwuosobowa załoga siedziała w typowym dla przedwojennych maszyn układzie – obserwator z przodu, pilot z tyłu. Miał on dwa krótkie pływaki główne i pomocniczy pływak pod ogonem. Zbudowano 6 samolotów tej wersji[1]. W kolejnej wersji FF.33b zamieniono kolejność członków załogi, a obserwator otrzymał ruchomy karabin maszynowy. Zastosowano też mocniejszy silnik Maybach 160 KM. Zbudowano tylko 5 samolotów tej wersji[1].

Najliczniejszym wariantem rozpoznawczym był FF.33e, w którym wprowadzono jedynie dwa dłuższe pływaki oraz płetwę pod ogonem dla poprawienia stateczności. Nie miał on standardowo uzbrojenia strzeleckiego, a jedynie bombowe. Napęd stanowił silnik Benz Bz.III 150 KM. Na wyposażeniu pojawił się nadajnik radiowy. Od marca 1915 zbudowano ok. 188 samolotów, ostatnia partia dostarczana od września 1917 do stycznia 1918 była ukończona jako dwustery do szkolenia[1]. Ulepszoną wersją patrolową był FF.33j, w którym poprawiono aerodynamikę kadłuba, a śmigło otrzymało kołpak. Instalowano na nich nadajnik i odbiornik radiowy i lepsze wyposażenie nawigacyjne[1]. Ostatnim wariantem tej rodziny był bazujący na FF.33j szkolny dwuster FF.33s[1].

W związku z potrzebą osłony własnych wodnosamolotów i ich baz, od października 1915 pojawił się wariant patrolowo-myśliwski FF.33f, o zmniejszonych wymiarach. Uzbrojenie stanowił ruchomy karabin maszynowy obserwatora, napęd – silnik Benz Bz.III 150 KM. Zbudowano tylko 5 maszyn, po czym zastąpiono go wersją FF.33h, w której poprawiono aerodynamikę w celu zmniejszenia oporów. Zbudowano ok. 45, które weszły do służby od stycznia 1916[1].

We wrześniu 1916 wprowadzono ostateczny wariant patrolowo-myśliwski FF.33l, w którym ponownie nieco zmniejszono rozpiętość i długość płatowca, poprawiono aerodynamikę kadłuba, wprowadzono kołpak śmigła. Manewrowość poprawiła się do tego stopnia, że oprócz karabinu obserwatora, samolot uzbrojono w zsynchronizowany karabin maszynowy pilota (w części maszyn usuwany na korzyść radia). Zbudowano ok. 135 samolotów tej wersji[1].

Użycie w lotnictwie

W lotnictwie niemieckim patrolowe wodnosamoloty Fridrichshafen FF.33 zostały wprowadzone w 1915 roku i służyły wyłącznie do patrolowania mórz i wód przybrzeżnych. Gdy zagrażały im ataki ze strony samolotów wroga, latały w eskorcie uzbrojonych samolotów, w tym uzbrojonych wersji FF.33.

Od 1917 roku w miarę wprowadzania do służby nowych wodnosamolotów były one wycofywane ze służby liniowej i kierowane do szkół lotniczych (w tym celu powstał też specjalny wariant FF.33s).

Najbardziej znanym egzemplarzem był FF.33e nr 841 o nazwie własnej „Wölfchen” (wilczek), używany jako wodnosamolot zwiadowczy na krążowniku pomocniczym SMS „Wolf” (wilk), działającym jako rajder od listopada 1916 do lutego 1918 na Oceanie Indyjskim i Pacyfiku, w którym charakterze wykonał 56 lotów[1].

Po wojnie samoloty tego typu użytkowane były jeszcze przez lotnictwo Bułgarii i Szwecji.

Użycie w lotnictwie polskim

W sierpniu 1920 roku w Gdańsku zakupiono dwa wodnosamoloty Friedrichshafen F.33 w wersjach FF.33e (nr 8) i FF.33l (nr 9). Ponadto polskie lotnictwo posiadało wodnosamolot FF.33h, prawdopodobnie odbudowany z wraku znalezionego w Pucku[2].

Zostały one włączone w skład Bazy Lotnictwa Morskiego w Pucku. Służyły one do szkolenia załóg w Szkole Lotnictwa Morskiego oraz lotów patrolowych. 15 stycznia 1921 jeden z nich uległ rozbiciu (zginęli st.mar. Ryszard Ostrowski i ppor. kawalerii Gąsowski), a pod koniec 1921 – kolejny (załoga przeżyła)[3]. W 1921 roku wycofano z użycia wodnosamolot FF.33E, a w 1922 roku także FF.33L. Ostatni wodnosamolot służył po wycofaniu jako tzw. rouler, do nauki prowadzenia w prostej linii po wodzie[4].

Konstrukcja

Wodnosamolot Friedrichshafen FF.33 był dwumiejscowym samolotem patrolowym o konstrukcji mieszanej.

FF.33e „Wölfchen” na pokładzie krążownika pomocniczego SMS „Wolf”

Wodnosamolot FF.33E był napędzany silnikiem rzędowym chłodzonym cieczą, umieszczonym w przedniej części kadłuba. W kadłubie za silnikiem znajdowały się dwie kabiny odkryte, każda odsłonięte małym wiatrochronem. Pierwsza kabina była wyposażona w zestaw urządzeń sterowniczych i podstawowe przyrządy pokładowe, przeznaczona dla pilota. W drugiej kabinie było miejsce dla obserwatora lub pasażera. Do tylnej części kadłuba zamocowano usterzenie klasyczne o dużej powierzchni.

Kadłub miał konstrukcję kratownicową drewnianą i pokryty był sklejką. Usterzenie było drewniane, kryte płótnem.

Płaty o konstrukcji dwudźwigarowej, drewnianej, pokryte płótnem. Usztywnione były między sobą trzema parami słupków oraz cięgnami stalowymi (w wersji FF.33L były tylko dwie pary słupków, gdyż miała ona krótsze płaty). Lotki umieszczono tylko na górnym płacie.

Dwa pływaki o konstrukcji drewnianej, kilkugrodziowe o dwóch redanach, były przytwierdzone do kadłuba i dolnego płata za pomocą stalowych rur.

Przypisy

  1. a b c d e f g h P. Gray, O. Thetford, op.cit., s. 117–123.
  2. A. Morgała, op.cit., s. 10–12.
  3. A. Morgała, op.cit., s. 17–19.
  4. A. Morgała, op.cit., s. 20.

Bibliografia

  • Peter Gray, Owen Thetford: German aircraft of the First World War, New York, 1970, s. 117–123.
  • Andrzej Morgała: Samoloty w polskim lotnictwie morskim, Biblioteczka Skrzydlatej Polski nr 27, Warszawa: WKiŁ 1985, ISBN 83-206-4078-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of the German Empire.svg
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Flag of Germany (1867–1918).svg
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Roundel of Poland (1918-1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1918–1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Friedrichshafen FF 33E.jpg
Friedrichshafen FF 33E bei der Seefliegerstation Borkum
Woelfchen 1.jpeg
The Friedrichshafen FF.33 seaplane "Wölfchen" (Little Wolf) aboard SMS Wolf (auxiliary cruiser).
Friedrichshafen FF.33L dwg.jpg
Friedrichshafen FF.33L German World War 1 reconnaissance seaplane