Bródno (gmina)

Bródno
gmina wiejska
1919–1951[1]
Ilustracja
Gmach dawnego urzędu gminy Bródno przy ulicy Tykocińskiej 32/34 (obecnie przychodnia zdrowia), 2009
Państwo

 PRL

Województwo

1919–39: warszawskie
1945–51: warszawskie

Powiat

warszawski

Siedziba

Targówek

brak współrzędnych
Portal Polska

Bródno – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1951 w woj. warszawskim. Nazwa gminy pochodzi od Bródna, lecz siedzibą władz gminy był Targówek[2].

8 kwietnia 1916 generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler wydał rozporządzenie włączające do Warszawy 1 kwietnia 1916 z gminy Bródno[3][4][5]:

  • teren forteczny Żerania pomiędzy Wisłą a szosą Kowieńską;
  • wieś i folwark Golędzinów;
  • osada Pelcowizna wraz ze stacją kolejową Praga drogi żelaznej Nadwiślańskiej
  • południowa część folwarku Różopol (od ulicy Kościuszki do ulicy Polowej, wraz z przyległą kolonią włościańską Sarnowicza wsi Żerań;
  • kolonię Ustronie (od toru kolejowego drogi żelaznej Nadwiślańskiej do zachodniej granicy folwarku Aleksandrów);
  • język piaskowy, należący do ław piaskowych folwarku Stefanówka przy szosie fortecznej;
  • osada Nowe Bródno z południowo-zachodnią częścią gruntów pogranicznych;
  • cmentarz św. Wincentego z gruntami dokupionymi przez miasto do powiększenia tego cmentarza oraz cmentarz żydowski;
  • południowa część terenu folwarku Bródno przy drodze Bródzieńskiej do granicy Targówka;
  • południowa część osady Targówek (do granicy Hipsza – do drogi, a dalej do szosy fortecznej od folwarku Elsnerowskiego do jej zakrzywienia w pobliżu dawnego fortu XII);
  • część terenu folwarku Szmulowizna, do drogi szosy fortecznej do ulicy Kawenczyńskiej;
  • cała kolonia Utrata.

W okresie międzywojennym gmina Bródno należała do powiatu warszawskiego w woj. warszawskim.

1 lipca 1924 z części obszaru gminy Bródno utworzono gminę Marki: wieś Drewnicę, folwark Drewnicę, leśnictwo Drewnicę, osadę Marki, kolonią Osinki, kolonję Pustelnik, kolonję Rościszewo, kolonję Henryków, kolonję Czerwony-Dwór, kolonję Pustelnik D., kolonję; Piotrówkę, wieś Pustelnik Strugę, kolonję Czarną-Strugę, kolonją Brazylkę, wieś Siwki, kolonję Podlesie, kolonje. Szybówek, kolonję Zielonkę-Letnisko, kolonie Zielonkę-Bankową, folwark Nutkę Zieloną i wszystkie inne niezaludnione osady, położone w granicach gminy Bródno na wschód od granic gruntów folwarków: Lewinów, Lewicpol i Lewandów oraz gruntów wsi Grodzisk i Brzeziny[6].

27 września 1938 z gminy Bródno wyłączono obszar o ogólnej powierzchni około 450 ha, zawarty pomiędzy dotychczasową granicą powiatu prasko-warszawskiego w m. st. Warszawie, a granicą niżej opisaną[7] i włączono go do powiatu prasko-warszawskiego w Warszawie[8].

1 kwietnia 1939 do gminy Bródno przyłączono gromadę Kozia Górka z gminy Wawer[9].

Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną. 15 maja 1951 roku gmina Bródno została zniesiona, a jej obszar włączony do Warszawy, oprócz gromad Brzeziny i Grodzisk, które włączono do gminy Marki[10]

Przypisy

  1. ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  3. ↑ Maria Nietyksza, Witold Pruss: Zmiany w układzie przestrzennym Warszawy [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 43, s. 1973.
  4. ↑ „Rozporz. Jen.-Gub. Warszawskiego z 8. 4. 1916” w: Dz. rozporz. dla Jen.-Gub. Warszawskiego Nr 29 poz 79 z 1916, i „Rozporz. Nr 259 z 29. 1. 1917” w: Dz. rozporz. Jen.-Gub. Warszawskiego z dnia 10. 2. 1917.
  5. ↑ Dziennik Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy. 1917 nr 129 (27 X)
  6. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 44, poz. 469
  7. ↑ Nowa granica powiatu prasko-warszawskiego biegnie od punktu przecięcia się zachodniego brzegu drogi Białołęckiej z obecną granicą powiatu, biegnącą w tym miejscu wzdłuż ulicy Kondratowicza Ludwika w kierunku północno-wschodnim a następnie w północno-zachodnim brzegiem drogi Białołęckiej do miedzy rozgraniczającej grunty Fryderyka Klama z gruntami Serafina, stąd skręca w kierunku zachodnim i biegnie wspomnianą miedzą do drogi przebiegającej z „Dóbr Annopol” do „Osady Konstantynów – Józefówka”, dalej tą drogą wschodnim jej brzegiem przez grunty Józefa Stegnera, skręcając w kierunku zachodnim na długości około 100 m na granicy gruntów Józefa Stegnera i Michała Hildebranda, a stąd w kierunku północnym do terenów zajętych pod budowę kanału. Stąd granica skręca w kierunku południowo-zachodnim i biegnie południową stroną granicy wspomnianych gruntów zajętych pod kanał, przecinając linię kolejową, aż do przecięcia się z przedłużeniem południowej granicy gruntów sukcesorów Rudnickiego, skąd biegnie w kierunku południowo-zachodnim wzdłuż tego przedłużenia przez kanał i dalej południową, następnie zachodnią granicą gruntów sukcesorów Rudnickiego do dróżki i dalej tą dróżką przechodzącą przez tereny państwowe i sukcesorów Skowronka, a w dalszym przebiegu, rozgraniczającą grunty sukcesorów Skowronka i Józefa Dębowskiego od gruntów sukcesorów Zdziarskiego i gruntów Chilińskiego, do przecięcia się tej dróżki ze wschodnim brzegiem szosy Warszawa-Jabłonna, gdzie skręca w kierunku południowo-wschodnim i biegnie wschodnim brzegiem szosy Warszawa-Jabłonna do przecięcia się z przedłużeniem granicy terenów państwowych i gruntów Banaszewskiego. Od tego punktu granica załamuje się w kierunku południowo-zachodnim biegnąc granicą między terenami państwowymi a gruntami Banaszewskiego, Banku Handlowego, Restorfa i Dmochowskiej, a następnie wzdłuż prostej, biegnącej na przedłużeniu granicy terenów państwowych i Dmochowskiej, aż do przecięcia się tej prostej z obecną granicą powiatu w obrębie rzeki Wisły.
  8. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 72, poz. 518
  9. ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 188
  10. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy, Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199.
Powiat warszawski (1867–1952) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Ulica Tykocińska..jpg
Autor: Brunong87, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok ulicy Tykocińskiej w stronę Pratulińskiej, rok 2009.