Sowina (gromada)

Sowina
gromada
1954–1960
Ilustracja
Państwo

 PRL

Województwo

rzeszowskie

Powiat

jasielski

Data powstania

5 października 1954

Data likwidacji

1 stycznia 1960

Siedziba

Sowina

Szczegółowy podział administracyjny (1954)
Liczba sołectw

1

Liczba reprezentantów
Liczba członków GRN (1954)

14

brak współrzędnych
Portal Polska

Sowina – dawna gromada, czyli najmniejsza jednostka podziału terytorialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1954–1972.

Gromady, z gromadzkimi radami narodowymi (GRN) jako organami władzy najniższego stopnia na wsi, funkcjonowały od reformy reorganizującej administrację wiejską przeprowadzonej jesienią 1954[1] do momentu ich zniesienia z dniem 1 stycznia 1973[2], tym samym wypierając organizację gminną w latach 1954–1972[3][4].

Gromadę Sowina z siedzibą GRN w Sowinie utworzono – jako jedną z 8759 gromad na obszarze Polski[3] – w powiecie jasielskim w woj. rzeszowskim na mocy uchwały nr 22/54 WRN w Rzeszowie z dnia 5 października 1954. W skład jednostki wszedł obszar dotychczasowej gromady[5] Sowina oraz przysiółki Rzeki i Szubienice z dotychczasowej gromady Bieździedza ze zniesionej gminy Kołaczyce w tymże powiecie[6]. Dla gromady ustalono 14 członków gromadzkiej rady narodowej[7].

1 stycznia 1960 gromadę zniesiono, włączając jej obszar do gromady Kołaczyce w tymże powiecie[8].

Prezydium

  • przewodniczący – Michał Jachym s. Jana
  • zastępca – Władysław Sarnecki
  • sekretarz – Jan Jurkowski
  • członek prezydium – Jadwiga Jachym
  • członek prezydium - Leokadia Liszka.

Radni gromady

  • Michał Jachym („Sowina Górna”),
  • Władysław Sarnecki (przysiółek „Kozówka”),
  • Jan Jurkowski („Sowina Dolna”),
  • Edward Zimny (kierownik szkoły),
  • Michał Stasiowski (przysiółek „Kołkówka”),
  • Jan Ignarski (przysiółek Przymiarki)
  • Antoni Grzebieniowski (przysiółek „Przymiarki”).

Treść ślubowania

„Ślubuję uroczyście, jako radny Gromadzkiej Rady Narodowej, pracować dla dobra Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, troszczyć się o sprawy ludu pracującego wsi, umacniać jego więź z władzą państwową, nie szczędzić swych sił dla wykonania zadań gminnej rady narodowej”[9].

Terytorium

Gromada swoim zasięgiem obejmowała jedynie terytorium wsi Sowina z siedzibą w Domu Ludowym (część pomieszczeń). Jako jedyna wówczas instytucja we wsi posiadała łączność z centralą UPT w Kołaczycach.

Zakres działania

Zasadnicze zadania polegały na organizacji systemu „samoopodatkowania”[10] mieszkańców zgodnie z ustalonymi celami, jakie określił ustawodawca[11] w celu pozyskania środków na funkcjonowanie wybranych dziedzin i utrzymanie obiektów użyteczności publicznej gromady (w przypadku Sowiny były to: świetlica z biblioteką wiejską, szkoła, Dom Ludowy, drogi gromadzkie, mosty, urządzenia ppoż., jak remiza ze sprzętem). Radni pracowali w komisjach stałych lub doraźnie powołanych. Elementem decyzyjnym było zebranie wiejskie zwoływane przez członków prezydium, na którym omawiano problemy: „warunków gospodarczych, bytowych i kulturalnych (...) rozwoju produkcji rolniczej, upowszechniania wiedzy rolniczej (...) warunków sanitarnych i porządkowych oraz postulatów mieszkańców”[12] Z przebiegu obrad sporządzano protokół do wglądu przez Radę Narodową w Jaśle. W czasie funkcjonowania GRN, nie wybierano sołtysa wsi. Mankamenty w funkcjonowaniu GRN były ujawniane na łamach regionalnej prasy. Dziennik „Nowiny rzeszowskie” pisze: „(...) Największe zaległości posiadają chłopi z tych wsi w których gromady, jako jednostki administracyjne mają ulec likwidacji (...) Są to Lipnica, Sieklówka, Sowina, Zagórze, Żmigród Stary oraz Kamienica Górna”[13]. 1 stycznia 1960 roku Gromada Sowina została rozwiązana m.in. ze względu na niskie wpływy z samo opodatkowania i trudności z utrzymaniem instytucji określonych w zasadniczych zadaniach GRN (większość GRN w Polsce m.in. z tego powodu została rozwiązana) i weszła w skład Gminnej Rady Narodowej w Kołaczycach.

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  2. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  3. ↑ a b Podział administracyjny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Warszawa: Urząd Rady Ministrów – Biuro do spraw Prezydiów Rad Narodowych, 1956.
  4. ↑ Mała Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.
  5. ↑ Gromady istniały także po II wojnie światowej jako jednostka pomocnicza gmin.
  6. ↑ Uchwała Nr 22/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu jasielskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
  7. ↑ Uchwała Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Jaśle (punkt 5) z dnia 4 października 1954 r. w sprawie ustalenia liczby członków gromadzkich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 9 października 1954 r., Nr. 9, Poz. 34)
  8. ↑ Uchwała Nr 10/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 20 sierpnia 1959 r. w sprawie łączenia, zniesienia i tworzenia gromad, zmiany granic oraz przeniesienia siedzib gromadzkich rad narodowych w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 26 listopada 1959 r., Nr. 8, Poz. 78)
  9. ↑ Dz. U. z 1958 r. poz. 76, art. 7.
  10. ↑ Dekret z dnia 8 czerwca 1955 r. o samo opodatkowaniu ludności wsi (Dz. U. z 1955 r. Nr 22, poz. 138).
  11. ↑ Op.cit., art. 1, pkt 1.
  12. ↑ Dz. U. Nr 17, op.cit. art. 35
  13. ↑ „Nowiny Rzeszowskie” R. 1959, Nr 264-268
Powiat jasielski (1920–1975) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Gminy (1939–45)
Miejskie
Wiejskie

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Centrum sowina.jpg
Autor: sowiniok, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sowina podkarpacka