Kalendarium historii Gołdapi
Do 1657 – Gołdap lennem Korony Królestwa Polskiego
- 1560 – ukończenie budowy kościoła luterańskiego (od 1992 Konkatedry Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła)
- 1565-66 w miejscu wsi Szyłajty powstaje miasto, którego zasadźcą i pierwszym sołtysem jest Bronisz Rostek
- 1570 – nadanie praw miejskich przez księcia pruskiego Fryderyka Alberta oraz otrzymanie herbu
- 1583 – bunt i secesja mieszczan, którzy uwięzili burmistrza, w wyniku represji większa część ludności emigruje[1].
- 1608 – wyznaczenie pierwszych granic miasta[2]
- 1623 – pożar miasta[3][4]
- 1625 – epidemia dżumy[3][4]
- 1656 – zajęcie miasta przez wojska ks. Dymitra Wiśniowieckiego[2]
- 1656-1657 – najazdy tatarskie[3][4]
1657-1701 – W państwie prusko-brandenburskim
- 1660 – pożar miasta[3], kolejne w 1662, 1676, 1691[5] i 1694[1]
- 1664, 10 czerwca – narodziny polskiego duchownego luterańskiego Jana Jakuba Gräbera
- 1677 – Gołdap liczy ok. 450 mieszkańców[6]
1701-1871 – Gołdap w składzie Królestwa Prus
- 1706 – budowa empory i kruchty południowej przy obecnej Konkatedrze Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła
- 1709-1710 - epidemia dżumy zabija 700 mieszczan, prawie połowę ludności[2]
- 1717 – budowa zakrystii przy obecnej Konkatedrze Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła
- 1719 – utworzenie garnizonu[5]
- 1743 – nabożeństwa odbywają się w jęz. polskim, litewskim i niemieckim[7]
- 1757-1762 - miasto zajęli Rosjanie[2]
- 1778 – budowa drugiego kościoła w mieście[3]
- 1807, 25 czerwca – miasto zajęły oddziały polskie pod dowództwem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, po czym kwaterowały w mieście przez miesiąc[8]
- 1812, czerwiec – przemarsz wojsk francuskich podczas marszu na Rosję[3]
- 1818 – Gołdap siedzibą powiatu gołdapskiego[3][4]
- 1831 – pożar domu pastora polskiego, co oznacza że w mieście wciąż odprawiane są polskie nabożeństwa[7]
- 1831-1832 – epidemia cholery[3]
- 1832 – miasto liczy 3494 mieszkańców[3]
- 1834 – pożar trawi 266 budynków[3]
- 1846-1855 – budowa drogi bitej łączącej Ełk i Wystruć, przechodzącej przez Gołdap[8]
1871-1945 – Gołdap w zjednoczonych Niemczech
- 1878 – otwarcie połączenia kolejowego Gołdap-Wystruć[2]
- 1879 – otwarcie połączenia kolejowego Gołdap-Ełk[9]
- 1890 – miasto liczy 7161 mieszkańców, powiat gołdapski – 45002 mieszkańców, w tym 2100 Polaków i 1000 Litwinów[10]
- 1891 – początek budowy neogotyckiego kościoła św. Leona[4]
- 1894, 9 września – poświęcenie kościoła św. Leona[4]
- 1899 – otwarcie połączenia kolejowego Gołdap-Węgorzewo[11]
- 1902-1903 – powstanie nowej szkoły powszechnej[3]
- 1905 – oddanie do użytku wieży ciśnień
- 1914-1915 - miasto dwa razy zdobywali Rosjanie i dwukrotnie odbijali je Niemcy[2]
- 1926, 25 sierpnia – powołanie parafii św. Leona i św. Bonifacego[4]
- 1929 – powstanie szkoły średniej[3]
- 1938, 9 listopada – spalenie synagogi w noc kryształową przez nazistów[12]
- 1939
- miasto liczyło 12800 mieszkańców
- po wybuchu II wojny światowej z miasta ruszyło uderzenie sił niemieckich na Mazowsze i Podlasie[2]
- 1941 - zgrupowanie wojsk przed uderzeniem na ZSRR[2]
- 1944, 22 październik - front wschodni dotarł do miasta[3][4]; zostaje ono zdobyte przez oddziały radzieckie, ale Niemcy otaczają je i po tygodniu ciężkich walk zmuszają do kapitulacji[1]
- 1945, 22 stycznia – zdobycie miasta przez oddziały 11 armii gwardii III Frontu Białoruskiego (w 1970 roku na pl. Zwycięstwa odsłonięto Pomnik Braterstwa Broni poświęcony m.in. żołnierzom radzieckim; 1431 żołnierzy radzieckich poległych podczas walk o miasto zostało pochowanych na cmentarzu we Wronkach Wielkich)[13].
od 1945 – Gołdap w Polsce
- 1945
- po wojnie miasto znajduje się w granicach Polski, zniszczenia zabudowy i infrastruktury 80-90%[1]
- czerwiec – przesiedlenie przez Państwowy Urząd Repatriacyjny na teren powiatu gołdapskiego 120 osób[14]
- 7 lipca – uchwała Rady Ministrów o wyłączeniu z Okręgu Mazurskiego (d. Prusy Wschodnie) powiatów gołdapskiego, ełckiego i oleckiego i powierzeniu administracji nad nimi wojewodzie białostockiemu[14]
- 1948 – założenie klubu sportowego Cresovia Gołdap[15]
- 1975
- 1 czerwca – w wyniku nowego podziału administracyjnego Polski Gołdap znajduje się w granicach województwa suwalskiego
- zmiana nazwy klubu Cresovia Gołdap na Rominta Gołdap[15]
- 1978 – powstanie punktu nauczania Państwowej Szkoły Muzycznej w Olecku[16]
- 1979, 1 września – przekształcenie punktu nauczania Państwowej Szkoły Muzycznej w Olecku w filię[16]
- 1981-1984 – odbudowa kościoła Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła ze zniszczeń wojennych[6]
- 1982
- 6 stycznia-24 lipca – internowanie łącznie ok. 400 kobiet z całej Polski w ośrodku wypoczynkowym Komitetu ds. Radia i Telewizji[17]
- 13 maja – początek strajku głodowego internowanych kobiet[17]
- 1986 – wyłączenie wieży ciśnień z użytku
- 1987 – Rominta Gołdap zdobywa regionalny Suwalski Puchar Polski[15]
- 1989 – powołanie Sambijskiej Kapituły Kolegiackiej w Gołdapi[6]
- 1990 – Marek Miros wybrany burmistrzem Gołdapi
- 1991 – powołanie parafii św. Józefa Robotnika
- 1992 – ustanowienie Parafii Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła, podniesienie kościoła parafialnego do rangi konkatedry diecezji ełckiej
- 1994 – sformowanie 15 Gołdapskiego Pułku Przeciwlotniczego
- 1995 – uruchomienie przejścia granicznego Gołdap-Gusiew[3]
- 1996 – odsłonięcie jedynego w Polsce pomnika Immanuela Kanta
- 1999
- 1 stycznia – w wyniku nowego podziału administracyjnego Polski Gołdap znajduje się w granicach województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu olecko-gołdapskiego
- 1 września – utworzenie Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Gołdapi[16]
- 2000, październik – miasto otrzymuje status uzdrowiska[3]
- 2002, 1 stycznia – Gołdap siedzibą nowo powstałego powiatu gołdapskiego
- 2004 – oddanie do użytku Centrum Sportowo-Rekreacyjnego Piękna Góra
- 2007, 28 czerwca – przyjęcie herbu powiatu gołdapskiego\
- 2008 – powstanie Muzeum Ziemi Gołdapskiej
- 2009, 17 lipca – otwarcie odnowionej wieży ciśnień z tarasem widokowym
- 2010 – otwarcie obwodnicy Gołdapi
- 2014
- 30 kwietnia - otwarcie tężni solankowej[18]
Przynależność państwowa
Od powstania Gołdap znajdowała się pod panowaniem następujących państw:
- 1565-1657 – Korona Królestwa Polskiego, Prusy Książęce (lenno, od 1618 w unii personalnej z Brandenburgią)
- 1657-1701 – Brandenburgia-Prusy
- 1701-1867 – Królestwo Prus
- 1867-1871 – Związek Północnoniemiecki, Królestwo Prus
- 1871-1919 – Rzesza Niemiecka, / Królestwo Prus
- 1919-1933 – Rzesza Niemiecka
- 1933-1938 – [a] Rzesza Niemiecka
- 1938-1945 – Rzesza Wielkoniemiecka[b]
- 1945-1952 – Rzeczpospolita Polska
- 1952-1989 – Polska Rzeczpospolita Ludowa
- od 1989 – Rzeczpospolita Polska
Uwagi
- ↑ W latach 1933-1935 flaga NSDAP była wywieszana łącznie z flagą narodową Rzeszy Niemieckiej, natomiast później stanowiła wyłączną flagę państwa.
- ↑ Nazwa Niemiec używana po anschlussie Austrii do Rzeszy w marcu 1938.
Przypisy
- ↑ a b c d Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 167
- ↑ a b c d e f g h Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 210-212
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Historia Gołdapi. Gołdap.org.pl. [dostęp 2012-09-03].
- ↑ a b c d e f g h Historia. Parafia Św. Leona w Gołdapi. [dostęp 2013-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-23)].
- ↑ a b Uchwała Nr XL/258/2017 Rady Miejskiej w Gołdapi z dnia 30 maja 2017 r., s. 38
- ↑ a b c Historia kościoła NMP MK. Parafia Konkatedralna NMP Matki Kościoła w Gołdapi. [dostęp 2013-01-06].
- ↑ a b Gołdap, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 668 .
- ↑ a b Uchwała Nr XL/258/2017 Rady Miejskiej w Gołdapi z dnia 30 maja 2017 r., s. 39
- ↑ Ełk: Co nam zostało sprzed lat? Dużo! – 25 marca 2011.
- ↑ Informationsseite - DENIC eG, www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-05] (niem.).
- ↑ Uchwała Nr XL/258/2017 Rady Miejskiej w Gołdapi z dnia 30 maja 2017 r., s. 40
- ↑ Gołdap | Wirtualny Sztetl, www.sztetl.org.pl [dostęp 2017-11-18] (pol.).
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 296
- ↑ a b Kalendarium – 7 lipca. Archiwum Państwowe w Białymstoku. [dostęp 2012-09-12].
- ↑ a b c Skarb – Rominta Gołdap. 90minut.pl. [dostęp 2012-09-03].
- ↑ a b c Historia szkoły. PSM Gołdap. [dostęp 2013-01-06].
- ↑ a b Gołdap 1982. PolskieRadio.pl. [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Tężnie solankowe w Gołdapi. [dostęp 2017-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-20)].
Media użyte na tej stronie
Banner of Kingdom of Poland in the 14th century
A seal of Duke Premislaus II from 1290 shows the ruler holding a banner emblazoned with a crowned eagle. During the reign of King Ladislaus (r. 1320–1333), the red cloth with the White Eagle was established as the royal banner. The orientation of the eagle on the banner varied; its head could point either upwards or towards the hoist.
Flag of Ducal Prussia
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Autor: Zaneta3261, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gołdap, plac Zwycięstwa 14 - dawny hotel, obecnie dom (po 1920)
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.
I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.
Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.
When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0Ten plik powstał przy wsparciu finansowym Wikimedia Polska, w ramach realizacji Uchwały Zarządu nr UZ 2012-36. (Zgłoś swój projekt!)
Odznaka pamiątkowa 15 Gołdapskiego Pułku Przeciwlotniczego
Gołdap - Konkatedra Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła (zabytek nr rejestr. 9)
Ruinen mit der alten Kirche