Kalendarium historii Olecka

Herb Olecka

Kalendarium historii Olecka – miasta położonego na wschodnich Mazurach, stolicy Mazur Garbatych.

1466-1657 – Olecko lennem Korony Królestwa Polskiego

• 1560, 1 stycznia - założenie Margrabowej przez księcia pruskiego Albrechta Hohenzollerna^[1], nazwa pochodzi od tytułu Albrechta - margrabiego brandenburskiego; polskojęzyczna ludność używała nazwy Olecko. Zasadźcą miasta był Adam Woynowski^[2]
• 1619 - przeniesienie Urzędu Starostwa ze Stradun do Olecka
• 1654 - budowa zamku
• 1656-1657 - najazdy tatarskie

1657-1871 – w państwie pruskim

• 1659 - narodziny lektora języka polskiego w gimnazjum akademickim w Gdańsku Jana Monety
• 1684 - pożar miasta
• 1701, 1706 - pożar miasta
• 1709-1711 - epidemia dżumy
• 1721 - wizyta króla pruskiego Fryderyka Wilhelma
• 1740 - pożar miasta
• 1757-1762 - okupacja rosyjska^[2]
• 1807, 1813 - najazdy rosyjskie
• 1807 - zajęcie miasta przez oddziały polskie gen. Józefa Zajączka i gen. Jana Henryk Dąbrowskiego^[2]
• 1812 - przemarsz wojsk francuskich^[2]
• 1816 - Olecko liczy 1900 mieszkańców^[2]
• 1818 - Olecko zostało siedzibą powiatu
• 1822 - pożar zamku
• 1831 - według oficjalnych pruskich danych Polacy stanowią 84,4% mieszkańców powiatu, według szacunków nawet 90%
• 1836 - synod pastorów mazurskich w Olecku, na którym podjęto uchwałę przeciwko usuwaniu języka polskiego ze szkół na Mazurach
• 1840 - otwarcie stacji kolejowej
• 1843 - wydrukowanie w Ełku pierwszego Kreisblattu dla powiatu oleckiego

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z l. 1859-61

• 1844 - wizyta króla Prus Fryderyka Wilhelma IV
• 1852 - pierwszy druk Kreisblattu w Olecku
• 1853 - przydzielenie duszpasterza katolickiego do zdominowanego przez protestantów Olecka^[1]
• 1856 - narodziny Jana Karola Sembrzyckiego, mazurskiego działacza i wydawcy, redaktora czasopisma Mazur
• 1859 - początek budowy katolickiego Kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego^[1]
• 1861, 1 grudnia - wyświęcenie neogotyckiego Kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego^[1]
• 1862, 27 sierpnia - konsekracja Kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego^[1]
• 1863 - założenie telegrafu

1871-1945 – w granicach Niemiec

Pomnik z 1884 roku

• 1871, 31 marca - powołanie najstarszej w mieście katolickiej Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego przez bpa Philippa Krementza^[1]
• 1879 - otwarcie połączenia kolejowego Ełk-Wystruć przechodzącego przez Olecko
• 1883 - powstanie Ochotniczej Straży Pożarnej
• 1884, 14 sierpnia - odsłonięcie pomnika ku czci żołnierzy pruskich poległych w wojnie z Austrią i Francją^[3]
• 1890
  • w wyniku postępów germanizacji Olecko na 4887 mieszkańców liczy 100 Polaków (2%), powiat olecki liczy 40 401 mieszkańców w tym 24 000 Polaków (59%)^[4]
  • budowa gazowni miejskiej^[2]
• 1891 - budowa rzeźni miejskiej
• 1894 - Hugo Wilhelm Braemer starostą oleckim
• 1895 - budowa młyna wodnego

Gmach starostwa z 1897 r.

• 1897 - budowa neogotyckiego gmachu starostwa powiatowego
• 1899 - powołanie oddziału Czerwonego Krzyża
• 1905
  • budowa szpitala powiatowego
  • Olecko liczy 5021 mieszkańców, zaliczając się do dziesięciu największych miast Mazur
• 1908 - otwarcie połączenia kolejowego z Lecem (obecnym Giżyckiem)
• 1909, 15 grudnia - podpisanie aktu erekcyjnego pod budowę wąskotorowej Oleckiej Kolei Dojazdowej^[5]
• 1911
  • 18 sierpnia - otwarcie czterech wąskotorowych przystanków kolejowych: Olecko Centrum, Olecko Stadion, Olecko Wąskotorowe, Siejnik
  • 18 września - oddanie do użytku całej linii Oleckiej Kolei Dojazdowej^[5]
• 1912 - dalsze postępy germanizacji: 37,9% ludności powiatu posługuje się językiem polskim; w mieście zdecydowana dominacja ludności niemieckojęzycznej

Pomnik upamiętniający żołnierzy poległych w I wojnie światowej

• 1914-1915 - krwawe walki niemiecko-rosyjskie podczas I wojny światowej
• 1915 - początek odbudowy Oleckiej Kolei Dojazdowej ze zniszczeń wojennych^[5]
• 1916 - wznowienie kursów Oleckiej Kolei Dojazdowej^[5]
• 1920 - w plebiscycie z 28 627 oddanych w powiecie głosów 2 padają za Polską
• 1927
  • założenie Zakładu Mleczarskiego w Olecku^[6]
  • 11 września - odsłonięcie pomnika upamiętniającego żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej^[7]
• 1928 - urzędowa zmiana nazwy miasta na Treuburg (pol. Wierny Gród)
• 1929, 9 lutego - zanotowano najniższą temperaturę na dzisiejszych ziemiach polskich - -42,2 °C

Molo z ok. 1930 roku

• 1930 - oddano do użytku Stadion Miejski^[8]
• 1933, 5 marca - NSDAP otrzymuje w powiecie 74,5% głosów w wyborach do Reichstagu, SPD - 10,6%
• 1937 - budowa szpitala na 80-100 miejsc^[9]
• 1939, 6 grudnia - deportacja oleckich Żydów do okupowanej Polski^[10]
• 1945
  • 21 stycznia - zajęcia miasta przez Armię Czerwoną

od 1945 – w granicach Polski

• 1945
  • 3 czerwca - przekazanie miasta administracji polskiej
  • 21 czerwca - uruchomienie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego^[11]
  • czerwiec - przesiedlenie na teren powiatu oleckiego tysiąca osób^[12]
  • 7 lipca - uchwała Rady Ministrów o wyłączeniu z Okręgu Mazurskiego powiatów oleckiego, ełckiego i gołdapskiego i włączeniu ich do województwa białostockiego^[12]
  • 18 lipca - pierwszym burmistrzem Olecka zostaje Feliks Lubierzyński, a starostą Janusz Srzednicki
  • 15 września - wojska radzieckie opuszczają Olecko
  • 25 września - przeniesienie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego z ul. Kolejowej do przedwojennego gmachu sądu przy ul. Zamkowej 1^[13]
• 1946
  • 1 stycznia - założenie Państwowego Domu Dziecka^[14]
  • założenie klubu sportowego Czarni Olecko^[15]
  • założenie Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum Ogólnokształcącego^[16]
  • 11 listopada - pierwsze zajęcia w Publicznej Średniej Szkole Zawodowej przy ul. Zamkowej 2^[17]
• 1947, 1 listopada - odsłonięcie Pomnika Wyzwolenia^[18]
• 1948
  • rozpoczęcie działalności Powiatowej Stacji Pogotowia Ratunkowego^[9]
  • przekształcenie Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum Ogólnokształcącego w Państwową Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Podstawowego i Licealnego^[16]
• 1956 - przedwojenny gmach sądu przy ul. Zamkowej 1 zostaje siedzibą Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej^[13]
• 1957 - przemianowanie dawnej Publicznej Średniej Szkoły Zawodowej na Zasadniczą Szkołę Metalowo-Budowlaną^[17]
• 1958 - przemianowanie Zasadniczej Szkoły Metalowo-Budowlanej na Zasadniczą Szkołę Zawodową^[17]
• 1960 - przekształcenie Państwowej Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego w Liceum Ogólnokształcące w Olecku^[16]
• 1961 - założenie Spółdzielni Mieszkaniowej w Olecku^[19]
• 1962, 27 grudnia - pożar Domu Dziecka^[14]
• 1970 - założenie Osiedla Zielonego
• 1972 - założenie Osiedla Nad Legą
• 1975
  • 1 czerwca - w wyniku nowego podziału administracyjnego Polski miasto znajduje się w granicach województwa suwalskiego
• 1978 - w miejsce Zasadniczej Szkoły Zawodowej powstaje Zespół Szkół Zawodowych w Olecku^[17]
• 1979
  • 3 września - przeniesienie Liceum Ogólnokształcącego w Olecku do nowego budynku^[16]
  • 30 października - nadanie Domowi Dziecka imienia Janusza Korczaka^[14]
• 1980, wrzesień - założenie Komitetu Budowy Kościoła parafii rzymskokatolickiej w Olecku^[20]
• 1986, październik - początek budowy nowego szpitala^[9]

Kościół NMP Królowej Polski

• 1987 - powołanie Parafii Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski^[20]; Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego kościołem rektorskim^[1]
• 1988, 27 października - nadanie Liceum Ogólnokształcącemu imienia Jana Kochanowskiego^[16]
• 1989, 3 lipca - decyzją ks. bpa Edmunda Piszcza Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego ponownie podniesiony do rangi kościoła parafialnego^[1]
• 1990, 25 kwietnia - powołanie Parafii Świętej Rodziny, obejmującej zasięgiem osiedle Siejnik^[20]

Wszechnica Mazurska w Olecku

• 1992 - otwarcie Wszechnicy Mazurskiej - pierwszej niepaństwowej uczelni wyższej w północno-wschodniej Polsce
• 1993
  • 31 maja - zawieszenie ruchu kolejowego na odcinku Olecko-Gołdap
  • zmiana nazwy Zespołu Szkół Zawodowych na Zespół Szkół Technicznych^[17]
• 1994
  • 13 maja - ustanowienie Kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego Diecezjalnym Sanktuarium Krzyża Świętego przez biskupa ełckiego Wojciecha Ziembę^[1]
  • 18-24 lipca - pierwsza edycja imprezy Przystanek Olecko^[21]
• 1995 - powołanie Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, obejmującej zasięgiem osiedle Lesk
• 1999
  • 1 stycznia - w wyniku nowego podziału administracyjnego Polski Olecko znajduje się w granicach województwa warmińsko-mazurskiego i zostaje siedzibą powiatu olecko-gołdapskiego
  • 31 sierpnia - zawieszenie ruchu kolejowego na odcinkach Olecko-Suwałki i Olecko-Ełk

Pomnik Wdzięczności

• 2000, 17 czerwca - odsłonięcie Pomnika Wdzięczności w miejscu rozebranego Pomnika Wyzwolenia^[22]
• 2001, 7 września - wyświęcenia Kościoła Świętej Rodziny^[23]

Powiat olecki na tle województwa warmińsko-mazurskiego

• 2002
  • 1 stycznia - rozdzielenie powiatu olecko-gołdapskiego na powiaty olecki i powiatu gołdapskiego, Olecko siedzibą powiatu oleckiego
  • zwycięstwo Wacława Olszewskiego w II turze wyborów na burmistrza Olecka^[24]
• 2003
  • 21-22 lutego - pierwsza edycja Oleckiego Przeglądu Otwartych Filmów "OP-OF"^[25]
  • 25 października - wmurowanie kamienia węgielnego pod odrestaurowany pomnik ku czci żołnierzy pruskich poległych w wojnie z Austrią i Francją w Olecku^[3]
• 2005, luty - wznowienie ruchu kolejowego na odcinku Olecko-Ełk
• 2013
  • 1 stycznia - likwidacja połączenia kolejowego z Ełkiem^[26]
  • 21 lutego - otwarcie obwodnicy Olecka^[27]
  • oddanie do użytku lądowiska sanitarnego Olmedica przy ul. Gołdapskiej

Przynależność państwowa

Urząd Miejski

Od uzyskania praw miejskich Olecko znajdowało się pod panowaniem następujących państw:

• 1560-1657 – Korona Królestwa Polskiego, Prusy Książęce (lenno, od 1618 w unii personalnej z Brandenburgią)
• 1657-1701 – Brandenburgia-Prusy
• 1701-1867 – Królestwo Prus
• 1867-1871 – Związek Północnoniemiecki, Królestwo Prus
• 1871-1919 – Rzesza Niemiecka, / Królestwo Prus
• 1919-1933 – Rzesza Niemiecka
• 1933-1938 – ^[a] Rzesza Niemiecka
• 1938-1945 – Rzesza Wielkoniemiecka^[b]
• 1945-1952 – Rzeczpospolita Polska
• 1952-1989 – Polska Rzeczpospolita Ludowa
• od 1989 – Rzeczpospolita Polska

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• http://www.olecko.info/index.php?option=com_content&view=article&id=100:kalendarium&catid=33:olecko-czasy-ludzie-zdarzenia-&Itemid=174