Lublin R.XIII

Lublin R-XIIIC
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Plage i Laśkiewicz / LWS

Typ

samolot towarzyszący

Załoga

2 (pilot i obserwator)

Historia
Data oblotu

5 czerwca 1930

Liczba egzemplarzy

273

Dane techniczne
Napęd

1 × silnik gwiazdowy Škoda-Whirlwind J5B

Moc

220 KM (162 kW)

Wymiary
Rozpiętość

13,25 m

Długość

8,20 m

Wysokość

2,76 m

Powierzchnia nośna

24,50 m²

Profil skrzydła

Clark Y (zmodyfikowany)

Masa
Własna

800 kg

Startowa

1290 kg

Osiągi
Prędkość maks.

180 km/h

Pułap

4100 m

Zasięg

600 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 karabin maszynowy Vickers K obserwatora
Użytkownicy
Polska

Lublin R-XIII – polski samolot towarzyszący marki Lublin z okresu przed II wojną światową.

Historia

Samolot zaprojektował inż. Jerzy Rudlicki w 1930 r.[1] Początkowo prowadzono prace nad projektami oznaczonymi R-XIV i R-XV. Oblot nowej maszyny został wykonany przez Władysława Szczulczewskiego w dn. 5 czerwca 1930 r. Następnie przeprowadzono próby w Instytucie Badań Techniki Lotniczej. Po ich zakończeniu wyprodukowano serię 15 egzemplarzy samolotu R-XIV, które przekazano wojsku. Ostatni samolot z tej serii, oznaczony numerem 54.15 stał się prototypem samolotu R-XIII. Departament Aeronautyki w lipcu 1930 r. złożył zamówienie na 50 maszyn R-XIII.

Produkcję seryjną rozpoczęto 17 września 1931 r. Pierwszy Lublin R-XIIIA wszedł do służby 7 czerwca 1932 r. Wszystkie samoloty z serii A w liczbie 50 sztuk zostały zmodyfikowane i otrzymały oznaczenie R-XIIIB. Następnie opracowano wersje ulepszone aerodynamicznie C i D.

Lublin R.XIII bis/hydro

W 1934 r. opracowano wersję z pływakami dla marynarki wojennej, oznaczaną R-XIIIter. Posiadała ona nieco zwiększone wymiary oraz gorsze osiągi. Kolejna wersja R-XIIIE miała wzmocniony płat i 4 wyrzutniki bombowe, jednak nie została skierowana do produkcji seryjnej. Ostatnią wersją była wersja R-XIIIF produkowana od 1934 r.

Łącznie wyprodukowano 273 samoloty wszystkich wersji.

Nielatającą replikę Lublina R-XIIIG/hydro można oglądać w Muzeum MDLOT w Pucku.

Wersje samolotu[1]

  • R-XIII – prototyp (nr seryjny 56.1)
  • R-XIIIA – 30 egz. wyprodukowane w 1931 r. (nr seryjne 56.2-56.31)
  • R-XIIIB – 20 egz. wyprodukowane w 1932 r. (nr seryjne 56.32-56.51)
  • R-XIIIC – 48 egz. wyprodukowane w 1933 r. (nr seryjne 56.52-56.99)
  • R-XIIID – 95 egz. wyprodukowane w 1933 r. (nr seryjne 56.102-56.196)
  • R-XIIIE – prototyp z 1934 r. z silnikiem 360 PS Gnôme-Rhône 7K Titan (nr seryjny 56.100)
  • R-XIIIF – 58 egz. wyprodukowane w 1934 r. (nr seryjne 56.101, 58.01-58.57)
  • R-XIII bis/hydro – 4 egz. wyprodukowane w 1931 r. (nr seryjne 700-703)
  • R-XIII ter/hydro – 10 egz. wyprodukowane w 1934 r. (nr seryjne 704-713)
  • R-XIIIG – 6 egz. wyprodukowane w 1934 r. (nr seryjne 714-720)
  • R-XIII Dr Błękitny Ptak – samolot rajdowy, 1 egz. wyprodukowany w 1933 r. (nr seryjny 56.51)
  • R-XIII t – wersja szkolna, powstała z przerobienia w 1934 r. z 8 egz. wersji R-XIIIA (nr seryjny 56.10, 56.22, 56.34, 56.35, 56.37, 56.41, 56.46 i 56.47) 4 egz. wersji R-XIIIC (nr seryjny 56.56-56.59).
  • R-XIX – samolot z usterzeniem motylkowym przebudowany w 1932 r. z egz. nr 56.1

Konstrukcja

Dwumiejscowy górnopłat zastrzałowy (parasol) z podwoziem stałym o konstrukcji mieszanej[1].

Kadłub spawany z rur stalowych, kryty płótnem oraz (z przodu i od góry) blachą duralową. Łoże silnika spawane z rur stalowych. Przed kabiną znajdował się zbiornik paliwa o pojemności 200 litrów. Tablica przyrządów pilota wyposażona w busolę, sztuczny horyzont, obrotomierz, wskaźniki paliwa i oleju, zegar, dwa wysokościomierze, prędkościomierz z chyłomierzem i zakrętomierzem. W tylnej kabinie była możliwość zabudowy aparatu do zdjęć pionowych i radiostacji. Pod kadłubem był umieszczony podchwytywacz meldunków. Masa silnika: Skoda – 250 kg, Gnome-Rhome – 280 kg. Podwozie dwukołowe z płozą ogonową. Morski Dywizjon Lotniczy Marynarki Wojennej używał R-XIIIter w wersji z pływakami (wodnosamolot) o masie własnej 998 kg.

Skrzydło o obrysie eliptycznym, dwudzielne, dwudźwigarowe, drewniane, kryte płótnem, wsparte na piramidce i zastrzałach. Lotki z klapkami odciążającymi.

Usterzenie spawane z rur, kryte płótnem. Statecznik pionowy usztywniony cięgnami stalowymi.

Użycie bojowe

W 1939 r. w eskadrach polskiego lotnictwa było 150 samolotów R-XIII, w tym 50 w wersjach R-XIIID i R-XIIIC w jednostkach bojowych, 30 sztuk w szkolnictwie, 30 sztuk w rezerwie i około 40 sztuk w remontach. Samoloty trafiły do 16, 26, 36, 43, 46, 56 i 66 eskadry obserwacyjnej[2].

W czasie kampanii wrześniowej 40 samolotów tego typu uległo zniszczeniu, a 10 udało się ewakuować do Rumunii. Jeden R-XIII wylądował w ZSRR, jeden na Węgrzech i jeden na Słowacji.

Przypisy

  1. ↑ a b c Wiesław Bączkowski: Samolot towarzyszący Lublin R-XIII. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1980. ISBN 83-11-06474-1. (pol.).
  2. ↑ Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. (pol.).

Bibliografia

  • Wiesław Bączkowski: Samolot towarzyszący Lublin R-XIII. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1980, seria: Typy Broni i Uzbrojenia. Nr 65. ISBN 83-11-06474-1.
  • Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce: 1924-1939 [T. 2]. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 2003. ISBN 83-11-09319-9.
  • Witold Szewczyk: Samoloty na których walczyli Polacy. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988, s. 71–75. ISBN 83-206-0738-8.
  • Kosztowna pomyłka? Geneza lotnictwa towarzyszącego w Polsce, „Lotnictwo” nr 4(2011) s. 88–93 ISSN 1732-5323.

Galeria

Samolot Lublin R.XIII zabiera meldunek. Pole Mokotowskie, rewia wojskowa, 3 maja 1938 r.
Samolot rajdowy Lublin R-XIII Dr, na którym załoga w składzie Stanisław Karpiński i Wiktor Rogalski miała odbyć lot na trasie Warszawa-Melbourne, październik 1935 r.
Trzy wodnosamoloty Lublin R-XIII (na pierwszym planie R-XIIIG nr 714, pierwszy z lewej R-XIIIG nr 715) w locie w pobliżu Mierzei Helskiej
Samolot Lublin R.XIII z rejestracją SP-AMG, 1933 r.
Lublin R-XIIIB na lotnisku
Wodnopłatowce Lublin R-XIII podczas manewrów morskich
Hangarowanie wodnosamolotu Lublin
Polskie samoloty wojskowe do 1939 roku
Myśliwskie
Bombowe
Samoloty rozpoznawcze
i łącznikowe (towarzyszące)
Szkolne
Szturmowe
Transportowe i sanitarne
Wodnosamoloty
Balony i sterowce
Samoloty prototypowe
Projekty
Produkowane na eksport


  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie
Ciąg oznaczeń samolotów Lublin, produkcji Zakładów Mechanicznych Plage i Laśkiewicz

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Roundel of Poland (1918-1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1918–1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Lublin R-13 zahangarowanie.jpg
Lublin R-13 zahangarowanie.
Lublin R-XIII meld.jpg
Samolot łącznikowy Lublin R.XIII zabiera meldunek przyczepiony na rozpiętych drutach na Polu Mokotowskim podczas rewii wojskowej z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Lublin R-XIIIB.jpg
Samolot Lublin R-XIIIB na lotnisku.
Lublin R.XIII Lacznikowy (SP-AMG).jpg
Lublin R.XIII Lacznikowy (SP-AMG)
Lublin R.XIII bis.jpg
Lublin R.XIII bis/hydro
Wodnopłatowce Lublin R-13.jpg
Wodnopłatowce Lublin R-13 podczas manewrów.
Lublin R.XIII start.jpg
Trzy wodnosamoloty Lublin R-XIII (na pierwszym planie R-XIIIG nr 714, pierwszy z lewej R-XIIIG nr 715) w locie w pobliżu Półwyspu Helskiego.
Lublin R-XIII Dr.jpg
Samolot Lublin R-XIII Dr, na którym załoga w składzie Stanisław Karpiński i Wiktor Rogalski miała odbyć lot na trasie Warszawa-Melbourne.