Portal:Jastrzębie-Zdrój

Artykuł miesiąca

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Jastrzębiu-Zdroju - ewangelicka parafia powstała w 1908 roku, mająca tradycję na ziemiach jastrzębskich od połowy XVI wieku. Obecnie w parafii służy dwoje duszpasterzy - ksiądz proboszcz Jan Raszyk, a także diakon Renata Raszyk. Kościół mieści się w dzielnicy Ruptawa, przy ulicy Cieszyńskiej 23.

Pierwsze nabożeństwa ewangelickie w Ruptawie odprawiano w XVI wieku, w drewnianym kościele pochodzącym z XIV wieku. Po odebraniu ewangelikom budynku kościoła w 1629 roku, nabożeństwa odprawiane były w kotlinach leśnych, tzw. "Kościelcu" i "Piekiełku". Zmarli ewangelicy grzebani byli na cmentarzu katolickim.

W XVIII wieku nastąpił przyrost ludności ewangelickiej - między innymi z sąsiednich miejscowości, Śląska Cieszyńskiego, a także Niemiec.

...zobacz więcej

Historia

Pierwsza pisemna wzmianka z terenów, na których dziś położone jest miasto, pochodzi z 1305 r. Jastrzębie należało do księstwa raciborskiego a później do wodzisławskiego wolnego państwa stanowego. Rozwój miejscowości nastąpił po odkryciu solanki jodowo-bromowej podczas wierceń w 1859 r. prowadzonych w poszukiwaniu węgla przez właściciela Jastrzębia Dolnego Emila von Schliebena. Uzdrowisko przestało istnieć gdy odnaleziono tu złoża węgla kamiennego. Wraz z ich rozpoczęto budowę kopalń i osiedli mieszkaniowych. Powstały kolejne osiedla wielkopłytowe, liczba mieszkańców zwiększyła się dwudziestokrotnie. W latach 80. XX w. Jastrzębie było jednym z ośrodków protestów robotniczych. W 1980 podpisano tu tzw. porozumienia jastrzębskie, ostatnie z tzw. porozumień sierpniowych. W czasie stanu wojennego 15 grudnia 1981 r. doszło do pacyfikacji kopalni Manifest Lipcowy (in. "Zofiówka").

Architektura

W centrum miasta przeważają bloki wielkopłytowe z lat 70 XX w. Są także budynki urzędów, usługowe i handlowe. Na osiedlu Zdrój dominuje architektura uzdrowiskowa. Spośród najstarszych i najciekawszych budynków sanatoryjnych wymienić można obiekty Urzędu Skarbowego, Państwową Szkołę Muzyczną, Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny dla dzieci, Dom Zdrojowy, Łazienki, budynek filii Uniwersytetu Śląskiego, klasztor i kościół – wszystkie powstały w 2. połowie XIX w. lub w 1. połowie XX. w czasach rozbudowy uzdrowiska. Oprócz tego w Jastrzębiu-Zdroju występuje kilka obiektów w stylu barokowym, klasycystycznym, oraz dwór obronny z zachowanymi cechami późnego renesansu.

Gospodarka

Główną gałęzią przemysłu w Jastrzębiu jest górnictwo węgla kamiennego. Znajdują się tu trzy czynne kopalnie zrzeszone w Jastrzębskiej Spółce Węglowej. Dawniej na terenie miasta działało pięć kopalń: Pniówek, Moszczenica, Jastrzębie, Borynia i Zofiówka. Kopalnia Jas-Mos powstała z połączenia Moszczenicy i Jastrzębia, a Pniówek został włączony do Pawłowic.

Kultura

Miejski Ośrodek Kultury

Obecnie najważniejszą jastrzębską placówką kulturalną jest Miejski Ośrodek Kultury organizujący liczne zabawy oraz imprezy kulturalne. Na terenie MOK-u działa również kino Centrum z dwoma salami kinowymi oraz galeria Epicentrum. Należy również wymienić Górnicze Centrum Kultury z kinem Panorama oraz galerią Panorama. W GCK organizowane są głównie spektakle teatralne. W Jastrzębiu znajduje się największe w Europie muzeum dzwonków (Szeroka). W mieście znajduje się również jedna z najstarszych na Śląsku (1948) biblioteka miejska mająca 11 filii. Niedawno otwarto Universitas Litterarum (biblioteka uniwersytecka) w zmodernizowanym bydynku "Masnówki".

Skansen w Bziu

W 2004 roku powołano Stowarzyszenie na Rzecz Parku Etnograficznego w Jastrzębiu-Zdroju - Bziu. Stworzono projekt budowy i rozwoju parku i muzeum, wstępny plan finansowania, zgromadzono informację na temat istniejących w okolicy pamiątek i obiektów. Warunkiem budowy parku etnograficznego i utworzenia muzeum jest uzyskanie wsparcia ze strony władz miasta Jastrzębie-Zdrój.

Baza noclegowa

• Hotel Czarny Rycerz
• Hotel Dąbrówka
• Hotel Omega
• Hotel Pałac Borynia

Religia

Protestantyzm

• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, ul. J. Lompy
• Kościół Ewangelicko-Augsburski, ul. Cieszyńska
• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan, ul. Ruptawiec
• Kościół Wolnych Chrześcijan, ul. Cieszyńska
• Kościół Zielonoświątkowy, ul. Kościelna
• Zbór Ewangelii Łaski, ul. B. Leśmiana

Restoracjonizm

• Sala Królestwa Świadków Jehowy, ul. 11 listopada
• Sala Królestwa Świadków Jehowy, ul. A. Fredry
• Sala Królestwa Świadków Jehowy, ul. Konduktorska
• Sala Królestwa Świadków Jehowy, ul. Wodzisławska

Rzymski katolicyzm

• Parafia św. Brata Alberta, ul. Wielkopolska
• Parafia św. Barbary i św. Józefa, ul. ks. bpa H. Bednorza
• Parafia Matki Boskiej Piekarskiej, ul. Świerklańska
• Parafia Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej, ul. Równoległa
• Parafia św. Piotra i św. Pawła, ul. gen. K. Świerczewskiego
• Parafia św. Katarzyny, ul. św. Katarzyny
• Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej, ul. Szkolna
• Parafia Miłosierdzia Bożego, al. J. Piłsudskiego
• Parafia Matki Bożej Różańcowej, ul. Kościelna
• Parafia Matki Kościoła, ul. bł. ks. J. Popiełuszki
• Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa, ul. 1 Maja
• Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. J. Kusocińskiego
• Parafia Niepokalanego Serca NMP, ul. ks. E. Płonki
• Parafia Wszystkich Świętych, ul. Powstańców Śląskich

Handel

Supermarkety i dyskonty

1. Aldi
   1. ul. Wodzisławska 2a
2. Biedronka
   1. ul. Harcerska 1a (Galeria Moya)
   2. ul. Heleny Marusarzówny 1
   3. ul. Karola Świerczewskiego 180
   4. ul. Podhalańska 1
   5. ul. Powstańców Śląskich
   6. ul. Pszczyńska 6
   7. ul. Rybnicka 11
   8. ul. Turystyczna 49
   9. ul. Warmińska 2
   10. ul. Warmińska 2a
   11. ul. Warszawska 5 (DH It's Centrum)
3. E.Leclerc
   1. al. Józefa Piłsudskiego 35
4. Elde
   1. ul. 1 maja 45
   2. ul. 11 listopada 9
   3. ul. Beskidzka 19a
   4. ul. Bogoczowiec 15
   5. ul. Katowicka 622
   6. ul. Karola Świerczewskiego 172
   7. ul. Tadeusza Kościuszki 1
   8. ul. Turystyczna 63a
   9. ul. Turystyczna 419
   10. ul. Ruchu Oporu 2
   11. ul. Warmińska 1b
   12. ul. Władysława Broniewskiego 1e
5. Eurocash Cash&Carry
   1. ul. Karola Świerczewskiego 1a
6. FRAC
   1. al. Józefa Piłsudskiego 2b
   2. ul. Wrzosowa 4b
7. Globi
   1. ul. Beskidzka 11a
8. Lidl
   1. ul. Heleny Marusarzówny 47
   2. ul. Podhalańska 1a
9. Netto
   1. al. Jana Pawła II 2
10. Polomarket
    1. ul. 11 listopada 2
11. Spar
    1. ul. Mazowiecka 24 (DH Arenda)
12. Stokrotka
    1. ul. Warszawska 5 (Galeria Jastrzębie)
13. Tesco
    1. al. Józefa Piłsudskiego 2a (DH Domus)

Hipermarkety

1. Carrefour
   1. ul. Podhalańska 26 (Galeria Zdrój)
2. Kaufland
   1. ul. Harceska 1d
3. OBI
   1. ul. Podhalańska 22

Centra handlowe

1. Galeria Gwarek
   1. ul. Harcerska 1
2. Galeria Jastrzębie
   1. ul. Warszawska 5
3. Galeria Zdrój
   1. ul. Podhalańska 26

Grafika Miesiąca

Transport

(c) Kanion z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

Aleja Józefa Piłsudskiego

Miasto posiada komunikację miejską łączącą osiedla i dzielnice. Komunikacja miejska tworzy również połączenia z okolicznymi miejscowościami – m.in. z Wodzisławiem, Rybnikiem, Żorami i Zebrzydowicami. PKS i prywatne przedsiębiorstwa obsługują linie do Katowic i Cieszyna. Na terenie miasto funkcjonuje Międzygminny Związek Komunikacyjny.

Sport

W mieście istnieje I-ligowy klub piłkarski GKS Jastrzębie. Inną, mniej znaną drużyną piłkarską jest MOSiR Jastrzębie. Istnieje także klub baseballowy oraz klub hokejowy Czarne Jastrzębie. Działalnością sportową zajmuje się przede wszystkim Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. Najbardziej znaną drużyną jest obecnie KS Jastrzębski Węgiel. Jej największym osiągnięciem jest zdobycie przez Ivett Jastrzębie Borynia (obecnie KS Jastrzębski Węgiel) mistrzostwa Polski w siatkówce. Kilku zawodników Jastrzębskiego Wegla znajduje się w reprezentacji Polski w siatkówce. Innymi osiągnięciami jastrzębskiego sportu są: mistrzostwo Polski w boksie zdobyte przez drużynę GKS oraz w tenisie stołowym kobiet (Zofiówka Jastrzębie).

Nauka i oświata

Szkolnictwo wyższe (zamiejscowe ośrodki dydaktyczne)

• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych (1992 - )
• Uniwersytet Śląski (1998 - 2008)
• Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie (2006 - )
• Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach (2006 - 2008)
• Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi (2009 - )

Statystyki

Zabytki

Najważniejsze zabytki

• Kaplica przydrożna, XVIII w., nr rej. 572/66
• Kościół franciszkanów, XV/XVI w., nr rej. A/745/66
• Kościół par. św. Barbary i Józefa, XVII w., nr rej. 738/66 – zabytkowy, drewniany obiekt sakralny przeniesiony do Jastrzębia z Jedłownika. W budynku znajdują się m.in. barokowe rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego, Matki Boskiej oraz św. Jana Ewangelisty, chór muzyczny z XIX w., barokowy ołtarz główny, a także ambona z wizerunkami czterech ewangelistów.
• Kościół par. pw. św. Katarzyny, XIX w., nr rej. 737/66 – barokowo-klasycystyczny obiekt sakralny zbudowany w 1825 roku z fundacji rodziny Strachwitzów. W kościele znajdują się m.in. trójkątny obraz z Okiem Opatrzności Boskiej, zamówiony w 1773, ambona zwieńczona rzeźbą anioła z tablicami Dziesięciu Przykazań oraz murowny chór muzyczny wsparty na trzech filarowych arkadach.
• Kościół par. pw. Wszystkich Świętych, XVIII/XIX w., nr rej. 571/66 – orientowany, barokowo-klasycystyczny obiekt sakralny zbudowany na planie prostokąta zakończonego półkolem, z wieżą zwieńczoną hełmem cebulastym, z ośmioboczną latarnią i krytym dachem. W budynku znajdują się m.in. drzwi klepkowe z antabami, zamkami i okuciami, późnobarokowy ołtarz główny, a także obraz Wszystkich Świętych z Trójcą Świętą.
• Willa Opolanka, XX w., nr rej. A/1468/92 – obiekt posanatoryjny wybudowany w 1927 roku. Do 2006 roku siedziba Sądu Rejonowego w Jastrzębiu-Zdroju.
• Zespół dworski, XVII w., nr rej. 736/66 – późnorenesansowy dwór obronny wybudowany w 1636 roku. Zachowały się formy renesansowe w szczytach elewacji wschodniej i zachodniej, natomiast nie zachowały się renesansowe zwieńczenia szczytów. Innymi charakterystycznymi cechami budynku są jego sklepienia kolebkowe i kolebkowo-krzyżowe. Wokół dworu znajduje się Park Dworski.
• Zespół pałacowy, XVIII w., nr rej. 565/66 – pałac został zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku w stylu klasycystycznym z silnymi wpływami późnego baroku. Jest to budynek murowany z cegły, piętrowy budowany na planie prostokąta. Wokół pałacu znajduje się Park Pałacowy.
• Zespół uzdrowiskowy, XIX w., nr rej. A/1524/93 – zespół obiektów posanatoryjnych z XIX i XX wieku. Większość obiektów wybudowana jest w stylu szwajcarskim.