Skażenie promieniotwórcze

Znak ostrzegający przed substancjami promieniotwórczymi
Dodatkowy znak ostrzegawczy wprowadzony w 2007 r

Skażenie promieniotwórcze – znaczny wzrost aktywności promieniotwórczej przedmiotów, organizmów żywych, budynków i wielkich obszarów, powyżej naturalnego poziomu aktywności promieniotwórczej.

Skażenie promieniotwórcze może powstać na skutek (według częstości występowania):

  • niewłaściwego składowania materiałów radioaktywnych,
  • wycieku promieniotwórczego z instalacji jądrowych (zwykle substancji chłodzącej reaktor),
  • emisji radioaktywnych gazów na skutek przegrzania stosu (lub wybuchu) w elektrowni jądrowej,
  • w rezultacie opadania substancji promieniotwórczych z obłoku wybuchu jądrowego po wybuchu bomby jądrowej oraz w wyniku tworzenia się ich pod działaniem neutronów (tzw. promieniotwórczość wzbudzona).

Czas trwania skażenia promieniotwórczego wynosi od kilku godzin do kilku tygodni, a nawet miesięcy i lat – czas ten zależy od trwałości (czasu połowicznego zaniku) pierwiastków promieniotwórczych wchodzących w skład opadu oraz rodzaju emitowanego przez nie promieniowania. Skażenie powstałe w chwili opadania substancji (pyłów) promieniotwórczych z pierwotnego źródła (np. obłoku wybuchu jądrowego) jest nazywane pierwotnym. Natomiast skażenie powstałe w wyniku przebywania w terenie skażonym lub na skutek zetknięcia się ze skażonymi przedmiotami nazywamy skażeniem wtórnym. Zmienność wiatru powoduje, że miejsca wystąpienia skażenia oraz jego intensywność są trudne do przewidzenia.

Wykrywanie skażeń promieniotwórczych:

  • metoda chemiczna – oparta na zmianie zabarwienia pewnych substancji chemicznych pod wpływem promieniowania, wykorzystano tę cechę w dozymetrach chemicznych;
  • metoda fotograficzna – oparta na zjawisku zaczerniania kliszy fotograficznej pod wpływem napromieniowania (jest to szczególny przypadek metody chemicznej);
  • metoda luminescencyjna (scyntylacyjna) – zastosowana w rentgenoradiometrach, wykorzystuje świecenie określonych substancji chemicznych pod wpływem promieniowania;
  • metoda jonizacyjna – wykorzystano jonizację substancji napromieniowanych: w radiometrach – do pomiaru stopnia skażenia i rentgenometrach do pomiaru mocy dawki.

Skażona żywność nie nadaje się do spożycia, gdyż w ten sposób niebezpieczne substancje mogą zostać związane w komórkach organizmu, czego skutkiem jest daleko większa i dłuższa ekspozycja na promieniowanie jonizujące niż w przypadku powierzchownego napromieniowania. Nie jest też możliwe uzdatnienie (oczyszczenie) skażonej żywności ani wody w warunkach domowych. Zasadniczo na skażonym obszarze nie ma środków do życia. Wszelkie zboża i rośliny uprawne giną lub wchłonąwszy substancje promieniotwórcze same stają się źródłem napromieniowania. Ludzi, zwierzęta gospodarskie oraz żywność szczelnie opakowaną (np. puszki) z terenów mniej skażonych poddaje się dezaktywacji i przewozi poza obszar skażony.

Skażenie promieniotwórcze często bywa mylone z napromieniowaniem (ekspozycją na promieniowanie jonizujące). Napromieniowanie może jedynie w szczególnych przypadkach, na skutek aktywacji napromieniowanego materiału, wywołać skażenie wtórne. Ponadto aktywowany materiał, jest na ogół dużo słabszym źródłem promieniowania, niż pierwotny strumień napromieniowujący.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Logo iso radiation.svg
The new supplementary ionizing radiation warning symbol launched on 15 February 2007 by the International Atomic Energy Agency (IAEA) and the International Organization for Standardization (ISO). Contains radiating waves, a skull and crossbones and a running person, on a red triangle.
The symbol is intended to be used inside equipment housings, as a warning to stop dismantling a device and get away from it. The symbol is not intended to be visible during normal use of the equipment. It is also not intended for use on building doors or walls, vehicles, or transportation containers.

For further information, see the 2007 press-release New Symbol Launched to Warn Public About Radiation Dangers Archived and PDF file depicting the symbol: http://www.iaea.org/NewsCenter/News/PDF/newradsymbol.pdf - Archived Link.
Radioactive.svg
Internationally recognized symbol. Warning sign of Ionizing Radiation.