Bitwa o Mińsk (X 1920)

Walki o Mińsk Litewski
— wojna polsko-bolszewicka —
Czas	15 października 1920
Miejsce	Mińsk Litewski
Przyczyna	jesienna ofensywa wojsk polskich
Wynik	zwycięstwo Wojska Polskiego, zdobycie Mińska, i wycofanie się na rozkaz
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
płk Gustaw Paszkiewicz Władimir Łazarewicz – 3 A, W.I. Popowicz – 5 DS, P.S. Iwanow – 6 DS, W.K. Mordwinow – 8 DS, W.K. Putna – 27 DS
Siły
Grupa Paszkiewicza, Grupa Milewskiego, 15 DP około 4 dywizji
Straty
200 jeńców, 10 ckm, sprzęt wojenny i tabor kolejowy
brak współrzędnych

Adam Przybylski
Wojna Polska 1918–1921^[1]

Walki o Mińsk – walki stoczone 15 października 1920 roku przez Grupę płk. Gustawa Paszkiewicza o Mińsk podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920.

Sytuacja ogólna

Po wielkiej bitwie nad Wisłą, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zreorganizowało struktury wojskowe; zlikwidowało między innymi dowództwa frontów i rozformowało 1. i 5. Armię. Na froncie przeciwsowieckim rozwinięte zostały 2., 3., 4. i 6. Armia^[2].

10 września, na odprawie w Brześciu ścisłych dowództw 2. i 4 Armii, marsz. Józef Piłsudski nakreślił zarys planu nowej bitwy z wojskami Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego. Rozpoczęły się prace sztabowe nad planem bitwy niemeńskiej^[2]. Toczona w dniach 20–28 września operacja zakończyła się dużym sukcesem militarnym Wojska Polskiego.

Jeszce w nocy z 25 na 26 września sztab Naczelnego Wodza przygotował dokumenty do kolejnej fazy operacji. Jej celem było wykonanie manewru okrążającego i ostateczne pobicie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego^[3]

W zasadzie rozegrany w dniach 28–29 września bój pod Lidą był zakończeniem kolejnego etapu walk^[4]. Bezpośrednio po nim polskie dywizje przystąpiły do pościgu za pobitym nieprzyjacielem. Pościg ten objął rozległy front od Niemna na północy, aż po Prypeć na południu^[5].

Z 2 Armii gen. Edwarda Śmigłego-Rydza wydzielono grupę pościgową „Mir” pod dowództwem pułkownika Stefana Dęba-Biernackiego w składzie: 1 Dywizja Piechoty Legionów oraz 2. i 4 Brygada Jazdy, która przekroczywszy Niemen na południowy wschód od Lidy, parła przez Nowogródek ku linii kolejowej Baranowicze – Mińsk, starając się zepchnąć sowiecką 15 Armię Augusta Korka i resztki 3 Armii Władimira Łazariewicza z drogi odwrotu na Mińsk^[6][7].

Wobec mającego nastąpić wkrótce rozejmu, wojska polskie dążyły do zajęcia korzystnej linii frontu^[8]. 4 października marszałek Józef Piłsudski wydał rozkaz operacyjny nakazujący jednostkom 2 Armii osiągnięcie linii Kojdany – Hulewicze – Lachwa oraz opanowanie Mołodeczna^[9].

Walki o Mińsk

Po przełamaniu obrony sowieckiej pod Lebiedziewem 12 października 2 DPLeg. opanowała Mołodeczno, biorąc 200 jeńców z 5 i 6 DS, zaś 14 DP i 15 DP po walkach w rejonie Kojdanowa z 8 i 27 DS, zmusiły Sowietów do odwrotu, niwecząc plany dowództwa sowieckiego do utworzenia obrony na linii Kojdanów – Mołodeczno. Po tych sukcesach 14 DP otrzymała rozkaz obsadzenia linii Ptyczy i skierowania na Mińsk Oddziału Wydzielonego^[10].

Oficerowie OW ppłk. Gustawa Paszkiewicza (w środku ze szpicrutą) po ponownym zajęciu Mińska Litewskiego

14 października na Mińsk ruszył oddział wydzielony płk. Gustawa Paszkiewicza (55 i 56 pp, 2 i 3 dywizjon 14 pap, 3 kompania 14 batalionu saperów). Maszerując wzdłuż toru kolejowego z Kojdanowa na Mińsk, grupa utrzymywała na lewym skrzydle styczność bojową z 15 Dywizją Piechoty, na prawym z Grupą gen. M. Milewskiego (57 i 58 pp, 15 puł, 1 dywizjon 14 pap, 2 bateria 7 dak), która dwiema kolumnami posuwała się na Ulżany.

15 października grupa Paszkiewicza sforsowała Ptycz i podeszła pod Mińsk. Po krótkich walkach opanowała miasto o godz. 13.30, po koncentrycznym natarciu i złamaniu słabego oporu zdemoralizowanego nieprzyjaciela. Zdobyto dużo taboru kolejowego, 10 ckm i wiele sprzętu wojennego.

16 października dowódca Grupy płk. Paszkiewicz otrzymał rozkaz wycofania się z miasta, ponieważ zgodnie z rokowaniami Mińsk pozostawał w granicach Rosji Sowieckiej. Wraz z wycofującymi się oddziałami polskimi Mińsk opuściło część ludności polskiej, która obawiała się represji sowieckich.

Walki o Mińsk Litewski zostały upamiętnione na jednej z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem „MIŃSK 15 X 1920”

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.}
• Tadeusz Kutrzeba: Bitwa nad Niemnem (wrzesień-październik 1920 roku). Warszawa: Wojskowy Instytut Wydawniczy. Napoleon V (reprint), 1926. ISBN 978-83-7889-669-2.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918–1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
• Lech Wyszczelski: Operacja Niemeńska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-43-6.