Wyspiarek złotoplamy

Wyspiarek złotoplamy
Gallicolumba menagei[1]
(Bourns & Worcester, 1894)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	gołębiowe
Rodzina	gołębiowate
Rodzaj	Gallicolumba
Gatunek	wyspiarek złotoplamy
Synonimy
Phlogoenas menagei Bourns & Worcester, 1894
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
krytycznie zagrożony

Wyspiarek złotoplamy (Gallicolumba menagei) – gatunek średniego ptaka lądowego z rodziny gołębiowatych. Zamieszkuje filipińską wyspę Tawi-Tawi oraz pobliskie wysepki archipelagu Sulu. Endemiczny gatunek osiadły, znany z wyprawy Franka Swifta Bournsa i Deana Conanta Worcestera i dwóch osobników zebranych w 1891 oraz późniejszych obserwacji. Żyje w lasach pierwotnych i wtórnych, oraz lasach plażowych na małych wysepkach. Nie wyróżniono żadnych podgatunków.

Rozmiary ciała wahają się w przedziale 25–30 cm. Masa ciała jest nieznana. Upierzenie samca i samicy są podobne, a upierzenie młodych osobników nie jest opisane. Brzuch ptaka jest biały, a skrzydła oraz ogon są szaro-brązowe. Obszar pod ogonem jest złotawy. Grzbiet aż do górnej części ogona jest popielato-brązowy, ma wąskie frędzle w metalicznych odcieniach zielonego i fioletowego. Górna część piersi jest otoczona dużymi metalicznozielonymi piórami o takim samym zabarwieniu, co płaszcz, tworzący niekompletny pierścień piersiowy w środku klatki piersiowej. Na szyi widnieje charakterystyczna, czerwona plama. Dziób ptaka jest szary i krótki.

Żyje w runie leśnym, gdzie żeruje i chroni się przed zagrożeniami. Zachowanie ptaka nie jest dobrze poznane z uwagi na niedostatek obserwacji. Dwie ekspedycje z 1971 roku oraz 1991 roku nie dowiodły dalszego istnienia gatunku. Większość lasów Tawi-Tawi została wycięta w sierpniu 1994 roku; ptak może zostać przez to wyparty z większego lądu. Obecnie wyspiarkowi złotoplamemu zagrażają głównie wycinka lasów i niekontrolowane polowania. Z tych powodów uznawany jest za gatunek krytycznie zagrożony (CR, critically endangered) przez IUCN.

Systematyka

Gatunek ten jest znany tylko z dwóch okazów znalezionych w 1891 roku Wyspiarek złotoplamy był pierwotnie opisany w 1894 roku jako Phlogoneas menagei przez Franka Swifta Bournsa i Deana Conanta Worcestera^[3]. Holotyp, samiec, został zebrany przez nich z małej wyspy Tataan u wybrzeży Tawi-Tawi w październiku 1891 roku^[4]. Rodzaj Gallicolumba obejmuje też między innymi ptaki z Luzonu (wyspiarek zbroczony), wyspiarka z Mindanao, Mindoro i Negros (wyspiarek brązowoskrzydły). Ptaki te są tak podobne, że niektórzy naukowcy i autorzy uważali je za jeden gatunek^[3]. Takson monotypowy, nie wyróżnia się podgatunków^[3][5].

Etymologia nazwy

Epitet gatunkowy pochodzi od nazwiska Louisa F. Menage’a, potentata nieruchomości z Minnesoty, który sfinansował wyprawę naukową^[6].

Morfologia

Wygląd zewnętrzny: Jasne, metaliczne pióra rozciągają się od czoła i rozciągają się aż do płaszcza i boków piersi^[7]. Łopatki są szkarłatne oraz ciemnokasztanowe. Są zarośnięte iryzującymi plamkami, które mogą wydawać się fioletowe, zielone lub liliowe w różnych światłach^[6]. Skrzydła są ciemnobrązowe, a niektóre pióra są szare na szczycie. Pierwsze i kolejne warstwy są popielato-szaro-brązowe, a pierwsze partie są ciemnobrązowe z najdłuższymi piórami zabarwionymi na czarno. Obszary pod skrzydłami są kasztanowe^[7]. Grzbiet do górnej części ogona jest popielato-brązowy, ma wąskie frędzle w metalicznych odcieniach zielonego i fioletowego^[6]. Środek ogona jest ciemnobrązowy, a brzegi są szarawo-brązowe i przeciągane szerokim, czarnym pasem. Pióra pod ogonem są pomarańczowe, podczas gdy reszta jest szara. Obszar wokół oczu ptaka jest czarny ze słabym odcieniem błyszczącej zieleni, a podbródek, gardło i piersi są białe. Górna część piersi jest otoczona dużymi metalicznozielonymi piórami o takim samym zabarwieniu, co płaszcz, tworzący niekompletny pierścień piersiowy w środku klatki piersiowej^[7]. Wśród tych plastrów jest duża, blada pomarańczowa plama piersiowa z rozproszonymi krawędziami^[8]. Brzuch jest brązowoszary. Samce i samice są podobne w wyglądzie, a upierzenie młodych jest nieznane. Tęczówka jest jasnoszara^[7]. Dziób jest czarny z szarą końcówką, a stopy są czerwone^[8].

Rozmiary: od 25 do 30 cm^[5][7][9]

Masa ciała: Nieznana^[5][7]

Pierzenie: Brak informacji^[5][7]

Występowanie

Środowisko

Żyje w lasach pierwotnych i wtórnych, których ostatnia warstwa, baldachim, jest zamknięta^[10]. Na mniejszych wysepkach zamieszkuje lasy w okolicy plaż^[7].

Zasięg występowania

Gatunek endemiczny, zamieszkuje archipelag Sulu i okoliczne wysepki (Tandubatu, Dundangan i Baliungan)^[11] (patrz: mapa z boku).

Pożywienie

Żywi się pożywieniem znalezionym w runie leśnym, jest roślinożerny^[7][5][11].

Tryb życia i zachowanie

Podobnie jak inne gatunki z rodzaju Gallicolumba, ptak ten spędza większość czasu na ziemi i lata tylko na krótkie dystanse^[5]. Na drzewa wlatuje jedynie, aby schować się lub komunikować z innymi ptakami. Gdy ptaki czują się zagrożone lub zostaną zaalarmowane przez towarzysza, biegną szybko do pobliskiego zarośli^[4]. Niewiele wiadomo o ich zachowaniu z powodu niedostatku obserwacji z uwagi na trudne do badania środowisko życia^[7][5][11].

Głos

Głos ptaka nie został udokumentowany^[7][11][10].

Status, zagrożenie i ochrona

Ptak uważany jest przez IUCN za gatunek krytycznie zagrożony. Jedyne osobniki zabrane ze środowiska naturalnego to samce^[7] – okazy te znaleziono i zebrano w październiku 1891 roku. Żywe ptaki widziano jeszcze prawdopodobnie podczas ekspedycji na niewielką wysepkę Tataan przed 1970 rokiem^[4][7]. Ptaka szukano przez 22 dni w grudniu 1971 roku oraz krótko we wrześniu 1991 roku. Obie próby odnalezienia gatunku zakończyły się niepowodzeniem i nie dowiodły dalszego jego istnienia^[5][6].

Większość lasów Tawi-Tawi została wycięta w sierpniu 1994 roku; istnieje ryzyko, że ptak ten zostanie wyparty z rozległych obszarów na mniejsze, które nie zapewnią mu odpowiedniej ilości pokarmu. Podczas badania etnobiologicznego z 1995 roku stwierdzono, że wyspiarek złotoplamy żyje i jest regularnie obserwowany na pobliskich wyspach Tandubatu, Dundangan i Baliungan^[3]. Doniesiono również, że gatunek był dość powszechny aż do lat 70. XX wieku^[4]. Pomimo tego wyprawa w 2009 roku zakończyła się fiaskiem – nie odnaleziono żadnych oznak istnienia gatunku. Uważa się, że wysepki, na których przypuszczalnie ptaki przetrwały, mogą być zbyt małe, aby utrzymać ich populację^[3]. Każda przetrwała populacja wyspiarków prawdopodobnie będzie niewielka, być może licząca mniej niż 50 ptaków i będzie zagrożona ciągłym niszczeniem siedlisk oraz niekontrolowanym polowaniem^[5].

Na terenie archipelagu Sulu nie ma obszarów chronionych, a poza dwiema inicjatywami edukacyjnymi w zakresie ochrony środowiska w latach dziewięćdziesiątych nic nie zostało zrobione w celu ochrony populacji, która przeżyła^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Luis F.,Josep, Andrew, Jordi,Horblit Baptista, del Hoyo, Elliott, Sargatal,Trail: Handbook of the Birds of the World. T. 4: Sandgrouse to Cuckoos. Barcelona: Lynx Editions, 1997, s. 180. ISBN 84-87334-22-9.
• Neil Aldrin Mallari: Threatened Birds of Asia: the BirdLife International Red Data Book. Cambridge: BirdLife International, 2001, s. 1570. ISBN 0-946888-44-2.
• David, Eustace, John Gibbs, Barnes, Cox: Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World. Sussex: Pica Press, 2001, s. 400–401. ISBN 1-873403-60-7.
• Robert S. Kennedy, Gonzales Pedro C., Dickinson Edward C., Miranda Hector, Fisher Timothy H.: A Guide to the Birds of the Philippines. Oxford: Oxford University Press, 2000, s. 180. ISBN 0-19-854669-6.

Linki zewnętrzne

• Wyspiarek złotoplamy w: BirdLife Datazone
• Wyspiarek złotoplamy w: Czerwona księga gatunków zagrożonych
• Wyspiarek złotoplamy w: Avibase
• Wyspiarek złotoplamy w: Macaulay Library