Wyspiarek złotoplamy
| ||
Gallicolumba menagei[1] | ||
(Bourns & Worcester, 1894) | ||
Systematyka | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | zwierzęta | |
Typ | strunowce | |
Podtyp | kręgowce | |
Gromada | ptaki | |
Podgromada | Neornithes | |
Nadrząd | neognatyczne | |
Rząd | gołębiowe | |
Rodzina | gołębiowate | |
Rodzaj | Gallicolumba | |
Gatunek | wyspiarek złotoplamy | |
Synonimy | ||
| ||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
![]() krytycznie zagrożony |
Wyspiarek złotoplamy (Gallicolumba menagei) – gatunek średniego ptaka lądowego z rodziny gołębiowatych. Zamieszkuje filipińską wyspę Tawi-Tawi oraz pobliskie wysepki archipelagu Sulu. Endemiczny gatunek osiadły, znany z wyprawy Franka Swifta Bournsa i Deana Conanta Worcestera i dwóch osobników zebranych w 1891 oraz późniejszych obserwacji. Żyje w lasach pierwotnych i wtórnych, oraz lasach plażowych na małych wysepkach. Nie wyróżniono żadnych podgatunków.
Rozmiary ciała wahają się w przedziale 25–30 cm. Masa ciała jest nieznana. Upierzenie samca i samicy są podobne, a upierzenie młodych osobników nie jest opisane. Brzuch ptaka jest biały, a skrzydła oraz ogon są szaro-brązowe. Obszar pod ogonem jest złotawy. Grzbiet aż do górnej części ogona jest popielato-brązowy, ma wąskie frędzle w metalicznych odcieniach zielonego i fioletowego. Górna część piersi jest otoczona dużymi metalicznozielonymi piórami o takim samym zabarwieniu, co płaszcz, tworzący niekompletny pierścień piersiowy w środku klatki piersiowej. Na szyi widnieje charakterystyczna, czerwona plama. Dziób ptaka jest szary i krótki.
Żyje w runie leśnym, gdzie żeruje i chroni się przed zagrożeniami. Zachowanie ptaka nie jest dobrze poznane z uwagi na niedostatek obserwacji. Dwie ekspedycje z 1971 roku oraz 1991 roku nie dowiodły dalszego istnienia gatunku. Większość lasów Tawi-Tawi została wycięta w sierpniu 1994 roku; ptak może zostać przez to wyparty z większego lądu. Obecnie wyspiarkowi złotoplamemu zagrażają głównie wycinka lasów i niekontrolowane polowania. Z tych powodów uznawany jest za gatunek krytycznie zagrożony (CR, critically endangered) przez IUCN.
Systematyka
Gatunek ten jest znany tylko z dwóch okazów znalezionych w 1891 roku Wyspiarek złotoplamy był pierwotnie opisany w 1894 roku jako Phlogoneas menagei przez Franka Swifta Bournsa i Deana Conanta Worcestera[3]. Holotyp, samiec, został zebrany przez nich z małej wyspy Tataan u wybrzeży Tawi-Tawi w październiku 1891 roku[4]. Rodzaj Gallicolumba obejmuje też między innymi ptaki z Luzonu (wyspiarek zbroczony), wyspiarka z Mindanao, Mindoro i Negros (wyspiarek brązowoskrzydły). Ptaki te są tak podobne, że niektórzy naukowcy i autorzy uważali je za jeden gatunek[3]. Takson monotypowy, nie wyróżnia się podgatunków[3][5].
Etymologia nazwy
Epitet gatunkowy pochodzi od nazwiska Louisa F. Menage’a, potentata nieruchomości z Minnesoty, który sfinansował wyprawę naukową[6].
Morfologia
Wygląd zewnętrzny: Jasne, metaliczne pióra rozciągają się od czoła i rozciągają się aż do płaszcza i boków piersi[7]. Łopatki są szkarłatne oraz ciemnokasztanowe. Są zarośnięte iryzującymi plamkami, które mogą wydawać się fioletowe, zielone lub liliowe w różnych światłach[6]. Skrzydła są ciemnobrązowe, a niektóre pióra są szare na szczycie. Pierwsze i kolejne warstwy są popielato-szaro-brązowe, a pierwsze partie są ciemnobrązowe z najdłuższymi piórami zabarwionymi na czarno. Obszary pod skrzydłami są kasztanowe[7]. Grzbiet do górnej części ogona jest popielato-brązowy, ma wąskie frędzle w metalicznych odcieniach zielonego i fioletowego[6]. Środek ogona jest ciemnobrązowy, a brzegi są szarawo-brązowe i przeciągane szerokim, czarnym pasem. Pióra pod ogonem są pomarańczowe, podczas gdy reszta jest szara. Obszar wokół oczu ptaka jest czarny ze słabym odcieniem błyszczącej zieleni, a podbródek, gardło i piersi są białe. Górna część piersi jest otoczona dużymi metalicznozielonymi piórami o takim samym zabarwieniu, co płaszcz, tworzący niekompletny pierścień piersiowy w środku klatki piersiowej[7]. Wśród tych plastrów jest duża, blada pomarańczowa plama piersiowa z rozproszonymi krawędziami[8]. Brzuch jest brązowoszary. Samce i samice są podobne w wyglądzie, a upierzenie młodych jest nieznane. Tęczówka jest jasnoszara[7]. Dziób jest czarny z szarą końcówką, a stopy są czerwone[8].
Rozmiary: od 25 do 30 cm[5][7][9]
Pierzenie: Brak informacji[5][7]
Występowanie
Środowisko
Żyje w lasach pierwotnych i wtórnych, których ostatnia warstwa, baldachim, jest zamknięta[10]. Na mniejszych wysepkach zamieszkuje lasy w okolicy plaż[7].
Zasięg występowania
Gatunek endemiczny, zamieszkuje archipelag Sulu i okoliczne wysepki (Tandubatu, Dundangan i Baliungan)[11] (patrz: mapa z boku).
Pożywienie
Żywi się pożywieniem znalezionym w runie leśnym, jest roślinożerny[7][5][11].
Tryb życia i zachowanie
Podobnie jak inne gatunki z rodzaju Gallicolumba, ptak ten spędza większość czasu na ziemi i lata tylko na krótkie dystanse[5]. Na drzewa wlatuje jedynie, aby schować się lub komunikować z innymi ptakami. Gdy ptaki czują się zagrożone lub zostaną zaalarmowane przez towarzysza, biegną szybko do pobliskiego zarośli[4]. Niewiele wiadomo o ich zachowaniu z powodu niedostatku obserwacji z uwagi na trudne do badania środowisko życia[7][5][11].
Głos
Głos ptaka nie został udokumentowany[7][11][10].
Status, zagrożenie i ochrona
Ptak uważany jest przez IUCN za gatunek krytycznie zagrożony. Jedyne osobniki zabrane ze środowiska naturalnego to samce[7] – okazy te znaleziono i zebrano w październiku 1891 roku. Żywe ptaki widziano jeszcze prawdopodobnie podczas ekspedycji na niewielką wysepkę Tataan przed 1970 rokiem[4][7]. Ptaka szukano przez 22 dni w grudniu 1971 roku oraz krótko we wrześniu 1991 roku. Obie próby odnalezienia gatunku zakończyły się niepowodzeniem i nie dowiodły dalszego jego istnienia[5][6].
Większość lasów Tawi-Tawi została wycięta w sierpniu 1994 roku; istnieje ryzyko, że ptak ten zostanie wyparty z rozległych obszarów na mniejsze, które nie zapewnią mu odpowiedniej ilości pokarmu. Podczas badania etnobiologicznego z 1995 roku stwierdzono, że wyspiarek złotoplamy żyje i jest regularnie obserwowany na pobliskich wyspach Tandubatu, Dundangan i Baliungan[3]. Doniesiono również, że gatunek był dość powszechny aż do lat 70. XX wieku[4]. Pomimo tego wyprawa w 2009 roku zakończyła się fiaskiem – nie odnaleziono żadnych oznak istnienia gatunku. Uważa się, że wysepki, na których przypuszczalnie ptaki przetrwały, mogą być zbyt małe, aby utrzymać ich populację[3]. Każda przetrwała populacja wyspiarków prawdopodobnie będzie niewielka, być może licząca mniej niż 50 ptaków i będzie zagrożona ciągłym niszczeniem siedlisk oraz niekontrolowanym polowaniem[5].
Na terenie archipelagu Sulu nie ma obszarów chronionych, a poza dwiema inicjatywami edukacyjnymi w zakresie ochrony środowiska w latach dziewięćdziesiątych nic nie zostało zrobione w celu ochrony populacji, która przeżyła[7].
Przypisy
- ↑ Gallicolumba menagei, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Gallicolumba menagei. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ a b c d e Luis F.,Josep, Andrew, Jordi,Horblit Baptista, del Hoyo, Elliott, Sargatal,Trail: Handbook of the Birds of the World. T. 4: Sandgrouse to Cuckoos. Barcelona: Lynx Editions, 1997, s. 180. ISBN 84-87334-22-9.
- ↑ a b c d Neil Aldrin Mallari: Threatened Birds of Asia: the BirdLife International Red Data Book. Cambridge: BirdLife International, 2001, s. 1570. ISBN 0-946888-44-2.
- ↑ a b c d e f g h i Sulu Bleeding-heart (Gallicolumba menagei) – BirdLife species factsheet, datazone.birdlife.org [dostęp 2017-04-21] .
- ↑ a b c d Frank Swift, Dean Bourns,Conant Worcester: Preliminary Notes on the Birds and Mammals Collected by the Menage Scientific Expedition to the Philippine Islands. T. 1. Harrison & Smith, 1894, s. 10–11.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n David, Eustace, John Gibbs, Barnes, Cox: Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World. Sussex: Pica Press, 2001, s. 400–401. ISBN 1-873403-60-7.
- ↑ a b Robert S. Kennedy, Gonzales Pedro C., Dickinson Edward C., Miranda Hector, Fisher Timothy H.: A Guide to the Birds of the Philippines. Oxford: Oxford University Press, 2000, s. 180. ISBN 0-19-854669-6.
- ↑ Oiseaux.net, Gallicolombe de Tawi-Tawi – Gallicolumba menagei – Sulu Bleeding-heart, www.oiseaux.net [dostęp 2017-04-30] (ang.).
- ↑ a b Sulu Bleeding-heart (Gallicolumba menagei), www.hbw.com [dostęp 2017-04-22] (ang.).
- ↑ a b c d Gallicolumba menagei (Sulu Bleeding-heart, Tawitawi Bleeding-heart), www.iucnredlist.org [dostęp 2017-04-21] .
Bibliografia
- Luis F.,Josep, Andrew, Jordi,Horblit Baptista, del Hoyo, Elliott, Sargatal,Trail: Handbook of the Birds of the World. T. 4: Sandgrouse to Cuckoos. Barcelona: Lynx Editions, 1997, s. 180. ISBN 84-87334-22-9.
- Neil Aldrin Mallari: Threatened Birds of Asia: the BirdLife International Red Data Book. Cambridge: BirdLife International, 2001, s. 1570. ISBN 0-946888-44-2.
- David, Eustace, John Gibbs, Barnes, Cox: Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World. Sussex: Pica Press, 2001, s. 400–401. ISBN 1-873403-60-7.
- Robert S. Kennedy, Gonzales Pedro C., Dickinson Edward C., Miranda Hector, Fisher Timothy H.: A Guide to the Birds of the Philippines. Oxford: Oxford University Press, 2000, s. 180. ISBN 0-19-854669-6.
Linki zewnętrzne
- Wyspiarek złotoplamy w: BirdLife Datazone
- Wyspiarek złotoplamy w: Czerwona księga gatunków zagrożonych
- Wyspiarek złotoplamy w: Avibase
- Wyspiarek złotoplamy w: Macaulay Library
|
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) cs:User:-xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: M.Komorniczak, Licencja: CC BY 3.0
Propozycja dla Dobry Artykuł dla PL.WIKI
Autor: Eugene Alvin Villar (seav), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Map of the Philippines showing the location of Tawi-Tawi
Autor: L. Shyamal, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gallicolumba menagei - illustration
The Wikimedia Commons logo, SVG version.