Łuck

Łuck
Луцьк
Ilustracja
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 wołyński

Zarządzający

Ihor Poliszczuk

Powierzchnia

41,61 km²

Wysokość

174 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


221 200[1]
5132 os./km²

Nr kierunkowy

(+38) 3322

Kod pocztowy

43000-43499

Tablice rejestracyjne

AC

Położenie na mapie obwodu wołyńskiego
Mapa konturowa obwodu wołyńskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Łuck”
Położenie na mapie Ukrainy
Ziemia50°45′N 25°19′E/50,750000 25,316667
Strona internetowa
Portal Ukraina

Łuck (ukr. Луцьк, Łućk) – miasto na Ukrainie, nad Styrem, siedziba administracyjna obwodu wołyńskiego i rejonu łuckiego. Liczy ok. 221 tys. mieszkańców. Historyczna stolica Wołynia.

Historia

Pierwsza wzmianka o Łucku pochodzi z 1085 r. W 1073 r. Łuck wszedł w skład księstwa włodzimierskiego. W 1083 na miasto napadli Litwini i Jaćwingowie. W XIII w. wzniesiono cerkiew św. Jana Ewangelisty.

W 1321 r. Łuck zajął Giedymin i osadził w nim swego starostę. W 1325 r. Lubart wzniósł Zamek Dolny. Zamek Górny założony został potem przez Olgierda lub Witolda. W 1366 r. miała miejsce wyprawa Kazimierza III Wielkiego na Lubarta, po czym nadał on prawem lenna ziemie te Aleksandrowi Koriatowiczowi. Łuck uzyskał prawo składu przed 1379 rokiem[2].

W 1364 r. król Kazimierz Wielki ufundował biskupstwo wołyńskie z siedzibą biskupa najpierw we Włodzimierzu, a od początku XV w. w Łucku. Biskupstwo łuckie istniało de facto od 1375 r. Z czasem kościołem katedralnym został kościół pw. św. Trójcy, wybudowany około 1425 r. W 1539 r. biskup Jerzy Falczewski wzniósł kościół kamienny.

W 1429 r. na zamku w Łucku odbył się trwający od 6 stycznia przez 13 tygodni zjazd monarchów europejskich. Przedmiotem obrad był projekt obrony przeciwko grożącej Europie potędze imperium osmańskiego. Wśród obecnych w Łucku władców byli: wielki książę litewskiWitold; król PolskiWładysław II Jagiełło z królową Zofią; król niemieckiZygmunt Luksemburski z cesarzową; król duński – Eryk VII; wielki książę moskiewski – Wasyl II Wasylewicz (wnuk Witolda); wielki mistrz zakonu krzyżackiegoRussdorff; mistrz inflanckiCysse von Rutenberg; legat papieski; metropolita kijowskiFocjusz, chanowie Tatarów perekopskich i zawołżańskich; hospodar Wołoszczyzny; książęta mazowieccy, pomorscy, śląscy, twerscy i odojewscy, posłowie cesarza bizantyńskiego, Jana VIII Paleologa.

W 1431 r. po śmierci Witolda Kiejstutowicza w Łucku zamknął się Świdrygiełło, próbując uniknąć konsekwencji za swoje nieprzejednanie negatywne stanowisko do unii polsko-litewskiej. W następnym roku Łuck otrzymał prawa miejskie.

Oprócz katedry i kościoła parafialnego oo. dominikanów, w Łucku wzniesiono kościoły: św. Jakuba, bernardynów, bonifratrów, trynitarzy i brygidek. Pierwszym znanym historii (1326) łuckim biskupem prawosławnym był Teodozjusz. W 1585 r. władyką był Cyryl Terlecki, który w 1596 r. podpisał unię brzeską z kościołem katolickim i przysięgę posłuszeństwa papieżowi. Biskup Marcin Szyszkowski założył w Łucku Collegium Societatis Jesu, które znalazło siedzibę w pałacu odstąpionym przez Iwana Czartoryskiego. W 1630 r. biskup Achacy Grochowski sprowadził do Łucka relikwie św. Recessa Męczennika, który stał się patronem miasta.

Łuck w XVIII wieku

W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów Łuck był stolicą województwa wołyńskiego i miejscem szlacheckiego sądu ziemskiego, prawdopodobnie także sądu grodzkiego[3]. Był również miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[4] oraz miejscem popisów szlachty województwa wołyńskiego I Rzeczypospolitej[5].

Okres I wojny światowej

Łuck na początku XX wieku

W dniach 4 czerwca – 7 czerwca 1916 r. pod Łuckiem rozegrała się jedna z największych bitew I wojny światowej na froncie wschodnim. Rosjanom w ramach ofensywy Brusiłowa udało się przełamać front austriacki.

Okres ukraiński (Ukraińska Republika Ludowa, Państwo Ukraińskie)

Po ogłoszeniu Ukraińską Centralną Radą 20 listopada 1917 III Uniwersału o powstaniu Ukraińskiej Republiki Ludowej w federacji z Republiką Rosyjską, a 22 stycznia 1918 IV Uniwersału o pełnej niepodległości URL (wobec dokonania przez bolszewików 19 stycznia 1918 bezprawnego rozwiązania Konstytuanty Rosji) miasto weszło w skład tego państwa. Od 29 kwietnia 1918[6] po 26 grudnia 1918 wchodziło w skład powstałego pod protektoratem niemieckim Państwa Ukraińskiego, czyli Hetmanatu, głową, którego był Hetman Pawło Skoropadski. Po utworzeniu w nocy z 13 na 14 listopada na tajnym posiedzeniu Związku Narodowego Dyrektoriatu URL (pod przewodnictwem Wołodymyra Wynnyczenki do 10 lutego 1919[7], następnie Symona Petlury) a następnym upadku Hetmanatu wobec powstania antyhetmańskiego nowe władze ogłosiły 26 grudnia 1918 przywrócenie Ukraińskiej Republiki Ludowej.

W 1918 przez miejscowych nauczycieli ukraińskich, m.in. Iwana Własowśkiego została utworzona organizacja społeczno-oświatowa «Proświta» w Łucku[8].

Miasto było centrum powiatu łuckiego.

Okres II Rzeczypospolitej

16 maja 1919 Łuck został zajęty przez oddział Wojska Polskiego pod dowództwem generała Karnickiego[9]. 16–18 września 1920 Łuck zajęły wojska polskie po opuszczeniu go przez Rosjan-bolszewików. Grupa gen. Stanisława Hallera oraz 6 Armia doszła do linii Styru i Stochodu, a rozbita Armia Konna Budionnego wycofała się z frontu.

Przedwojenny herb Łucka

W II Rzeczypospolitej Łuck był siedzibą władz województwa wołyńskiego. W mieście od 1921 stacjonował 24 Pułk Piechoty. W 1931 roku liczył ok. 35,5 tys. mieszkańców, w tym ok. 17 tys. Żydów (największa gmina żydowska na Wołyniu), 11 tys. Polaków i 3 tys. Ukraińców. Po wybuchu II wojny światowej, od 7 września 1939 Łuck był tymczasową siedzibą Rządu RP[10].

Okupacja radziecka i niemiecka

Po 17 września 1939 r. Łuck został zaanektowany przez ZSRR jako część Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Tysiące Polaków zostało wysiedlonych na Syberię.

Po niemieckim ataku na ZSRR w miejscowym więzieniu NKWD wymordowało blisko 2,8 tys. osób[11], przeważnie Ukraińców[11], lecz także wielu Polaków[12]. Dzień po wycofaniu się Sowietów ukraińscy nacjonaliści urządzili w Łucku pogrom ludności żydowskiej[13]. 25 czerwca 1941 Łuck został zaanektowany przez hitlerowców[11]. W latach 1941–1944 miasto znalazło się pod okupacją niemiecką (jako część komisariatu Rzeszy Ukraina).

Hitlerowcy przy udziale ukraińskiej policji[14] wymordowali niemal wszystkich miejscowych Żydów, oraz dokonali zbrodni na rosyjskich jeńcach wojennych. Z tym nie zgadza się część ukraińskich publicystów i badaczy[15]. W dniach 27 czerwca–7 lipca 1941 r. Sonderkommando 4a rozstrzelało około 1500 osób. 11–12 grudnia 1941 r. około 19 tys. Żydów zamknięto w getcie. Getto przetrwało do przełomu sierpnia-września 1942 r., gdy Niemcy wraz z ukraińską policją rozstrzelali od 15 do 17 tys.[11] jego mieszkańców. 12 grudnia 1942 r. zabito także więźniów obozu pracy – około 500 osób[13].

Podczas okupacji niemieckiej Polacy w Łucku byli poddani presji Ukraińców kolaborujących z okupantem. W kwietniu 1943 roku delegacja ukraińska pod przewodnictwem adwokata Jurija Czerewki złożyła na ręce niemieckiego gebietskomisarza urzędującego w Łucku petycję, w której znalazła się prośba o założenie w tym mieście „getta” dla ludności polskiej[16]. 11 sierpnia 1943 r. w wyniku donosów ukraińskich Kripo aresztowało 50 przedstawicieli polskiej inteligencji (w tym zastępcę wołyńskiego Delegata Rządu na Kraj), z czego 30 osób rozstrzelano dwa miesiące później. Wojskowy Sąd Specjalny AK wydał 6 wyroków śmierci na najbardziej aktywnych kolaborantów; 4 z nich wykonano, w tym na J. Czerewce[14].

Podczas rzezi wołyńskiej na przedmieściach Łucka oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) dokonywały masowych mordów na Polakach, domy ich palono, a mienie rozkradano. Największy napad odbył się 24 grudnia 1943 roku, kiedy zabito 97 osób. Łącznie w czasie II wojny światowej ukraińscy nacjonaliści zabili w Łucku co najmniej 191 Polaków[14]. Po wojnie prawie wszystkich Polaków przymusowo wysiedlono z Kresów Wschodnich, a katolickie kościoły przerobiono na magazyny lub zdewastowano.

Okres powojenny

Panorama starego miasta

W 1972 r. spłonęła łucka kieniesa. W 1982 r. w łacińskiej katedrze łuckiej, wcześniej używanej jako skład węgla, zorganizowano muzeum ateizmu. W miejscu głównego ołtarza wykonano ekspozycję „Kosmos”, według projektu architekta miejskiego. Spowodowało to częściowe zniszczenie wystroju ołtarza oraz części mebli kościelnych. Zdemontowano ok. 20 obrazów malarzy polskich i zagranicznych z XVIII-XIX w., z których większość nie powróciła już do katedry.

Obecnie Łuck jest siedzibą rzymskokatolickiej diecezji, dekanatu i garnizonu. Od 1991 r. Łuck znajduje się w granicach niepodległej Ukrainy jako siedziba władz obwodu wołyńskiego.

W mieście działa Konsulat Generalny RP[17].

W sierpniu 2007 roku jedna z głównych ulic miasta, nosząca po II wojnie światowej nazwę „Czerwonoarmiejska”, została z inicjatywy burmistrza Łucka Bohdana Szyby i za aprobatą większości miejscowych deputowanych, przemianowana na ul. Bohaterów UPA[18]. 17 grudnia 2010 roku Rada Miejska Łucka nadała honorowe obywatelstwo Łucka Stepanowi Banderze[19].

Zabytki Łucka

Wieża Bramna
Wieża Czartoryskich
Baszta Władycza
Klasztor dominikanów
  • Zamek Lubarta, XIII-XIV w.
  • Cerkiew Opieki Matki Bożej, jedna z najstarszych świątyń Wołynia, ufundowana w XIII-XV w. przez wielkiego księcia Witolda. W cerkwi była umieszczona Wołyńska Ikona Matki Bożej – dzieło z XIII-XIV w. (obecnie w zbiorach Narodowego Muzeum Sztuk Pięknych w Kijowie). Niegdyś świątynia odgrywała rolę katedralnej unickiej cerkwi, obecnie – cerkiew katedralna powstałego w 1990 r. Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego (ul. Daniela Halickiego 12).
  • Kościół Krzyża Świętego przy klasztorze OO. Bernardynów, obecnie Sobór Świętej Trójcy, 1752–1755. Cały zespół zaprojektował architekt jezuicki Paweł Giżycki. Po kasacie zakonu kościół przebudowano w latach 1877–1879 na sobór prawosławny. Obecnie – cerkiew katedralna powstałego w 1990 r. Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego (plac Teatralny).
    • Klasztor bernardynów, 1752-1755, zbudowany na planie podkowy wokół świątyni klasztornej.
  • Klasztor dominikanów, ufundowany w roku 1390 р. przez Władysława Jagiełłę. Uległ kasacie rosyjskiej w roku 1847. Obecnie siedziba seminarium duchownego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego (ul. Drahomanowa).
  • Klasztor brygidek, 1624. Wzniesiony w stylu barokowym w miejscu pałacu Albrychta Stanisława Radziwiłła – fundatora klasztoru. W 1846 r. р. klasztor został skasowany, najpierw mieściło się tu więzienie, a później – szkoła muzyczna. Obecnie znajduje się tu męski prawosławny klasztor Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego (ul. Kafedralna 16).
  • Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego, 1634. Działało tu Bractwo łuckie. W roku 1702 р. w krypcie cerkwi został pochowany poeta Daniel Bratkowski (plac Bracki Most).
  • Klasztor i kolegium jezuickie, 1646 р. Wzniesiony według projektu Benedetta Mollego. Mieścił się tu klasztor i kolegium, konwikt szlachecki oraz seminarium diecezjalne. Cały zespół włączony był do obwarowań Dolnego Zamku (ul. Kafedralna 6).
  • Klasztor szarytek, XVII w. Zbudowany w miejscu dawnej katedry. Obecnie budynek zajmuje kuria biskupa katolickiego (ul. Katedralna 17).
  • Klasztor trynitarzy, 1729. W latach II RP sąd okręgowy, obecnie szpital wojskowy.
  • Wieża Czartoryskich, XV w., jedyna pozostałość po obwarowaniach Dolnego Zamku (ul. Dragomanowa).
  • Dom Puzyny, 1545-1546 r. – najstarszy budynek mieszkalny w mieście (ul. Katedralna 23).
  • Synagoga, 1626-1629 r. Była elementem Dolnego Zamku i odgrywała ważną rolę w systemie obrony miasta (ul. Daniela Halickiego 33).
  • Kościół ewangelicko-augsburski, 1906-1907, zbudowana w stylu neogotyckim na fundamentach klasztoru karmelitów z 1764 r. Obecnie mieści się tu zbór baptystów (ul. Karaimska).
  • Okręgowy Urząd Ziemski z 1928 r. – obecnie Wołyńskie Muzeum Krajoznawcze, ul.Szopena 20.
  • Poczta główna z 1938
  • Bank Ziemiański z 1930
  • Budynek kinoteatru z 1939
  • Domy z XVIII w.
  • Kamienice z XIX/XX w.
  • Dawny kościół ormiański z XVI w.
  • Muzeum Ikony Wołyńskiej z unikatowymi zbiorami zabytków malarstwa cerkiewnego. Wśród nich najstarsza zachowana na Ukrainie cudowna Chełmska Ikona Matki Bożej z X-XI w. – jedna z najbardziej czczonych ikon na Ukrainie (ul. Jaroszczuka 5).

Transport

(c) Konstantin Mednikov, CC BY-SA 3.0
Dworzec kolejowy

Dworzec kolejowy Łuck oraz sieć trolejbusowa.

Sport

Przed wojną w mieście działało kilka polskich klubów piłkarskich, m.in. Policyjny KS Łuck (czterokrotny mistrz Wołynia, jeden z najsilniejszych klubów regionu w II RP), Wojskowy KS Łuck i Strzelec Łuck. Istniały tez cztery kluby wioślarskie: Łuckie Towarzystwo Wioślarskie, Klub Wioślarski „Temida", Sekcja Wodna Przysposobienia Wojskowego Leśników oraz sekcja wioślarska Wojskowego Klubu Sportowego w Łucku[20].

Klub piłkarski założony w 1960 – Wołyń Łuck. Wołyń swe mecze rozgrywa na Stadionie Awanhard.

Ludzie związani z Łuckiem

  • Zeńko Borsuk h. Topór – podstarosta łucki[21]
  • Władysław Bukowiński (ur. 22 grudnia 1904 w Berdyczowie, zm. 3 grudnia 1974 w Karagandzie) – Sługa Boży, polski ksiądz katolicki, więzień obozów koncentracyjnych Gułagu, długoletni misyjny duszpasterz w Kazachstanie i całej sowieckiej Azji Środkowej
  • Ołeksa Ałmazow (1886–1936) – ukraiński działacz wojskowy
  • Czesław Berenda (1931–2010) – polski dziennikarz TVP, twórca Telegazety
  • Juliusz Berger (1928–1999) – polski aktor i reżyser żydowskiego pochodzenia
  • Peter Bondra (ur. 1968) – słowacki hokeista, menedżer generalny reprezentacji Słowacji
  • Jan Buras (ur. 1959) – polski duchowny katolicki, proboszcz rzymskokatolickiej parafii katedralnej, wikariusz generalny diecezji łuckiej
  • Benedykt Chmielowski (1700–1763) – polski ksiądz katolicki, kanonik kijowski, pisarz dewocyjny, autor Nowych Aten – pierwszej polskiej encyklopedii (1754–1764)
  • Jerzy Eysymontt (1937–2005) – polski polityk, ekonomista, kierownik Centralnego Urzędu Planowania w rządach Jana Krzysztofa Bieleckiego i Jana Olszewskiego, wiceminister gospodarki, poseł na Sejm RP
  • Alojzy Feliński (1771–1820) – polski poeta i dramatopisarz
  • Zygmunt Szczęsny Feliński (1822–1895) – polski święty Kościoła katolickiego, arcybiskup warszawski, profesor Akademii Duchownej w Petersburgu
Dwujęzyczna tablica upamiętniająca Jana Fitzke na dawnym budynku Muzeum Wołyńskiego
  • Michał Fereszko (1911–1942) – polski kompozytor i aranżer żydowskiego pochodzenia
  • Stanisław Fereszko (1914–1990) – polski pianista i kompozytor żydowskiego pochodzenia
  • Abraham Firkowicz – karaimski uczony, duchowny i działacz społeczny
  • Jan Fitzke (1909–1940) – polski archeolog, kustosz muzeum w Łucku
  • Arkadiusz Jadczyk (ur. 1943) – polski fizyk, profesor
  • Ludwik Kamilewski (ur. 1946) – polski ksiądz rzymskokatolicki, proboszcz łucki (1991–1999), dziekan w Łucku (1991–2000)
  • Ołeksandr Kłymenko (ur. 1970) – ukraiński pisarz, krytyk literacki, muzyk
  • Krzysztof Kondratowicz (ur. 1928) – polski profesor, pułkownik, nestor polskiego Jiu-Jitsu
  • Bolesław Kontrym (1898–1953) – polski oficer Policji Państwowej w II RP, major Wojska Polskiego, cichociemny, żołnierz Armii Krajowej
  • Jerzy Krasicki (1927–2004) – polski prozaik, aktor teatralny
  • Edward Krasiński (1925–2004) – polski rzeźbiarz, malarz
  • Józef Ignacy Kraszewski (1812–1887) – polski pisarz i publicysta
  • Mikołaj Kruszewski (1851–1887) – polski przedstawiciel szkoły kazańskiej w językoznawstwie
  • Pantelejmon Kulisz (1819–1897) – ukraiński pisarz, poeta, etnograf, tłumacz
  • Stefan Lewiński (1736–1806) – ukraiński duchowny, ordynariusz unicki łucki
  • Wacław Lipiński (1882–1931) – ukraiński polityk i historyk
  • Lubart (Dymitr) (zm. 1384) – litewski książę włodzimierski i łucki, budowniczy zamku
  • Józef Łobodowski (1909–1988) – polski poeta, pisarz i tłumacz. Redaktor czasopisma „Wołyń” w Łucku (1937–1938)
  • Aleksander Mardkowicz (1875–1944) – karaimski i polski pisarz, poeta, wydawca
  • Augustyn Mednis (1932–2007) – polski duchowny katolicki, wikariusz generalny diecezji łuckiej, kustosz Muzeum Diecezjalnego w Łucku
  • Stanisław Misakowski (1917–1996) – ukraiński i polski poeta, prozaik, autor sztuk scenicznych
  • Serhij Muczak (ur. 1981) – ukraiński mistrz kulturystyki na Ukrainie
  • Adam Tadeusz Naruszewicz (1733–1796) – polski historyk i poeta, biskup łucki i wykładowca w łuckim kolegium jezuickim w latach (1790–1796), senator. Ojciec polskiego klasycyzmu
  • Władysław Nekrasz (1893–1940) – polski harcmistrz, instruktor harcerski, inżynier rolnik, sybirak, kierownikiem wystawy rolniczo-przemysłowej w Łucku, naczelnik wydziału Banku Rolnego w Łucku
  • Teresa Jadwiga Pieńkowska (1928–2000) - polski lekarz, kardiolog, wieloletni organizator i pracownik prewencyjnej i rehabilitacyjnej Akademickiej Służby Zdrowia.
  • Jurij Pokalczuk (1941–2008) – ukraiński pisarz, tłumacz, naukowiec, doktor filologii, były dyrektor międzynarodowego oddziału Związku Pisarzy Ukrainy
  • Anatol Potemkowski (1921–2008) – polski pisarz i satyryk
  • Mykoła Riabczuk (ur. 1953) – ukraiński krytyk i publicysta
  • Eugeniusz Robaczewski (1931–2003) – polski aktor teatralny, filmowy i dubbingowy
  • Czesław Rymarz (1930–2011) – polski matematyk, fizyk, mechanik, meteorolog, cybernetyk, informatyk, filozof, pułkownik Wojska Polskiego, wykładowca Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosław Dąbrowskiego (WAT) w Warszawie
  • Florian Siwicki (ur. 1925–2013) – polski generał, szef Sztabu Generalnego LWP
  • Szymon Szurmiej (ur. 1923–2014) – polski aktor i reżyser działacz społeczności żydowskiej
  • Anatolij Tymoszczuk (ur. 1979) – ukraiński piłkarz
  • Barbara Urbańska-Miszczyk (1936–2012) – polska artystka, twórczyni szkła artystycznego i użytkowego
  • Jerzy Wielkoszyński (1930–2010) – polski lekarz specjalizujący się w medycynie sportowej, jeden z najbardziej cenionych fizjologów w polskim sporcie
  • Zygmunt Wierzyński (1909–1988) – polski inżynier geodeta, urzędnik państwowy i działacz polityczny
  • Witold (1350–1430) – wielki książę litewski
  • Zbigniew J. Wójcik (ur. 1931) – polski geolog, speleolog, profesor
  • Iwan Wyszeński (1545/1550–ok. 1620) – ruski pisarz-polemista
  • Oksana Zabużko (ur. 1960) – ukraińska pisarka, poetka i eseistka
  • Gabriela Zapolska (1857–1921) – polska dramatopisarka, powieściopisarka, publicystka i aktorka

Fotogaleria

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Łucka:[22][23]

Zobacz też

  • Diecezja łucka
  • Parafia katedralna św. Apostołów Piotra i Pawła w Łucku

Przypisy

  1. Чисельність населення на 1 серпня 2019 року [dostęp 2020-11-17].
  2. Stan Lewicki, Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych : (prawo składu), Warszawa 1920, s. 136.
  3. M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012, tenże, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
  4. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
  5. Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648-1772), Kraków 1889, s. 5.
  6. Jarosław Hrycak: Historia Ukrainy 1772–1999 / przełożyła Katarzyna Kotyńska. Wyd. 1. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000, s. 134. ISBN 83-85854-50-9. [dostęp 2018-07-12].
  7. Hrycak, s. 148.
  8. О. Малюта: Луцька повітова «Просвіта». [W:] Енциклопедія історії України. Т. 6 : Ла — Мі. К. : Наук. думка, 2009, s. 311.
  9. Михайло Ковальчук. Російсько-тульський загін Армії УНР: формування та бойовий шлях (квітень–травень 1919 р.).Ukrajinśkyj istorycznyj żurnał”. 4 (541), s. 80, lipiec–sierpień 2018. (ukr.)
  10. Felicjan Sławoj Składkowski, Kwiatuszki administracyjne i inne, Warszawa: Wydawnictwo LTW, 2005, s. 268–280, ISBN 83-88736-57-4, OCLC 836245915.
  11. a b c d The murder of the Jews in Łuck - Jad Waszem (ang.)
  12. Bogdan Musiał: Rozstrzelać elementy kontrrewolucyjne. Brutalizacja wojny niemiecko-sowieckiej latem 1941 roku. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2001, s. 105–108. ISBN 83-88747-40-1.
  13. a b Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, s. 544. ISBN 978-5-8243-1296-6.
  14. a b c Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 657–660, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
  15. Kontrowersje wokół ekshumacji we Włodzimierzu Wołyńskim.
  16. Ihor Iljuszyn, UPA i AK. Konflikt w Zachodniej Ukrainie (1939-1945), Wydawca: Związek Ukraińców w Polsce, Warszawa 2009, s. 17. ISBN 978-83-928483-0-1.
  17. Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Łucku.
  18. Rostysław Czapiuk, Nie mogę milczeć – jest koniecznością znać całą prawdę o OUN-UPA, „Towarzysz”, nr 88 (1126), sierpień 2008 Łuck, [w:] „27 Dywizja Wołyńska AK” Biultyn Informacyjny, nr 1 (101), styczeń-marzec 2009 Warszawa, s. 57–64 (tłum. Stanisława Nahlik).
  19. Бандера Степан Андрійович (ukr.). lutskrada.gov.ua. [dostęp 2022-02-27].
  20. Ryszard L. Kobendza, Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 255-163, ISBN 83-915043-0-1.
  21. Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 2. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Artystyczno-Wydawnicze, 1900, s. 57.
  22. Twin Cities | Official site of Lutsk City Council [dostęp 2022-07-21] (ang.).
  23. Луцьк і Волноваха разом! | Офіційний сайт Луцької міської ради, 25 lutego 2015 [dostęp 2022-07-21] (ukr.).

Bibliografia

  • Dmytro Blazejowskyj: Hierarchy of the Kyivan Church (861-1990). Romae, 1990, passim.
  • Ks. Kazimierz Dola: Katalog arcybiskupów i biskupów rezydencjalnych eparchii polskich obrządku grecko-unickiego od Unii Brzeskiej (1596) do roku 1945. [W:] Historia Kościoła w Polsce. T. II : 1764-1945, cz. 2 : 1918-1945. Poznań-Warszawa, 1979, s. 304–311.
  • В. Кубійович: Луцьке. [W:] Енциклопедія українознавства. T. 4. Kijów, 1996, s. 1387–1388. (ukr.)
  • Іриней Назарко: Київські і галицькі митрополити. Біографічні нариси (1590-1960). Рим, 1960. (ukr.)
  • Н. Бунда, Б. Каліш, М. Романюк, К. Теліпська: Луцьк. [W:] Енциклопедія сучасної України : у 30 т. / ред. кол. І. М. Дзюба [та ін.]. Т. 18 : Лт — Малицький. Київ: НАН України, НТШ, Координаційне бюро енциклопедії сучасної України НАН України, 2017. ISBN 944-02-3354. (ukr.)
  • В. Головко: Луцьк. [W:] Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. Т. 6 : Ла — Мі. К. : Наук. думка, 2009, s. 307. ISBN 978-966-00-1028-1. (ukr.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Volyn Oblast location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Districts of Volyn region since July 17, 2020
Łuck - kościół 2008.jpg
Autor:
This file was created and uploaded by User:Szater
Ten plik został stworzony i dodany przez Wikipedystę:Szater
Szater
Commons-logo-en.svg Wikimedia Commons
Wikipedia-logo-pl.png Polska Wikipedia
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ulica Bratkowskiego i Katedra w Łucku.
Łuck, krawężnik ul. Bratkowskowo 146.jpg
Autor: Robert Niedźwiedzki, Licencja: CC BY 3.0
Przedwojenny krawężnik w Łucku na obecnej ulicy Bratkowskowo
Luck starowka.jpg
Łuck, ul. Kafedralna
СоборЛуцькГол-2.jpg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Holy Trinity Orthodox Cathedral in Lutsk
ЛуцькСинагогаГол.jpg
Autor: kotykS, Licencja: CC BY 3.0
the great synagogue of Lutsk
Будівля обкому 04719.jpg
Autor: Klymenkoy, Licencja: CC BY-SA 3.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 07-101-0029
CollageLutsk.jpg
Autor: All photos and collage: KotykS. (Castle tower: Modulo), Licencja: CC BY-SA 3.0
Lutsk
Herb Lutsk.svg
Nowy herb miasta Łuck od 23.08.2007
Prapor Lutsk.svg
Nowa flaga miasta Łuck od 23.08.2007
Flag of Volyn Oblast.svg
Flag of Volyn Oblast, Ukraine
Volynskaya oblast location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Districts of Volyn region since July 17, 2020
ІконаІгнатія.jpg
Ікона святого Ігнатія, фрагмент:
Луцьк вулиця, поч. 20 ст..jpg
Вулиця у Луцьку на поч. 20 ст.
Lutsk old town.jpg
Łuck stare miasto
Lutsk castle tower.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Вежа Чарторийських реставрована, Луцьк, 2021.jpg
Autor: Віщун, Licencja: CC BY-SA 4.0
Вежа Чарторийських у Луцьку після реставрації в 2021 р.
Łuck - baszta na zamku 2008.jpg
Autor:
This file was created and uploaded by User:Szater
Ten plik został stworzony i dodany przez Wikipedystę:Szater
Szater
Commons-logo-en.svg Wikimedia Commons
Wikipedia-logo-pl.png Polska Wikipedia
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baszta Władycza na zamku w Łucku
Center, Lutsk, Volyns'ka oblast, Ukraine - panoramio (10).jpg
(c) Konstantin Mednikov, CC BY-SA 3.0
Center, Lutsk, Volyns'ka oblast, Ukraine
ЛуцькДошкаФітцке.jpg
Autor: kotykS, Licencja: CC BY 3.0
Commemorative plaque in Lutsk
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Coat of Arms of Volhynian Oblast.png
Coat of arms of Volhynian Oblast (Ukraine)
POL województwo wołyńskie II RP COA.svg

Herb województwa wołyńskiego II Rzeczypospolitej

Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak
Godło II Rzeczypospolitej.png
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodow.svg
Autor: Author: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów - ogólny wzorzec, nie związany z konkretnym przedziałem czasowym, szczególnie w odniesieniu do postaci orła