Édouard Daladier

Édouard Daladier
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 czerwca 1884
Carpentras

Data i miejsce śmierci

10 października 1970
Paryż

Premier Republiki Francuskiej
Okres

od 31 stycznia 1933
do 26 października 1933

Przynależność polityczna

Partia Radykalno-Socjalistyczna

Poprzednik

Joseph Paul-Boncour

Następca

Albert Sarraut

Premier Republiki Francuskiej
Okres

od 30 stycznia 1934
do 9 lutego 1934

Poprzednik

Camille Chautemps

Następca

Gaston Doumergue

Premier Republiki Francuskiej
Okres

od 10 kwietnia 1938
do 21 marca 1940

Poprzednik

Léon Blum

Następca

Paul Reynaud

podpis

Édouard Daladier (ur. 18 czerwca 1884 w Carpentras, zm. 10 października 1970 w Paryżu) – francuski polityk.

Życiorys

W latach 1919–1940 był deputowanym do parlamentu, kilkakrotnie ministrem różnych resortów (m.in. kolonii – 1924–1925, robót publicznych – 1930–1932, wojny – 1936–1937). Trzykrotnie był też premierem rządu – w 1933, 1934 i od kwietnia 1938 do marca 1940. Był jednym z przywódców Partii Radykalnej. Kiedy afera Stavisky'ego przesądziła o upadku rządu Camille'a Chautempsa prezydent powierzył mu sformowanie nowego gabinetu. Słynął z nieudolności i korupcji.

(c) Bundesarchiv, Bild 183-H13007 / CC-BY-SA 3.0
Édouard Daladier (w środku) z Joachimem von Ribbentropem podczas konferencji monachijskiej w 1938

W dniu 6 lutego 1934 roku monarchistyczny dziennik „L'Action Française” wezwał swoich czytelników: „Po wyjściu z biur paryżanie udadzą się przed Izbę Deputowanych, aby dać do zrozumienia rządowi i jego parlamentarnym poplecznikom, że mają dość tego wstrętnego reżimu”. O godzinie 18:00 na Placu Concorde zgromadziły się tłumy ludzi, głównie członkowie i sympatycy organizacji monarchistycznych, narodowych, faszystowskich i kombatanckich – Akcji Francuskiej, Kamelotów Króla, Krzyży Ognistych, Młodzieży Patriotycznej, Solidarności Francuskiej. Organizatorzy oceniali liczbę ludzi na blisko 200 tys. Około 19:30 na moście Concorde policja otworzyła ogień do tłumu. Rozruchy ustały dopiero o północy. Katolicki dziennik „La Croix” napisał o „szlachetnej krwi przelanej na Placu Zgody”. Lewicowa prasa zarzucała demonstrującym próbę przeprowadzenia zamachu stanu. Premier E. Daladier w oficjalnym komunikacie skłamał, że zginęło tylko 6 demonstrantów i aż 3 policjantów, a 350 osób (w tym 180 policjantów) odniosło rany. W rzeczywistości poległo lub zmarło z odniesionych ran 16 uczestników demonstracji i 1 policjant. Było też 2329 rannych, w tym 1764 policjantów. „Krwawy wtorek” doprowadził do upadku gabinetu E. Daladiera. Nie zniknął on jednak z polityki.

We wrześniu 1938 podpisał układ monachijski, w wyniku którego Czechosłowacja utraciła Kraj Sudetów, fortyfikacje i możliwość skutecznej obrony, a 15 marca 1939 niepodległość. Stał na czele rządu w pierwszym etapie II wojny światowej. W 1940 został aresztowany przez rząd Vichy, sądzony w 1942 w Riom, a następnie (w 1943) deportowany do Niemiec i uwięziony w obozach koncentracyjnych w Dachau oraz w Buchenwaldzie.

Mimo kompromitującej nieudolności został w 1946 wybrany deputowanym do Zgromadzenia Konstytucyjnego IV Republiki, zaś w latach 1946–1958 do Zgromadzenia Narodowego. W latach 1947–1954 był przewodniczącym Ugrupowania Lewicy Republikańskiej, w latach 1957–1958 przewodniczącym Partii Radykalnej. Sprzeciwiał się utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej, występował także przeciwko układom paryskim. Przeciwnik prezydenta de Gaulle'a, protestował przeciwko ograniczeniu roli parlamentu w Konstytucji V Republiki.

Bibliografia

  • A. Horne, To Lose a Battle; France 1940, 1969
  • P. Larmour, The French Radical Party in the 1930, Stanford, 1964
  • W. L. Shirer, The Collapse of the Third Republic, Nowy Jork, 1970

Media użyte na tej stronie

Édouard Daladier.jpg
Édouard Daladier, photographie d'Henri Manuel, années 1930.
Signature d'Édouard Daladier - Archives nationales (France).png
Autor: Édouard Daladier, Licencja: CC BY-SA 4.0
Signature d'Édouard Daladier. Archives nationales (France), cote F/1bI/1072.
Bundesarchiv Bild 183-H13007, Münchener Abkommen, Abreise von Daladier.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-H13007 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Scherl: Die Abreise der ausländischen Staatsmänner von München. Der französische Ministerpräsident verabschiedet sich auf dem Flughafen Oberwiesenfeld von Reichsaussenminister v. Ribbentrop, links Gauleiter Adolf Wagner.


[II. TEXT]
ADN-Zentralbild/Archiv
Das Münchener Abkommen vom 29./30.9.1938
Das am 29./30.9. geschlossene Abkommen zwischen dem britischen Ministerpräsidenten Arthur Neville Chamberlain, dem französischen Ministerpräsidenten Edouard Daladier, dem italienischen Staatschef Benito Mussolini und Adolf Hitler ermöglichte Deutschland die durch den Versailler Vertrag tschechisch annektierten deutschen Gebiete wieder unter deutsche Hoheit zurückzuführen.

UBz: Min.-Präs. Daladier verabschiedet sich am 30.9. auf dem Münchener Flughafen Oberwiesenfeld vom Reichsaußenminister Joachim von Ribbentrop (rechts); links der Gauleiter der NSDAP und bayr. Staatsminister Adolf Wagner.