Étienne Joseph Théophile Thoré

Étienne Joseph Théophile Thoré

William Bürger

Data i miejsce urodzenia	23 czerwca 1807 La Flèche
Data i miejsce śmierci	30 kwietnia 1869 Paryż
Zawód, zajęcie	krytyk i historyk sztuki, kolekcjoner, publicysta, adwokat
Narodowość	francuska

Thoré-Bürger (zdjęcie z katalogu jego kolekcji, 1892)

Étienne Joseph Théophile Thoré ps. William Bürger (ur. 23 czerwca 1807 w La Flèche, zm. 30 kwietnia 1869 w Paryżu)^[1] – francuski krytyk i historyk sztuki, kolekcjoner, publicysta i działacz społeczny.

Życiorys

Z wykształcenia adwokat. Sympatyzował z ideami socjalistycznymi i początkowo publikował w lewicowej prasie. W latach 40. XIX wieku założył w Paryżu Societé des artistes. Po rewolucji w 1848, którą popierał, w 1849 został członkiem Zgromadzenia Ustawodawczego. W tym samym roku za swoją działalność rewolucyjną został wygnany z Francji; do 1860 roku przebywał w Anglii, Belgii, Holandii i Szwajcarii, po czym wrócił do Francji.

Jako krytyk sztuki recenzował Salony na łamach m.in. „Revue de Paris” czy „Constitutionnel” (przed wygnaniem) i „Gazette des Beaux-Arts”, „Le Temps”, „Revue universel des arts” (po powrocie). Zajmował się także handlem obrazami. Sprzeciwiał się hasłu „sztuka dla sztuki” i uważał, że sztuka powinna być odzwierciedleniem życia prostych ludzi. Tym samym propagował twórczość m.in. barbizończyków, Théodore’a Rousseau i XVII-wiecznej Holandii, a szczególnie Jana Vermeera.

Uważany jest za „odkrywcę” i popularyzatora twórczości Vermeera. Malarz ten był wówczas bardzo mało znany – liczba jego dzieł była niewielka, były one rozproszone i często przypisywane innym artystom. Podczas swojej pierwszej podróży do Holandii w 1842 Thoré-Bürger szczególną uwagę zwrócił na obraz Widok Delftu. W 1848 poznał kolejne dzieła Vermeera: Mleczarkę i Uliczkę. Napisał:

Co za straszliwy malarz! Przecież po Rembrandcie i Halsie ten van der Meer jest ostatecznie jednym z pierwszych mistrzów całej szkoły holenderskiej. Jak to się stało, że nie wiemy nic o tym artyście, równym, jeśli nie przewyższającym Pietera de Hooch i Metsu^[2].

Zaintrygowany tym niemal zapomnianym malarzem zaczął zbierać informacje o nim. Badał źródła, archiwa i sygnatury, szukał kolejnych obrazów. Stał się propagatorem i miłośnikiem Vermeera.

Ci, którzy czytali książki Bürgera wiedzą z jakim zapałem oddawał się on gloryfikacji Jana van der Meera z Delftu. Powracał doń stale, mówił o nim jak o przyjacielu: zwątpić w van der Meera znaczyłoby – zranić go w najbardziej osobistych uczuciach (P. Mantz, „Gazette des Beaux Arts”)^[3].

Thoré-Bürger stworzył pierwszy katalog dzieł Vermeera, opublikowany w 1866 roku w „Gazette des Beaux-Arts”. Objął on 66 obrazów^[4]. Choć Thoré-Bürger miał ogromny wkład w poszerzenie wiedzy o życiu i twórczości Vermeera oraz ich popularyzację wśród szerokiej publiczności, nie uniknął błędów. Do oeuvre Vermeera zaliczył dzieła przypisywane dziś innym artystom, np. Jana Vermeera z Harlemu i Jacoba Vrela, co korygowali późniejsi historycy sztuki. Dziś Vermeerowi przypisuje się około 35 obrazów, czyli niemal o połowę mniej niż robił to Thoré-Bürger.

Wiele jego tekstów przełożyła na język polski i opracowała Hanna Morawska (Kłopoty krytyka. Thoré-Bürger wśród prądów epoki (1855–1869), Wrocław 1970; Nowe kierunki w sztuce XIX wieku. Wybór tekstów z lat 1838–1868, Wrocław 1972).

Przypisy

Bibliografia

• AlbertA. Blankert AlbertA., Vermeer van Delft, AntoniA. Ziemba (tłum.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991, ISBN 83-221-0534-7, OCLC 69481260 .
• M. Walicki, Vermeer, Warszawa: Wydawnictwo „Sztuka”, 1956.
• M. Zgórniak, Matejko w Paryżu. Opinie krytyków francuskich z lat 1865–1870, Kraków: Inst. Historii Sztuki Uniw. Jagiellońskiego, 1998.

Linki zewnętrzne

• Biografia (fr.)
• The Rediscovery of Johannes Vermeer. essentialvermeer.20m.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-06)]. (ang.)
• Thoré-Bürger, Van der Meer de Delft, „Gazette des Beaux-Arts”, t. 21, październik-grudzień 1866, s. 297–330, 458–470, 542-575 (fr.)
• H. Morawska, Między romantyzmem a realizmem: O poglądach na sztukę Thoré-Bürgera w latach 1855–1861, „Rocznik Historii Sztuki”, t. V, 1965, s. 150–166
• Étienne Joseph Théophile Thoré, La vérité sur le parti démocratique w bibliotece Polona