İsmet İnönü

İsmet İnönü

Pełne imię i nazwisko	Mustafa İsmet İnönü
Data i miejsce urodzenia	24 września 1884 Izmir, Imperium Osmańskie
Data i miejsce śmierci	25 grudnia 1973 Ankara, Turcja
2. Prezydent Republiki Turcji
Okres	od 11 listopada 1938 do 22 maja 1950
Przynależność polityczna	Republikańska Partia Ludowa
Poprzednik	Mustafa Kemal Atatürk
Następca	Celâl Bayar
1. Premier Republiki Turcji
Okres	od 1 listopada 1923 do 21 listopada 1924
Przynależność polityczna	Republikańska Partia Ludowa
Poprzednik	Fethi Okyar
Następca	Fethi Okyar
Premier Turcji
Okres	od 6 marca 1925 do 25 października 1937
Przynależność polityczna	Republikańska Partia Ludowa
Poprzednik	Fethi Okyar
Następca	Celâl Bayar
Premier Turcji
Okres	od 20 listopada 1961 do 20 lutego 1965
Przynależność polityczna	Republikańska Partia Ludowa
Poprzednik	Cemal Gürsel
Następca	Suat Hayri Ürgüplü
Minister spraw zagranicznych Turcji
Okres	od 1922 do 1924
Przynależność polityczna	Partia Ludowa
Poprzednik	Yusuf Kemal Bey
Następca	Şükrü Kaya
Odznaczenia

Mustafa İsmet İnönü

generał-pułkownik
Data i miejsce urodzenia	24 września 1884 Izmir
Data śmierci	25 grudnia 1973
Przebieg służby
Lata służby	1893-1920 (Imperium Osmańskie) 1920-1927 (Turecki Rząd Narodowy i Republika Turcji)
Siły zbrojne	Armia Osmańska Siły Narodowe Tureckie Siły Zbrojne
Główne wojny i bitwy	I wojna bałkańska II wojna bałkańska I wojna światowa Wojna o niepodległość Turcji Wojna grecko-turecka Bitwa nad rzeką Sakarya Wielka Ofensywa

Franklin Delano Roosevelt, İsmet İnönü i Winston Churchill podczas drugiej konferencji w Kairze, grudzień 1943.

Mustafa İsmet İnönü (ur. 24 września 1884 w Izmirze, zm. 25 grudnia 1973 w Ankarze) – turecki wojskowy w stopniu generała, polityk, premier i drugi (po śmierci Kemala Atatürka) prezydent Turcji.

Życiorys

Był zawodowym żołnierzem, w 1908 uczestniczył w rewolucji młodotureckiej. W latach 1922–1924 był ministrem spraw zagranicznych. Od 1923 do 1924 i ponownie od 1925 do 1937 był premierem. Od 1938 do 1950 był prezydentem. W trakcie II wojny światowej prowadził politykę neutralności i równowagi: 19 października 1939 Turcja zawarła sojusz z Wielką Brytanią i Francją, lecz 18 czerwca 1941 podpisała układ o nieagresji z Niemcami. W 1943 nastąpiło ponowne zbliżenie z aliantami, a prezydent İnönü spotkał się z Rooseveltem i Churchillem w Kairze w dniach 4–7 grudnia 1943, gdzie przywódcy obydwu mocarstw proponowali Turcji przystąpienie do wojny z Niemcami. Ostatecznie jednak Turcja wojnę Niemcom wypowiedziała dopiero 23 lutego 1945. Od 1946 był przewodniczącym Republikańskiej Partii Ludowej. W latach 1950–1960 był przywódcą opozycji. Od 1961 do 1965 był ponownie premierem.

W 1926 urodził mu się syn Erdal, który w latach 80. i 90. był przywódcą Socjaldemokratycznej Partii Ludowej (SHP), a następnie wicepremierem i ministrem spraw zagranicznych współczesnej Turcji.

Awanse

• podporucznik – 1 września 1903^[1]
• porucznik – 2 stycznia 1905
• kapitan – 26 września 1906
• starszy kapitan – 25 września 1908
• major – 26 kwietnia 1912
• podpułkownik – 23 listopada 1914
• pułkownik – 14 grudnia 1915
• generał-major – 10 stycznia 1921
• generał-porucznik – 31 sierpnia 1922
• generał-pułkownik – 30 sierpnia 1926^[1]

Przypisy

Bibliografia

• İsmet İnönü
• F. Ahamad, The Turkish Experiment in Democracy 1950–1975, 1979
• B. Lewis, The Emergence of Modern Turkey, 1961
• K. H. Karpat, Turkey’s Politics; The Transition to a Multiparty System, Princeton (New Jersey), 1959
• Alan Palmer, Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860, Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 1998, przeł. Wiesław Horabik, Tadeusz Szafrański, s. 194–195
• F. G. Weber, The Evasice Neutral, Columbus, Mo., 1979

Prezydenci Turcji

Mustafa Kemal Atatürk (1923–1938) Abdülhalik Renda (p.o., 1938) İsmet İnönü (1938–1950) Celâl Bayar (1950–1960) Cemal Gürsel (1960–1961)[A] Cemal Gürsel (1961–1966) İbrahim Şevki Atasagun (p.o., 1966) Cevdet Sunay (1966–1973) Tekin Arıburun (p.o., 1973) Fahri Korutürk (1973–1980) İhsan Sabri Çağlayangil (p.o., 1980) Kenan Evren (1980–1982)[B] Kenan Evren (1982–1989) Turgut Özal (1989–1993) Hüsamettin Cindoruk (p.o., 1993) Süleyman Demirel (1993–2000) Ahmet Necdet Sezer (2000–2007) Abdullah Gül (2007–2014) Recep Tayyip Erdoğan (od 2014)

1. ↑ Głowa państwa jako Przewodniczący Komitetu Jedności Narodowej
2. ↑ Głowa państwa jako Przewodniczący Rady Bezpieczeństwa Narodowego