Łątka zielona

Łątka zielona
Coenagrion armatum
(Charpentier, 1840)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

ważki

Podrząd

ważki równoskrzydłe

Nadrodzina

Coenagrionoidea

Rodzina

łątkowate

Rodzaj

Coenagrion

Gatunek

łątka zielona

Synonimy
  • Agrion armatum Charpentier, 1840[1]
  • Agrion armatum minor Belyshev, 1955[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Łątka zielona (Coenagrion armatum) – euroazjatycki gatunek ważki z rodziny łątkowatych (Coenagrionidae).

Morfologia

Przedstawiciele rodziny Coenagrionidae posiadają dwie podobne pary wąskich skrzydeł, które trzoneczkowato zwężają się u nasady. Zarówno osobniki dorosłe, jak i larwy, są zazwyczaj zielonawe[3][4].

Tułów samców Coenagrion armatum ma zielonkawe zabarwienie. Na wierzchu odwłoka widoczne są rozległe czarne plamy. Drugi segment odwłoka jest jasnoniebieski z charakterystyczną czarną plamą na jego tylnej krawędzi. Znajdujące się na końcu odwłoka dolne przydatki analne są łyżeczkowate, górne zaś zredukowane. Samica zazwyczaj przypomina ubarwieniem samca, jednak może być ona czerwonawa[5].

Długość ciała sięga 34 mm, rozpiętość skrzydeł 42 mm[6].

Występowanie

Występuje w Europie (północnej, środkowej i wschodniej) oraz na Syberii. W 2006 odnotowano jej pojawienie się w Armenii[2]. Na terenie Polski jest gatunkiem rzadkim, zanikającym. Występuje głównie we wschodniej części kraju[7].

Osobniki dorosłe (imagines) latają bardzo krótko, w zależności od pogody, w okresie od końca kwietnia do połowy czerwca. Występuje w płytkich wodach stojących[6].

Ekologia

Larwy gatunków z rodziny Coenagrionidae, w tym larwy Coenagrion armatum, są drapieżne. Polowanie ułatwia im maskujące zielonkawe ubarwienie. Ofiarę chwytają kleszczowatymi szczękami. Rozwój larw następuje w płytkich częściach zbiorników wodnych, na mulisto-detrytusowym dnie oraz na roślinach. Dorosłe osobniki są aktywnymi drapieżnikami[4][8][9]. Łątka zielona żyje przede wszystkim na obrzeżach torfowisk, a także nad bogatymi w roślinność stawami i mniejszymi zbiornikami [5]. Jaja składane są do żywych lub martwych tkanek helofitów za pomocą pokładełka[10]. Imagines można spotkać od połowy maja do końca czerwca, szczególnie w pierwszych tygodniach czerwca[5].

Znaczenie w ochronie środowiska

Coenagrion armatum jest w Polsce gatunkiem rzadkim i wymierającym. Jest to spowodowane prowadzeniem zabiegów melioracyjnych, wskutek czego wysychają niewielkie zbiorniki wodne, przy których żyją przedstawiciele tego gatunku[10]. Negatywnie na liczebność tego gatunku wpływają także silne zmiany poziomu wody w cyklu rocznym, eutrofizacja małych zbiorników wodnych oraz osuszanie torfowisk[11][12].

Na terenie Polski łątka zielona jest objęta częściową ochroną gatunkową[13][14], a dawniej ochroną ścisłą[15]. Jej siedliska znajdują się na terenach parków narodowych[16]. Gatunek znajduje się na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce[17] oraz w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Bezkręgowce[10], jako gatunek o krytycznym stopniu zagrożenia. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski[2].

Znaczenie dla gospodarki

Ze względu na to, iż łątka zielona jest w Polsce gatunkiem zagrożonym, obecność przedstawicieli tego gatunku na terenach planowanych inwestycji może uniemożliwić ich realizację[18][19].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b D. Paulson, M. Schorr & C. Deliry: World Odonata List. 2022-05-22. [dostęp 2022-05-23]. (ang.).
  2. ↑ a b c Boudot, J.-P., G. Sahlen, Coenagrion armatum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2022-05-23] (ang.).
  3. ↑ Sandner H., 1979. Mały słownik zoologiczny: Owady. Wiedza Powszechna. Warszawa, s. 89.
  4. ↑ a b Banaszak J., 1994. Przegląd systematyczny owadów. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Bydgoszcz, s. 31–32.
  5. ↑ a b c Bellmann H., 2010. Ważki. MULTICO Oficyna Wydawnicza. Warszawa, s. 164.
  6. ↑ a b Jacek Wendzonka. Klucz do oznaczania dorosłych ważek (Odonata) Polski (pdf). „Odonatrix – Biuletyn Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego”. 1 (Suplement), czerwiec 2005. ISSN 1733-8239. 
  7. ↑ Ewa Miłaczewska: Łątka zielona Coenagrion armatum. [w:] wazki.pl [on-line]. [dostęp 2022-05-23].
  8. ↑ Sandner H., 1989, Zwierzęta świata: Owady. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa, s. 347–348.
  9. ↑ Tończyk G., Mielewczyk S., Łątkowate, [w:] Bogdanowicz W. i inni, Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków, t. 2, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007, s. 300–301, ISBN 978-83-881470-7-4.
  10. ↑ a b c P. Buczyński, Coenagrion armatum (CHARPENTIER, 1840), łątka zielona. Polska Czerwona Księga Zwierząt Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Z. Głowaciński, J. Nowacki (red.), 2004.
  11. ↑ H. Bellmann, Ważki, Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010.
  12. ↑ J. Nowacki, Ochrona owadów jako istotny element ochrony różnorodności biologicznej. Insect protection as a significant element of biodiversity conservation, „Wiadomości Entomologiczne”, 27, 2008, s. 77–88.
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348).
  14. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
  15. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237).
  16. ↑ Buczyński P., Tończyk G., Rola parków narodowych w ochronie ważek (Odonata) w Polsce. - The importance of national parks for the protection of dragonflies (Odonata) in Poland, „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”, 23 (3), 2004, s. 357–380.
  17. ↑ Tończyk G., Mielewczyk S., Ważki (Odonata), [w:] Bogdanowicz W. i inni, Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków, t. 2, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007, ISBN 978-83-881470-7-4.
  18. ↑ Banaszak K. i inni, Program wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią dla RZGW Kraków wraz ze strategiczna oceną oddziaływania na środowisko dotyczącą zaplanowanych w tym programie działań. Etap I - pkt. a) do d). Załącznik nr 3 „Wstępne opracowanie entomologiczne”, 2013.
  19. ↑ Galiński L., Górnicki J., Goc A., Projekt programu małej retencji dla województwa śląskiego. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu programu małej retencji dla województwa śląskiego., 2005.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Coenagrion armatum.jpg
Autor:
Alces alces (Cervidae) (Eurasian elk), Biebrza NP, Poland.jpg This image is created by user martijn versluijs at observado.org, a global biodiversity recording project.
, Licencja: CC BY 3.0
Coenagrion armatum – male. Location: Sweden - Hudiksvall