Łańcuch prezydenta Poznania

Łańcuch prezydenta Poznania.jpg

Łańcuch prezydenta Poznania – łańcuch symbolizujący władzę w mieście noszony przez prezydenta miasta Poznania podczas oficjalnych uroczystości.

12 sierpnia 1896 Rada Miasta wystąpiła z wnioskiem do Cesarza Wilhelma II o nadanie nadburmistrzowi Poznania, Richardowi Wittingowi, prawa noszenia złotego łańcucha urzędowego[1]. Cesarz zatwierdził wniosek 31 sierpnia, a radni zostali o tym poinformowani 24 września 1896[1]. Koszt łańcucha (2278 marek[2]), zgodnie z ustaleniami Rady Miasta z 15 października 1896, miał być pokryty z kasy miasta[1]. Łańcuch nadburmistrza Poznania został wykonany w warsztacie Antoniego Starka[2]. Był złoty, miał 42 ogniwa, zdobiony był herbem Poznania[a] i medalionem z portretem Fryderyka Wilhelma III[b], obydwa zawieszone na dwóch łańcuszkach[2][1]. Wokół medalionu z herbem Poznania widniał napis: Provinzialhauptstadt Posen, a na rewersie wygrawerowany był tekst: Verliehen durch A[llerchöchste] K[abinetts] O[rdre] vom 31.8.96 dem Oberbürgemeister Witting[c][1]. Medal ten otoczony był koroną w kształcie murów miejskich[d][1]. Wokół drugiego medalionu znajdował się napis: Friedrich Wilhelm III, König von Preussen, Gründer der Städteordnung MDCCCXXXI[1]. Do przechowywania łańcucha wykonane zostało etui ze srebrnym pozłacanym herbem Poznania[1].

Następca Wittinga, Ernst Wilms, najprawdopodobniej nie miał prawa do noszenia łańcucha urzędowego; korzystał jednak z łańcucha wykonanego dla Wittinga (fot.)[1]. Łańcuch został przekazany na cele wojenne, zgodnie z nakazem Ministra Spraw Wewnętrznych, Friedricha Wilhelma von Loebela, i przetopiony w 1917 (oprócz medalionu z herbem miasta)[2][1]. Przed oddaniem łańcucha, sporządzona została jego żelazna kopia[1].

Obecny łańcuch (fot.) ufundował prezydent Cyryl Ratajski[3][4][5][6][7] w 1923[8]. Został zaprojektowany przez Jana Wysockiego[e][3][8] i nawiązywał do epoki renesansu[5]. Składa się z 12 połączonych ogniwami medalionów, na jednym z nich herb Poznania z napisem STOŁECZNE MIASTO POZNAŃ (fot.), a na pozostałych jedenastu emblematy, m.in. przedstawiające królów[f] oraz godło Polski[7][8]. Ratajski zapłacił za niego przedwojenne 2844 zł[6][8]. Waży 2 kilogramy[3], został wykonany z 830 g 22–karatowego złota[g][6][8]. Najprawdopodobniej w procesie wyrobu nowego łańcucha przetopiony został medalion z łańcucha Wittinga[8]. W 1927 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zezwoliło Ratajskiemu na noszenie łańcucha, ale pod warunkiem, że nie będzie on traktowany jak odznaczenie lub odznaka służbowa[8].

Podczas II wojny światowej łańcuch pozostawał w rękach okupacyjnych władz miasta[8]. Pod koniec okupacji, w styczniu 1945, jeden z pracowników zarządu miejskiego, Józef Jaśkowiak, przejął i schował klucze do skarbca miejskiego[8]. Mieszkał w Ratuszu wraz z rodziną i innymi osobami aż do wejścia wojsk radzieckich do Poznania[8]. Dzięki temu łańcuch został zachowany[8]. Za ukrycie łańcucha prezydenta Poznania i sreber z kolekcji przedwojennych prezydentów odpowiadał Andrzej Lutomski[9]. Po wojnie korzystali z łańcucha prezydenci Poznania oraz Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej[10].

W 2003 wartość łańcucha była wyceniana na 375 tys. zł[6]. Jest zdeponowany w banku[6][7][10]. Podczas uroczystości prezydent Poznania nosi kopię[7] z pozłacanego srebra, wartą 6 tys. zł[6], która powstała w 2001[7].

Uwagi

  1. ↑ 67 g, złoto próby 1000.
  2. ↑ 105 g, złoto próby 979.
  3. ↑ Tekst mówiący o prawie noszenia złotego łańcucha urzędowego przez Wittinga nadanym bezpośrednim rozkazem królewskim (najwyższym rozkazem gabinetu).
  4. ↑ Złoto próby 585.
  5. ↑ ur. 1873, zm. 1960; Profesor Wyższej Szkoły Nauk Zdobniczych.
  6. ↑ Mieszko I (MIECZYSŁAW I), Bolesław Chrobry (CHROB. BOLESŁAW I), Przemysł I (PRZEMYŚL), Bolesław Pobożny (BOLESŁAW KALISKI), emblemat sztuki (3 tarcze na konarach drzewa), emblemat nauki (sowa), emblemat handlu (kaduceusz), emblemat przemysłu (koło zębate), emblemat władzy kościelnej (infuła na skrzyżowanym pastorale z krzyżem) i państwowej (fasces).
  7. ↑ Próba 900.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k A. Gulczyński. Odznaki władzy nadburmistrza i prezydenta Poznania. „Kronika Miasta Poznania”. 1-2/1991, s. 171-2. Poznań: Wydawnictwo Miejskie. , fot. 1, fot. 2, fot. 3, fot. 4,
  2. ↑ a b c d Zygmunt Dolczewski. Złotnictwo w XIX-wiecznym Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 1/2000, s. 141. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania. 
  3. ↑ a b c Lata dwudzieste, lata trzydzieste. „Kronika Miasta Poznania”. 4/1996, s. 111. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania. ISSN 0137-3552. 
  4. ↑ Andrzej Zarzycki. Cyryl Ratajski (1875-1942). „Kronika Miasta Poznania”. 1/1989, s. 14. Poznań: Wydawnictwo Miejskie. 
  5. ↑ a b Andrzej Zarzycki. Ojciec miasta. „Kronika Miasta Poznania”. 1-2/1993, s. 244. Poznań: Wydawnictwo Miejskie. 
  6. ↑ a b c d e f W czym się przejawia poznańska stołeczność, Wyborcza, 20 stycznia 2003 [dostęp 2020-03-21] (pol.).
  7. ↑ a b c d e Piotr Świątkowski, Cenny łańcuch prezydenta Poznania, RMF, 14 grudnia 2010 (pol.).
  8. ↑ a b c d e f g h i j k A. Gulczyński. Odznaki władzy nadburmistrza i prezydenta Poznania. „Kronika Miasta Poznania”. 1-2/1991, s. 173-7. Poznań: Wydawnictwo Miejskie. 
  9. ↑ Andrzej Lutomski (pol.). poznan.pl. [dostęp 2022-01-18].
  10. ↑ a b A. Gulczyński. Odznaki władzy nadburmistrza i prezydenta Poznania. „Kronika Miasta Poznania”. 1-2/1991, s. 178. Poznań: Wydawnictwo Miejskie. 
Symbole miasta Poznania

Herb Poznania

Media użyte na tej stronie