Łańcut

Łańcut
miasto i gmina
Ilustracja
Zamek Lubomirskich i Potockich
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

łańcucki

Aglomeracja

rzeszowska

Prawa miejskie

1349

Burmistrz

Rafał Kumek

Powierzchnia

19,42[1] km²

Populacja (31.12.2017)
• liczba ludności
• gęstość


17 777[2][3]
915,4 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 17

Kod pocztowy

37-100

Tablice rejestracyjne

RLA

Położenie na mapie powiatu łańcuckiego
Mapa konturowa powiatu łańcuckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Łańcut”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Łańcut”
Ziemia50°04′05″N 22°13′47″E/50,068056 22,229722
TERC (TERYT)

1810011

SIMC

0974529

Urząd miejski
pl. Sobieskiego 18
37-100 Łańcut
Strona internetowa
BIP
Glorieta w Parku Zamkowym

Łańcutmiasto w Polsce położone w województwie podkarpackim, na granicy Podgórza Rzeszowskiego i Pradoliny Podkarpackiej. Siedziba powiatu łańcuckiego oraz gminy wiejskiej Łańcut. Leży w dawnej ziemi przemyskiej[4].

Łańcut należy do województwa podkarpackiego, leżąc 16 km na wschód od jego stolicyRzeszowa. Przez tereny miasta przebiega autostrada A4, która łączy zachód Europy z Ukrainą.

Według danych z 1 stycznia 2018 Łańcut liczył 17 777 mieszkańców[2].

Historia

Miasto założone zostało przez króla Kazimierza Wielkiego. Lokacja miasta na prawie magdeburskim nastąpiła w roku 1349 z nadania księcia Władysława Opolczyka w dolinie rzeki Wisłok.

Król sprowadził kolonistów niemieckich (zob. Głuchoniemcy[5]) z miasta Landshut (‘strażnica kraju’) w Bawarii[6][7]. Jest to zatem nazwa przeniesiona (ponowiona) przez kolonistów na nowo założone miasto, a następnie adaptowana fonetycznie z języka niemieckiego do polskiego[8]. W pobliżu Łańcuta założono w roku 1450 niemiecką wieś Helwigau. Ludność niemiecka z okolic Łańcuta zachowała swoją odrębność językową do pierwszej połowy XVIII wieku[9].

Nazwa miasta notowana była w formach: Landshut, Lanczuth (1375), Landssuth (1381), Lanchth (1384), Lanczuth (1494), jeszcze w roku 1650 Landshut[10].

W XV wieku wybudowano zamek początkowo drewniany, który do XVI wieku dawał odpór najazdom tatarskim.

W 1635 roku Łańcut uzyskał prawo składu[11].

W wyniku I rozbioru Polski w 1772 r. miasto stało się częścią Austrii, wchodząc w skład Galicji.

W latach 1918–1921, podczas wojny polsko–bolszewickiej, Łańcut był miejscem przetrzymywania jeńców z Ukraińskiej Armii Halickiej (powstał w nim pierwszy obóz w Polsce)[12].

Podczas okupacji niemieckiej administracja tzw. Generalnego Gubernatorstwa wprowadziła dla miasta w 1941 roku nazwę Landshut.

Struktura powierzchni

Łańcut ma obszar 19,43 km² (2002)[13], w tym:

  • użytki rolne: 59%
  • użytki leśne: 2%

Miasto zajmuje 4,3% powierzchni powiatu.

Demografia

Miasto liczyło w 2008 roku 18025 mieszkańców (31 grudnia 2008)[14]. Dane z 31 grudnia 2008 r.[15]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
Jednostkaosób%osób%osób%
Populacja18 025100949352,67853247,33
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
928,0488,8439,2
  • Piramida wieku mieszkańców Łańcuta (2014)[2].
    Piramida wieku Lancut.png

Zabytki i atrakcje turystyczne

Zabytki i atrakcje turystyczne Łańcuta
Widok zamku od strony Ogrodu Włoskiego
Ogród Różany
Zameczek romantyczny
Stary kort tenisowy
Oranżeria (1799–1802) – wejście
Kolekcja powozów z XIX i początku XX w.
Ogród Włoski – rzeźba Bachus na panterze

Gospodarka

Przemysł

  • Fabryka śrub „Śrubex” SA[16] obecnie „Koelner” SA[17][18]
  • Łańcucka Fabryka Wódek „Polmos Łańcut
  • Zakład Poligraficzny „Techgraf”
  • Zakłady odzieżowe „Vipo
  • Lancerto S.A.

Handel

Łańcut jest ośrodkiem usługowym dla mieszkańców regionu.

Transport

Przez Łańcut przebiega linia kolejowa KrakówMedyka o znaczeniu międzynarodowym ze stacją kolejową.

Oświata

Liceum Ogólnokształcące nr 1

Obecnie w Łańcucie działają 4 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 4 licea ogólnokształcące oraz 4 profilowane, 6 szkół zawodowych i technicznych. Działają również szkoła artystyczna oraz szkoła policealna. Od roku 2007 funkcjonuje Powiatowe Centrum Kształcenia Praktycznego i Edukacji Zawodowej. W Łańcucie istnieje również Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Szkoły podstawowe

  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego (ul. Piłsudskiego 7)
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. ks. Jana Twardowskiego (ul. Kościuszki 17)
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. 10 Pułku Strzelców Konnych (ul. 29 Listopada 21)
  • Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Pawła II w Łancucie (ul. Kochanowskiego 6)

Szkoły ponadgimnazjalne

  • I Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza
  • Zespół Szkół Nr 1 im. Janusza Korczaka (ul. Grunwaldzka 11)
  • Medyczna Szkoła Policealna (ul. Grunwaldzka 11)
  • Zespół Szkół Nr 2 im. Jana Kochanowskiego (ul. Podzwierzyniec 41)
  • Zespół Szkół nr 3 im. M. Kopernika
  • Zespół Szkół Technicznych (ul. Armii Krajowej 51A)
  • Centrum Kształcenia Praktycznego i Edukacji Zawodowej im.Felicjana Dzierżanowskiego (ul. Armii Krajowej 51)

Szkoły artystyczne

  • Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. T. Leszetyckiego w Łańcucie (ul. 3 Maja 19)
  • Szkoła Muzyczna I i II st. Łańcuckiego Towarzystwa Muzycznego (z uprawnieniami szkoły publicznej) (ul. 3 Maja 19)

Religia

Kościół farny św. Stanisława
Kościół św. Józefa

Kościół katolicki

W Łańcucie mają swoją siedzibę dwa dekanaty należące do archidiecezji przemyskiej:

Kościół Adwentystów Dnia Siódmego

  • zbór w Łańcucie, ul. Konopnickiej 7

Świecki Ruch Misyjny „Epifania”

  • Zbór w Łańcucie, ul. Czarnieckiego 22

Świadkowie Jehowy

  • Sala Królestwa, ul. Kopernika 4a[19][20]

Sport

Przypisy

  1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  2. a b c Łańcut w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 r.
  4. „Historia. Pismo młodych historyków”, r. 1: Wieki średnie. Stowarzyszenie Kół Naukowych Historyków Studentów, Kraków 1993, s. 212.
  5. Ut testat Metrika Koronna, 1658, „quod Saxones alias Głuszy Niemcy około Krosna i Łańcuta osadzeni są iure feudali alias libertate saxonica”, [w:] Ks. dr Henryk Borcz: Parafia Markowa w okresie staropolskim. Markowa sześć wieków, 2005, s. 72–189.
  6. Prof. Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin, Ossolineum 1984, ISBN 83-04-01090-9.
  7. Marcin Kromer: Historia Polski l.12.
  8. Polska z Miodkiem – (34) Łańcut, Rzeszów. TVP Polonia, 20.12.1015, godz. 17:25 (powtórka: 21.12.2015, godz. 00:40).
  9. Prof. Barbara Czopek-Kopciuch: Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, 1995, ISBN 83-85579-33-8.
  10. Polonia Regnum, et Silesia Ducatus. oldworldauctions.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-13)].. Mapa Matthäusa Meriana z 1650, na podstawie map Willema Blaeu Janszoona (1571–1638).
  11. Stan Lewicki: Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych: (prawo składu), Warszawa 1920, s. 139.
  12. Jeńcy bolszewiccy w Polsce. irekw.internetdsl.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-09)]..
  13. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset, dostęp 14. września 2010.
  14. Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska, Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2009, ISSN 1734-6118 [zarchiwizowane z adresu 2013-10-29].
  15. GUS – Ludność Polski 2008. stat.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-26)]..
  16. Fabryka śrub na giełdzie. 2004-12-29. [dostęp 2010-05-16]. (pol.).
  17. Firma – Historia. [dostęp 2010-05-16]. (pol.).
  18. Koelner – O spółce. [dostęp 2010-05-11].
  19. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-15].
  20. Bogdan Hućko, Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa u Świadków Jehowy, jaslo.naszemiasto.pl, 14 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-14].
  21. Historia klubu Stal Łańcut
  22. Portal 90 minut.pl

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Glorieta-ParkZamkowy-POL, Łańcut.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Glorieta w Parku Zamkowym w Łańcucie.
Łańcut - kościół św. Józefa (1).jpg
Autor: Wojciech Muła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół św. Józefa - Łańcut Podzwierzyniec
Sp32DSC 0036.JPG
Autor: Wistula, Licencja: CC BY 3.0
Lancut
Łańcut - kościół farny (2).jpg
Autor: Wojciech Muła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół farny - widok z boku
Łańcut zamek zameczek romantyczny.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Łańcut - Zamek, zameczek romantyczny
Łańcut - Liceum ogólnokształcące nr 1 (4).jpg
Autor: Wojciech mula, Licencja: CC BY-SA 4.0
I Liceum Ogólnokształcące w Łańcucie - boisko
Łańcut Palace - powozownia 16.jpg
Autor: myself (User:Piotrus), Licencja: CC BY-SA 3.0
Łańcut Castle and neighbourhood. Many photos courtesy of Łańcut Museum staff.
POL Łańcut COA.svg
Herb Łańcuta
PL - Łańcut - park zamkowy - 2012-05-02--11-00-45-05.jpg
Autor: Kroton, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ogród włoski w parku zamkowym w Łańcucie - rzeźba Bachus na panterze.
Łańcut - Zamek Lubomirskich i Potockich - IMG 1100.jpg
Autor: Marcin Wróbel, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Łańcut - Zamek Lubomirskich i Potockich
POL powiat łańcucki COA.svg
Autor: Mirosław Toton (mir @), Licencja: CC BY-SA 2.5
Łańcut County (in Polish powiat łańcucki) coat of arms
Łańcut, oranżeria, 1799-1802 F.JPG
Autor: Skibaa1, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Łańcut, oranżeria, 1799-1802
WK14 Łańcut (1) Travelarz.jpg
Autor: Travelarz, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
To zdjęcie zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji kolejowej 2014 zorganizowanej przez
Stowarzyszenie Wikimedia Polska we współpracy z Fundacją Grupy PKP.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja kolejowa 2014.
Piramida wieku Lancut.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Łańcuta, 2014