Łaśmiady (jezioro)
 (c) Dixi, CC-BY-SA-3.0 | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra | |
| Morfometria | |
| Powierzchnia | 882,1-940,0 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość | 84607,8 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody | II klasa czystości[3] (w roku 2007) |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające | Ełk |
Położenie na mapie gminy Stare Juchy _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Stare Juchy") | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ełckiego  | |
 53°54′54″N 22°17′14″E/53,915000 22,287222 | |
Łaśmiady (niem. Laschmieden See) – jezioro w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, na terenie Pojezierza Ełckiego.
Położenie i morfometria
Jezioro położone w centralnym mikroregionie Pojezierza Ełckiego – na Pojezierzu Łaśmiadzkim. Leży na obszarze gminy Stare Juchy, przy czym wschodni brzeg jest granicą z gminą Ełk (a krótki odcinek z gminą Świętajno). Przepływowe, głównym ciekiem wpadającym jest Łaźna Struga, czyli górny odcinek rzeki Ełk, odpływem – Ełk. Na południu łączy się krótkim odcinkiem tej rzeki z Jeziorem Straduńskim, na zachodzie cieśniną z jeziorem Ułówki, w części środkowo-północnej wpada ciek z Jeziora Zawadzkiego, a w części północno-wschodniej z Jeziora Krzywego. Jezioro zasilane jest też wodami cieków wpadających do jeziora Ułówki. Łączy w sobie cechy jeziora wytopiskowego i rynnowego – moreny dennej. Znajduje się na nim kilka wysp o łącznej powierzchni 3,2 ha. Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 882,1 ha[4] przez 885 ha do 940,0 ha[2]. Zwierciadło wody położone jest – według różnych źródeł – na wysokości 124,0 m n.p.m.[1], 124,8 m n.p.m.[4] lub 125,2 m n.p.m.[2] Średnia głębokość jeziora wynosi 9,6 m[4], natomiast głębokość maksymalna 43,7 m[4]. Kolejne parametry to: długość linii brzegowej – 21 950 m, rozwinięcie linii brzegowej – 2,08 i wskaźnik odsłonięcia – 92,9[1]. Powierzchnia zlewni bezpośredniej to 340,6 ha, a całkowitej 740,1 km²[3]. Składa się z części w przybliżeniu prostokątnej i odchodzącej ku północy dużej zatoki, co daje kształt przypominający podkowę o nierównych ramionach. Do zatoki tej wpada Ełk, a jej kształt odpowiada jego biegowi. Głęboczek znajduje się u nasady zatoki[1].
Podłoże jeziora jest w dużym stopniu mineralne[5].
Znaczną część zlewni stanowią lasy (40%), podczas gdy grunty orne zajmują ok. 16%, a ponad ¼ zajmują obszary określane jako nieużytki[3].
Hydronimia
W przeszłości, w języku niemieckim, jezioro nosiło różne nazwy - Lassemundt (1474), Lesemndt (1474), Lasameth (1541), Lazomet (1595), Laszmiaden See (1921), w końcu Laschmieden See (1938). Obecnie, według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF), nazwa tego jeziora to Łaśmiady[6]. W różnych publikacjach jezioro to występuje pod nazwami Zdręczno[7] lub Łaźniady[7], natomiast na pierwszych polskich mapach po 1945 pojawia się też nazwa Jezioro Laśmiadzkie[8].
O ile obecnie nazwa jeziora nie budzi kontrowersji, o tyle kwestią sporną jest pokrewna nazwa miejscowości leżącej pomiędzy Łaśmiadami a Ułówkami[a] – zgodnie z wykazem TERYT jest to wieś Łaśmiady, podczas dokumentacja gminy wykazuje sołectwo Laśmiady[9].
Turystyka i wędkarstwo
Znajduje się na szlaku kajakowym rzeką Ełk. Jezioro posiada dobre warunki do uprawiania sportów wodnych. Przy brzegach znajdują się miejscowości wypoczynkowe – m.in. Malinówka Wielka, Piaski, Sajzy, Sikory Juskie. Bardziej znaczące ośrodki wypoczynkowe znajdują się w Sajzach i Malinówce. Łaśmiady są największym jeziorem ciągu rzeki Ełk i jednym z największych jezior mezoregionu. Podobnie jak inne jeziora powiatu ełckiego objęte są strefą ciszy[3].
Jezioro jest dzierżawione przez Gospodarstwo Jeziorowe w Ełku. W pierwszej dekadzie XXI w. zarybiało ono jezioro następującymi gatunkami ryb: jaź, karaś pospolity, płoć, sandacz, sieja pospolita, sielawa, szczupak pospolity, sum europejski i węgorz europejski[10].
Stan środowiska
Jezioro leży na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego. Nie ma punktowych zrzutów ścieków, większość ścieków z okolicznych wsi trafia do oczyszczalni w Nowej Wsi Ełckiej (kilkanaście kilometrów w dół biegu rzeki), ale jezioro odbiera ścieki z oczyszczalni w Chojniaku[3].
Parametry morfometryczne (duża objętość, duża średnia głębokość) i hydrologiczne (niska intensywność wymiany wody) lokują Łaśmiady w II kategorii podatności na degradację[3].
W oparciu o badania przeprowadzone przez WIOŚ w Suwałkach w 1994 roku wody jeziora zaliczono do III klasy czystości. Kolejne badania przeprowadziła w 2007 roku delegatura olsztyńskiego WIOŚ w Giżycku. Wykazały one ostatecznie dobry II klasę czystości[b], mimo że niektóre parametry, zwłaszcza zawartość azotu, wskazywały niższą jakość, ale niektóre z pozostałych (np. zawartość fosforu, przejrzystość, stężenie tlenu) mieściły się w normach klasy II lub nawet I. Tak więc mimo stosunkowo dużej żyzności wynikającej z dostępności azotu, stan fitoplanktonu wskazywał na niezbyt dużą trofię. Jego biomasa była stosunkowo niska, a skład zmieniał się zgodnie z mechanizmami sezonowej sukcesji. Wiosną 2007 roku przeważały złotowiciowce, a latem bruzdnice[3].
W 2007 roku zarówno w jeziorze, jak i w przepływającym przez nie Ełku, nie stwierdzono oznak eutrofizacji[11].
Wśród roślinności fitolitoralu występują m.in. zbiorowiska szuwarów wąskopałkowego, oczeretowego czy jeżogłówki gałęzistej[5], dominuje zaś szuwar trzcinowy, natomiast nymfeidy reprezentują głównie grążel żółty, grzybienie białe i rdestnica pływająca, a elodeidy ramienice, rdestnica przeszyta, rdestnica połyskująca i moczarka kanadyjska z domieszką rogatków i wywłóczników[10].
Oprócz gatunków stosowanych w zarybianiu, w skład ichtiofauny jeziora wchodzą leszcz, lin i okoń europejski[10].
Porównanie zmian wieloletnich wykazuje stopniowe zmniejszanie się zawartości pierwiastków biogennych[3].
Uwagi
- ↑ Przy czym zabudowania wsi znajdują się w pewnej odległości od jeziora Łaśmiady, nad Ułówkami
- ↑ Były to badania w okresie przejściowym między obowiązywaniem dwóch systemów klasyfikacji jakości wód – trzech klas czystości i pięciu klas jakości
Przypisy
- ↑ a b c d Barbara Brodzińska, Andrzej Górniak: Atlas jezior Polski. Jerzy Jańczak (red.). T. III: Jeziora Pojezierza Mazurskiego i Polski południowej. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1999. ISBN 83-88163-13-2.
- ↑ a b c Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 366. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c d e f g h Jezioro Łaśmiady. W: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2007 roku. Danuta Budzyńska (red.). Olsztyn: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, 2008, s. 53–54.
- ↑ a b c d według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 366. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b Piotr Panek. Seasonal variation of physicochemical parameters of reedbed habitats of several water bodies in Ełk Lakeland and their dominant macrophytes in 2006–2007. „Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego – OL PAN”, s. 216-222, 2009. (ang.).
- ↑ Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Hydronimy. Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (oprac. red). T. 1. Cz. 2: Wody stojące. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006, s. 186. ISBN 83-239-9607-5. [dostęp 2009-04-22].
- ↑ a b Jezioro Łaśmiady w informatorze turystyczno-przyrodniczym www.jezioro.com.pl. [dostęp 2009-11-25].
- ↑ Mapa WIG z 1947
- ↑ Wykaz sołectw i sołtysów. Urząd Gminy Stare Juchy. [dostęp 2012-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-05)]. (pol.).
- ↑ a b c Jezioro Łaśmiady. [w:] Jeziora i rzeki [on-line]. Serwis "Na Ryby", Ełk. [dostęp 2012-03-06]. (pol.).
- ↑ Eutrofizacja wód powierzchniowych. W: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2010 roku. Danuta Budzyńska (red.). Olsztyn: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, 2011, s. 50–58.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
Autor: http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Panek, Licencja: CC BY 2.5
Lake Łaśmiady (Poland) - Iridetum pseudoacori
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Ełk County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 54.02 N
- S: 53.60 N
- W: 22.01 E
- E: 22.80 E