Ła-9

Ła-9

Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Ułan Udejski Zakład Lotniczy
Konstruktor	Ławoczkin
Typ	Myśliwiec
Konstrukcja	Metalowa
Załoga	1 osoba
Historia
Data oblotu	1946
Dane techniczne
Napęd	1 x silnik gwiazdowy 14-cylindrowy ASz-82 FN
Moc	1850 KM
Wymiary
Rozpiętość	9,8 m
Długość	8,62 m
Wysokość	3,56 m
Powierzchnia nośna	17,59 m²
Masa
Własna	2638 kg
Startowa	3425 kg 3676 kg maks.
Zapas paliwa	850 l
Osiągi
Prędkość maks.	690 km/h
Wznoszenie maks. w locie poziomym	17,7 m/s
Pułap praktyczny	10 800 m
Zasięg	1735 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 działka NS-23S (75 pocisków na działko)
Użytkownicy
ZSRR
Rzuty

Ła-9 (ros. Ла-9) – radziecki jednosilnikowy, jednomiejscowy samolot myśliwski o napędzie tłokowym, powstały w biurze konstrukcyjnym Ławoczkina po II wojnie światowej.

Powstanie i rozwój

Samolot Ła-9 był dalszym stadium rozwoju myśliwców z napędem tłokowym konstrukcji Siemiona Ławoczkina (ŁaGG-3, Ła-5, Ła-7), o konstrukcji drewnianej. Główną zmianą w Ła-9 było przejście na lżejszą konstrukcję metalową, co wymagało przeprojektowania całego samolotu, przy zachowaniu jedynie ogólnego układu konstrukcyjnego, wielkości i podobnej sylwetki. Przejściowym samolotem od Ła-7 był prototyp "126" o metalowej jedynie konstrukcji skrzydeł. Pod koniec 1945 roku Ławoczkin zaprojektował całkowicie metalowy myśliwiec "130", którego pierwszy prototyp zbudowano w styczniu 1946 w fabryce nr 21 w Gorkim. Jego próby zakładowe zakończono w maju, a państwowe - 10 października 1946, po czym zdecydowano przyjąć samolot na uzbrojenie pod oznaczeniem Ła-9^[1].

W porównaniu z Ła-7, Ła-9 otrzymał m.in. nowe skrzydło o profilu laminarnym i ściętych końcówkach, pozbawione slotów. Pokrycie samolotu stanowiła blacha duraluminiowa. Kabina stała się bardziej przestronna, a kadłub między kabiną a statecznikiem obniżono, w miejsce prawie poziomego przejścia do statecznika, charakterystycznego dla wcześniejszych konstrukcji Ławoczkina. Znacznie wzmocniono uzbrojenie, z 3 działek 20 mm do 4 działek 23 mm, co dało prawie dwukrotnie większy ciężar salwy. Silnik natomiast pozostał ten sam (ASz-82FN o mocy 1850 KM). Planowano zastosowanie nowszego silnika ASz-83 1900 KM (testowanego na prototypie Ła-7 "120"), ale nie wszedł on do produkcji^[1]. Dzięki zwiększeniu zapasu paliwa, Ła-9 miał większy zasięg od Ła-7, a także myśliwców Jak-3 i Jak-9U. Rozwinięciem Ła-9, zmierzającym do dalszego zwiększenia zasięgu samolotu, był Ła-11, początkowo oznaczony jako Ła-9M.

Produkcja

Produkcja rozpoczęła się jeszcze w sierpniu 1946 w fabryce nr 21 w Gorkim, pod oznaczeniem fabrycznym "wyrób 48" (izdielie 48). Produkowano go też w zakładzie nr 99 w Ułan Ude^[1].

W 1946 wyprodukowano 15 samolotów, w 1947 - 840, a w 1948 - 704, łącznie 1559^[2].

Warianty specjalne

W 1951 roku 100 myśliwców przebudowano na dwumiejscową wersję szkolno-treningową UTIŁa-9^[2].

W 1947 prowadzono próby samolotu Ła-9RD, wyposażonego dodatkowo w dwa odrzutowe silniki pulsacyjne RD-13 konstrukcji W. Czełomieja pod skrzydłami. Uzbrojenie zmniejszono do dwóch działek 23 mm. Przyrost prędkości z włączonymi silnikami wyniósł tylko 70 km/h, natomiast pogarszała się manewrowość i zasięg. Zbudowano kilka Ła-9RD - co najmniej 9^[3].

Użycie

ZSRR

Wojskowe próby Ła-9 odbywano pod Moskwą w 1947, po czym zaczęły one wchodzić na wyposażenie jednostek Radzieckich Sił Powietrznych (WWS) i obrony powietrznej kraju (PWO). Stacjonowały także w jednostkach radzieckich poza granicami, m.in. w Polsce, Mandżurii, Rumunii. W 1951 w WWS znajdowało się wciąż 640 Ła-9, a w PWO - 245^[2].

W ramach radzieckiej pomocy wojskowej, jednostki wyposażone w Ła-9 uczestniczyły w wojnie koreańskiej po stronie Korei Północnej. M.in. od listopada 1950 do 1951 w rejon działań przerzucono znad Bałtyku 304. Pułk Myśliwski (304. IAP) w składzie 40 myśliwców Ła-9. W trakcie walk, samoloty pułku posiadały oznaczenia koreańskie. Sowieccy piloci uczestniczyli być może m.in. w walce 5 listopada 1950, kiedy zestrzelono kilka samolotów amerykańskich (Korea oficjalnie twierdziła o udziale w walce koreańskich pilotów)^[4]. Używane też były w Korei myśliwce Ła-11.

Opis konstrukcji

Wolnonośny dolnopłat o konstrukcji i poszyciu całkowicie metalowym. Kadłub półskorupowy, o przekroju owalnym, kryty blachą duraluminiową. Statecznik pionowy połączony integralnie z kadłubem. Kabina kryta, z nieruchomym trzyczęściowym wiatrochronem z przednią płaską szybą pancerną. Środkowa część osłony odsuwana do tyłu, tylna część przeszklona, przechodząca w owiewkę. Za siedzeniem pilota płyta pancerna, a za jego głową szyba pancerna^[2].

Płat o profilu laminarnym, trzyczęściowy, jednodźwigarowy, kryty duraluminium. Klapy na krawędzi spływu. Stery kryte płótnem. Podwozie samolotu klasyczne, podwozie główne chowane w skrzydła w kierunku do wewnątrz (koła 600x200 mm), kółko ogonowe chowane do kadłuba i zakrywane klapami^[2].

Silnik ASz-82FN w układzie podwójnej gwiazdy, 14-cylindrowy. Śmigło trójłopatowe o nastawnym skoku WISz-105W-4 średnicy 3,1 m. Pięć zbiorników paliwa w centropłacie i skrzydłach o pojemności 850 l. Zbiornik oleju o pojemności 63 l (normalny zapas 50 l). Chłodnica oleju pod kadłubem, w tylnej części centropłata^[2].

Wyposażenie: radiostacja RSI-6, radiopółkompas RPKO-10M, nadajnik aparatury rozpoznawczej swój-obcy CSz-3M^[2].

Uzbrojenie: cztery działka automatyczne NS-23S kalibru 23 mm w górnej nosowej części kadłuba, synchronizowane ze śmigłem. Zapas amunicji - łącznie 300 nabojów. Celownik kolimatorowy ASP-1N (kopia brytyjskiego Mk.IID). Fotokarabin Fairchild 6 w prawym skrzydle^[2].

Przypisy

Bibliografia

• W.R. Kotielnikow, M.W. Orłow, N.W. Jakubowicz: Istriebitiel Ła-11, Awiakollekcja 9/2009 (ros.)
• Ла-9 w serwisie Ugołok Nieba [dostęp 29-8-2010]