Łacinka białoruska

Łacinka białoruska, in. łacinka (biał. лацінка, łacinka) – wariant alfabetu łacińskiego, który został przystosowany do zapisu języka białoruskiego.

Współczesna łacinka białoruska oparta jest o alfabet łaciński, używany w Rzeczypospolitej Obojga Narodów z dodatkiem znaków charakterystycznych dla alfabetu husyckiego oraz litery ŭ.

Drogowskaz w Mińsku

Podręcznik szkolny autorstwa Bronisława Taraszkiewicza wydany w Wilnie w 1931 roku

Książka Romualda Ziemkiewicza poświęcona Janowi Barszczewskiemu, wydana w Wilnie w 1911 roku

Pierwszy numer "Mużyckiej Praudy" Konstantego Kalinowskiego (1863), jeden z pierwszych przykładów użycia łacinki białoruskiej

Po upadku Związku Radzieckiego i uzyskaniu niepodległości przez Białoruś rozpoczęto pracę nad przywróceniem łacinki do zapisu języka białoruskiego, ale używana jest ona bardzo rzadko. Posługuje się nią na przykład środowisko skupione wokół tygodnika „Nasza Niwa” i pisma Arche oraz zespół N.R.M. - większość tytułów ich płyt i piosenek jest zapisana właśnie łacinką.

Alfabet

Litera	Wymowa
A a	a
B b	b
C c	c; w wersji miękkiej - przed i - dźwięk wymawiany jak cj w końcówce -cja
Ć ć	dźwięk wymawiany jak „syczące” cj przy uśmiechnięciu
Č č	cz (zawsze twarde)
D d	d (zawsze twarde)
E e	e
F f	f
G g	g
H h	dźwięczne h
I і	i; po spółgłosce a przed samogłoską tylko jako znak zmiękczenia
J j	j
K k	k
L l	jak polskie miękkie l
Ł ł	kresowe (welaryzowane) ł
M m	m
N n	n; w wersji miękkiej (przed i), jak ń
Ń ń	ń
O o	o
P p	p
R r	r (zawsze twarde)
S s	s; w wersji miękkiej - przed i - dźwięk wymawiany jak sj w końcówce -sja
Ś ś	dźwięk wymawiany jak „syczące” sj przy uśmiechnięciu
Š š	sz (zawsze twarde)
T t	t (zawsze twarde)
U u	u
Ŭ ŭ	u^[1] niezgłoskotwórcze
V v	w
Y y	y
Z z	z; w wersji miękkiej (przed i), dźwięk wymawiany jak zj w końcówce -zja
Ź ź	dźwięk wymawiany jak „syczące” zj przy uśmiechnięciu
Ž ž	ż (zawsze twarde)
Dwuznaki
Ch ch	ch
Dz dz	dz; w wersji miękkiej (przed і), dźwięk wymawiany jak dzj w końcówce -dzja
Dź dź	dźwięk wymawiany jak „syczące” dzj przy uśmiechnięciu
Dž dž	dż (zawsze twarde)

Transliteracja tekstu z cyrylicy na łacinkę

Samogłoski
Cyrylica	na początku wyrazu; po samogłosce	po spółgłosce	po miękkim znaku; po apostrofie	po spółgłosce л
а	a	a	-	a
э	e	e	-	e
і	i	i	ji	i
о	o	o	-	o
у	u	u	-	u
ы	-	y	-	y
я	ja	ia	ja	a
е	je	ie	je	e
ё	jo	io	jo	o
ю	ju	iu	ju	u

Spółgłoski
Cyrylica	Normalnie	przed ь; przed: п, б, в, ф, м, с, з, ц, дз, л, н + я, е, ё, ю, ь
б	b	b
в	v	v
г	h, w wyrazach obcych g	h, w wyrazach obcych g
д	d	-
ж	ž	-
з	z	ź
й	j	j
к	k	k
л	ł	l (także przed і, я, е, ё, ю)
м	m	m
н	n	ń
п	p	p
р	r	-
с	s	ś
т	t	-
ў	ŭ	ŭ
ф	f	f
х	ch	ch
ц	c	ć
ч	č	-
ш	š	-
ь	-	-
'	-	-

Przykład literacki

Wiersz Natalli Arsieńniewy pt. „Mahutny Boża”

Cyrilica:

Магутны Божа

Магутны Божа, ўладар сусьветаў,

Вялікіх сонцаў і сэрц малых!

Над Беларусяй ціхай і ветлай

Рассып праменьні свае хвалы.

Дай спору ў працы штодзённай шэрай,

На лусту хлебу, на родны край,

Павагу, сілу і веліч веры

У нашу праўду, у прышласьць - дай!

Дай урадлівасьць жытнёвым нівам,

Учынкам нашым пашлі ўмалот!

Зрабі свабоднай, зрабі шчасьлівай

Краіну нашу і наш народ!

Łacinka:

Mahutny Boža

Mahutny Boža, ŭładar suśvietaŭ,

Vialikich soncaŭ i serc małych!

Nad Biełarusiaj cichaj i vietłaj

Rassyp pramieńni svaje chvały.

Daj sporu ŭ pracy štodzionnaj šeraj

Na łustu chlebu, na rodny kraj,

Pavahu, siłu i vielič viery

U našu praŭdu, u pryšłaść – daj!

Daj uradlivaść žytniovym nivam,

Učynkam našym pašli ŭmałot!

Zrabi svabodnaj, zrabi ščaślivaj

Krainu našu i naš narod!

Tłumaczenie

Wszechmocny Boże

Wszechmocny Boże, władco Wszechświata,

Wielkich słońc i małych serc!

Nad Białorusią cichą i życzliwą

Rozsyp promienie swojej chwały.

Daj zapał w pracy codziennej szarej,

Na pajdę chleba, na ojczysty kraj,

Powagę, siłę i wielkość wiary

W naszą prawdę, w przyszłość - daj!

Daj urodzaj żytnym niwom,

Uczynkom naszym ześlij plony!

Uczyń wolną, uczyń szczęśliwą

Naszą krainę i naród nasz!

Przypisy

↑ Zasady pisowni i interpunkcji. [dostęp 2010-01-08].

Zobacz też

urzędowa transliteracja białoruskich nazw geograficznych

Linki zewnętrzne

[1] Zasady pisowni i interpunkcji. [dostęp 2010-01-08].

[1]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne