Ładunek (amunicja)

Patrony z okresu rewolucji amerykańskiej (1775-1783)

Ładunek (inaczej patron, od niem. Patrone) – nabój, pierwowzór współczesnego naboju zespolonego. Znane użycie w polszczyźnie ok. 1606-1608[1].

Zawinięta w papierową tulejkę porcja czarnego prochu wraz z pociskiem [2]. Ułatwiało to ładowanie broni odprzodowej, do oddania pojedynczego strzału. Ładunki przechowywane były w ładownicy.

W Polsce (po raz pierwszy w Europie) wprowadzenie ładunków przypisuje się królowi Stefanowi Batoremu w ramach reformy wojska (piechota wybraniecka[3]).

Zastąpiły używane dotychczas prochownice, zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie przybitki i flejtucha (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały kosztownego wówczas papieru (papier czerpany). Rozpowszechnione w końcu XVII i XVIII w. Stosowane do II poł. XIX w., do momentu wprowadzenia broni odtylcowej (np. karabinu Halla wz. 1819, karabinu Dreyse wz. 1849, karabinu norweskiego M1842) z nabojem zespolonym.

Podczas ładowania broni[4], należało odgryźć przednimi zębami koniec ładunku, podsypać proch do lufy, resztę prochu wsypać na panewkę[5], następnie wsunąć do lufy zmięty papier z opakowania ładunku (jako przybitkę), a na końcu pocisk, ubijając wszystko stemplem.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ hasło ładunek [w:] Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku. PAN Instytut Języka Polskiego. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
  2. ↑ sporządzanie ładunków - Maciejewski, s. 155, rys. 21 (za franc. "Règlement de Bardin", 1807)
  3. ↑ Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 13. ISBN 83-04-00440-2.
  4. ↑ opis ładowania broni na 12 temp - w: "Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."
  5. ↑ dla karabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, "Broń palna..", s. 38

Literatura

  • Roman Matuszewski: Muszkiety, arkebuzy, karabiny.... Warszawa: Rytm, 2000. ISBN 83-87893-69-2.
  • Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 165. ISBN 83-04-00440-2.
  • Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez Cypriana Godebskiego. Jasna Góra: 1807 (reprint 2000 ?).

Media użyte na tej stronie

Paper cartridges from Revolutionary War, 1775-1783.jpg
Autor: Daderot, Licencja: CC0
Paper cartridges from Revolutionary War, 1775-1783 - Exhibit in the Old Colony History Museum - Taunton, Massachusetts, USA.