Łagów

Łagów
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Kościół parafialny w Łagowie
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kielecki

Gmina

Łagów

Prawa miejskie

1375-1870, 2018

Burmistrz

Paweł Marwicki

Powierzchnia

8,2191 km²

Populacja (2011)
• liczba ludności
• gęstość


1650[1]
201 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 41

Kod pocztowy

26-025

Tablice rejestracyjne

TKI

Położenie na mapie gminy Łagów
Mapa konturowa gminy Łagów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Łagów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Łagów”
Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Łagów”
Ziemia50°46′36″N 21°05′06″E/50,776667 21,085000
TERC (TERYT)

2604074

SIMC

0247670

Urząd miejski
Iwańska 11
26-025 Łagów
Strona internetowa
Fragment rynku z fontanną

Łagówmiasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. Siedziba urzędu gminy Łagów. Status miasta odzyskało z dniem 1 stycznia 2018[2].

Był miastem biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[3]. W latach 1975–1998 Łagów administracyjnie należał do województwa kieleckiego.

Położenie

Łagów położony jest w Górach Świętokrzyskich, na wschodnim krańcu Padołu Kielecko-Łagowskiego. Na południe od Łagowa rozciąga się Pasmo Orłowińskie. W kierunku północno-zachodnim znajduje się Wał Małacentowski i Pasmo Bielińskie. Miasto przecina rzeka Łagowica.

Z historycznego punktu widzenia Łagów leży w Małopolsce, w ramach której położony jest w dawnej ziemi sandomierskiej[4].

Przez Łagów przebiega droga krajowa nr 74 z Kielc do Zamościa oraz droga wojewódzka nr 756 ze Starachowic do Stopnicy.

Historia

Pierwsze wzmianki o Łagowie pojawiły się już w XI wieku. Jak podaje Jan Długosz w swoich kronikach, w 1086 r. Władysław Herman za wstawiennictwem żony Judyty podarował wieś kapitule kujawskiej, która urządziła w niej siedzibę kasztelana (prawdopodobnie istniał tu zamek, ale do dziś nie zachowały się żadne jego ślady. W odległości ok. 2,5 km od Łagowa na południowy wschód we wsi Nowy Staw znajduje się „wzgórze Zamczysko”. To właśnie na tym wzgórzu miała mieścić się dawna lokacja Łagowa. Lokalizacja zamku w tym miejscu jest wielce prawdopodobna, ponieważ wzgórze otoczone jest doliną rzeki, co mogło utrudnić zdobycie zamku). W 1375 r. królowa Polski i Węgier Elżbieta wydała w Sandomierzu przywilej zezwalający włodarzowi Łagowa bp. Zbylutowi na zamianę wsi w miasto. Przywilej ten został potwierdzony w 1390 r. przez Władysława Jagiełłę. W 1502 r. miejscowość doszczętnie spalili Tatarzy. W XV wieku miasto stało się znanym ośrodkiem rzemiosła, głównie garncarstwa. Wydobywane były tu rudy żelaza i ołowiu. W 1870 roku Łagów utracił prawa miejskie[5].

Przed rokiem 1836 dzierżawcą wójtostwa rządowego w Łagowie był Hilary Koczecki[6].

„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonujące tu instytucje i firmy usługowe[7]:

Podczas II wojny światowej wieś leżała w strefie przyfrontowej przyczółka baranowsko-sandomierskiego, ulegając tym samym znacznym zniszczeniom.

Zabytki i atrakcje turystyczne

  • Kościół parafialny, jednonawowy, orientowany, z XV w. prezbiterium i XVI w. nawą. Wybudowane w latach 1581–1600 późnogotyckie portale i gwiaździste sklepienie, pochodzące z XVII i XVIII w. kaplice tworzące rodzaj naw bocznych.
  • Wąwóz Dule, światowej sławy odkrywka czarnych wapieni głowonogowych, bogatych w dewońskie (fameńskie) skamieniałości goniatytów i klymenii[8].
  • Jaskinia „Zbójecka”, długości ok. 160 m, typowo „jurajska”, w rodzaju Piętrowej Szczeliny. Wzmiankowana w publikacjach geograficznych z końca XIX i początków XX wieku, zazwyczaj pod nazwą Jaskinia Łagowska. Miejscowe podania wiążą jaskinię z mieszkającymi w niej dawniej zbójcami. Wewnątrz jaskini występują m.in. rzadko spotykany w Polsce pająkPorrhomma egeria, chrząszczCholera agili i owad bezskrzydłyArrhopal ites pymagenes, a także trzy gatunki nietoperzy: nocek rudy, nocek duży i podkowiec mały.
  • Teren dawnego kirkutu – topolowy zagajnik przy drodze do Zarębów pozbawiony jakichkolwiek śladów świadczących o grzebalnym charakterze miejsca.

Rejestr zabytków

Do rejestru zabytków nieruchomych wpisane zostały obiekty[9]:

  • założenie urbanistyczne – śródmieście Łagowa (nr rej.: A.495 z 1.12.1956),
  • kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z końca XV w. i XVI w. (nr rej.: A.406 z 16.10.1956 i z 21.06.1967),
  • cmentarz parafialny i kaplica z I połowy XIX w. (nr rej.: A.407/1-2 z 16.09.1972 i z 2.06.1992),
  • dom, Rynek 45, z 1890 r. (nr rej.: A.842 z 28.09.1979).

Turystyka

Łagów jest punktem początkowym szlak turystyczny niebieski niebieskiego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin, szlak turystyczny zielony zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Nowej Słupi oraz szlak rowerowy zielony zielonego szlaku rowerowego prowadzącego przez tereny wokół wsi.

Sport

W miejscowości działa klub piłki nożnej ŁKS Łagów, założony w 1979 roku, występujący w sezonie 2022/23 rozgrywkach III ligi grupy IV. Zdobywca Regionalnego Pucharu Polski w sezonie 2021/22[10].

Zobacz też

  • Parafia św. Michała Archanioła w Łagowie

Przypisy

  1. Według [1].
  2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)
  3. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
  4. Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.
  5. Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419
  6. Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836
  7. Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938
  8. J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.
  9. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 27 [dostęp 2015-11-06].
  10. Telewizja Polska S.A, ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski, kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21] (pol.).

Bibliografia

  • Tadeusz Dybczyński, Przewodnik po Górach Świętokrzyskich, Warszawa 1912.
  • Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1983.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Kielce County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kielce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 51.08 N
  • S: 50.52 N
  • W: 20.08 E
  • E: 21.21 E
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
POL Szlak zielony.svg
Zielony szlak turystyczny.
Market square in Lagow (swietokrzyskie) (1).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rynek w Łagowie (świętokrzyskim).
Swietokrzyskie lagow kosciol parafialny 4738 29 600.jpg
Autor: Piotr Sylwesiuk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Łagowie w woj. świętokrzyskim.
Szlak rowerowy zielony.svg
Zielony szlak rowerowy