Łagów

Łagów
	; Kościół parafialny w Łagowie
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Łagów
Prawa miejskie	1375-1870, 2018
Burmistrz	Paweł Marwicki
Powierzchnia	8,2191 km²
Populacja (2011); • liczba ludności; • gęstość	; 1650; 201 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 41
Kod pocztowy	26-025
Tablice rejestracyjne	TKI
	Położenie na mapie gminy Łagów Łagów
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Łagów
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Łagów
	Położenie na mapie powiatu kieleckiego Łagów
	50°46′36″N 21°05′06″E/50,776667 21,085000
TERC (TERYT)	2604074
SIMC	0247670
	Urząd miejskiIwańska 11; 26-025 Łagów
	Strona internetowa

Fragment rynku z fontanną

Łagów – miasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. Siedziba urzędu gminy Łagów. Status miasta odzyskało z dniem 1 stycznia 2018^[2].

Był miastem biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku^[3]. W latach 1975–1998 Łagów administracyjnie należał do województwa kieleckiego.

Położenie

Łagów położony jest w Górach Świętokrzyskich, na wschodnim krańcu Padołu Kielecko-Łagowskiego. Na południe od Łagowa rozciąga się Pasmo Orłowińskie. W kierunku północno-zachodnim znajduje się Wał Małacentowski i Pasmo Bielińskie. Miasto przecina rzeka Łagowica.

Z historycznego punktu widzenia Łagów leży w Małopolsce, w ramach której położony jest w dawnej ziemi sandomierskiej^[4].

Przez Łagów przebiega droga krajowa nr 74 z Kielc do Zamościa oraz droga wojewódzka nr 756 ze Starachowic do Stopnicy.

Historia

Pierwsze wzmianki o Łagowie pojawiły się już w XI wieku. Jak podaje Jan Długosz w swoich kronikach, w 1086 r. Władysław Herman za wstawiennictwem żony Judyty podarował wieś kapitule kujawskiej, która urządziła w niej siedzibę kasztelana (prawdopodobnie istniał tu zamek, ale do dziś nie zachowały się żadne jego ślady. W odległości ok. 2,5 km od Łagowa na południowy wschód we wsi Nowy Staw znajduje się „wzgórze Zamczysko”. To właśnie na tym wzgórzu miała mieścić się dawna lokacja Łagowa. Lokalizacja zamku w tym miejscu jest wielce prawdopodobna, ponieważ wzgórze otoczone jest doliną rzeki, co mogło utrudnić zdobycie zamku). W 1375 r. królowa Polski i Węgier Elżbieta wydała w Sandomierzu przywilej zezwalający włodarzowi Łagowa bp. Zbylutowi na zamianę wsi w miasto. Przywilej ten został potwierdzony w 1390 r. przez Władysława Jagiełłę. W 1502 r. miejscowość doszczętnie spalili Tatarzy. W XV wieku miasto stało się znanym ośrodkiem rzemiosła, głównie garncarstwa. Wydobywane były tu rudy żelaza i ołowiu. W 1870 roku Łagów utracił prawa miejskie^[5].

Przed rokiem 1836 dzierżawcą wójtostwa rządowego w Łagowie był Hilary Koczecki^[6].

„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonujące tu instytucje i firmy usługowe^[7]:

Nadleśnictwo „Łagów” z siedzibą w Woli Łagowskiej
akuszerka – J. Kasz
apteka – Stanisław Gruszczyński
sklepy bławatne:
- Abram Kirszenberg
- Jankiel Kuperberg
lekarz – S. Pokrzywa, Rynek 18
młyn – Wincenty Majewski
piekarnia – R. Sztajner

Podczas II wojny światowej wieś leżała w strefie przyfrontowej przyczółka baranowsko-sandomierskiego, ulegając tym samym znacznym zniszczeniom.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Kościół parafialny, jednonawowy, orientowany, z XV w. prezbiterium i XVI w. nawą. Wybudowane w latach 1581–1600 późnogotyckie portale i gwiaździste sklepienie, pochodzące z XVII i XVIII w. kaplice tworzące rodzaj naw bocznych.
Wąwóz Dule, światowej sławy odkrywka czarnych wapieni głowonogowych, bogatych w dewońskie (fameńskie) skamieniałości goniatytów i klymenii^[8].
Jaskinia „Zbójecka”, długości ok. 160 m, typowo „jurajska”, w rodzaju Piętrowej Szczeliny. Wzmiankowana w publikacjach geograficznych z końca XIX i początków XX wieku, zazwyczaj pod nazwą Jaskinia Łagowska. Miejscowe podania wiążą jaskinię z mieszkającymi w niej dawniej zbójcami. Wewnątrz jaskini występują m.in. rzadko spotykany w Polsce pająk – Porrhomma egeria, chrząszcz – Cholera agili i owad bezskrzydły – Arrhopal ites pymagenes, a także trzy gatunki nietoperzy: nocek rudy, nocek duży i podkowiec mały.
Teren dawnego kirkutu – topolowy zagajnik przy drodze do Zarębów pozbawiony jakichkolwiek śladów świadczących o grzebalnym charakterze miejsca.

Rejestr zabytków

Do rejestru zabytków nieruchomych wpisane zostały obiekty^[9]:

założenie urbanistyczne – śródmieście Łagowa (nr rej.: A.495 z 1.12.1956),
kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z końca XV w. i XVI w. (nr rej.: A.406 z 16.10.1956 i z 21.06.1967),
cmentarz parafialny i kaplica z I połowy XIX w. (nr rej.: A.407/1-2 z 16.09.1972 i z 2.06.1992),
dom, Rynek 45, z 1890 r. (nr rej.: A.842 z 28.09.1979).

Turystyka

Łagów jest punktem początkowym niebieskiego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin, zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Nowej Słupi oraz zielonego szlaku rowerowego prowadzącego przez tereny wokół wsi.

Sport

W miejscowości działa klub piłki nożnej ŁKS Łagów, założony w 1979 roku, występujący w sezonie 2022/23 rozgrywkach III ligi grupy IV. Zdobywca Regionalnego Pucharu Polski w sezonie 2021/22^[10].

Zobacz też

Parafia św. Michała Archanioła w Łagowie

Przypisy

↑ Według [1].
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)
↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
↑ Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.
↑ Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419
↑ Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836
↑ Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938
↑ J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 27 [dostęp 2015-11-06] .
↑ Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski, kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21] (pol.).

Bibliografia

Tadeusz Dybczyński, Przewodnik po Górach Świętokrzyskich, Warszawa 1912.
Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1983.

Linki zewnętrzne

Łagów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 574 .
Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona

[1] Według [1].

[2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)

[3] Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.

[4] Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.

[5] Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419

[6] Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836

[Przewodnik_Gospodarczy-7] Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938

[8] J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.

[9] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 27 [dostęp 2015-11-06] .

[10] Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski, kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Miasta	Bodzentyn Chęciny Chmielnik Daleszyce Łagów Morawica Nowa Słupia Pierzchnica
Gminy miejsko-wiejskie	Bodzentyn Chęciny Chmielnik Daleszyce Łagów Morawica Nowa Słupia Pierzchnica
Gminy wiejskie	Bieliny Górno Łopuszno Masłów Miedziana Góra Mniów Nowiny Piekoszów Raków Strawczyn Zagnańsk

Miasto	Łagów
Wsie	Czyżów Duraczów Gęsice Lechówek Małacentów Melonek Nowa Zbelutka Nowy Staw Piotrów-Gułaczów Piotrów-Podłazy Piotrów-Porębiska Piotrów-Zagościniec Płucki Sadków Sędek Stara Zbelutka Winna Wiśniowa Wola Łagowska Zamkowa Wola Złota Woda
Kolonie	Okręglica Piotrów-Kolonie
Części miast	Dule Masłowiec Podskale
Integralne części wsi	Baraniec Bielowa Bukowa Bukowiec Cegielnia Chojny Dąbrówki Gajówka Małacentów Gajówka Melonek Górna Droga Góry Gwiździowa Karczma Kącik Kąt Kąty Kędziorka Kolonie Kosory Kozie Górki Kozłów Leśniczówka Paprocice Łągiew Łazki Łazy Majorat Niwka Nowa Wieś Olszowiec Orłowiny (Sędek) Płucki-Łąki Poddanie Poduchowne Pola Płuckie Przygłówek Ruda Schaby Stara Wieś (Czyżów) Stara Wieś (Lechówek) Stara Wieś (Wola Łagowska) Stara Wieś Druga Stara Wieś Pierwsza Winna-Kolonia Wołyń Wyczyna Zaręby Zasuwa Zbelutka-Garbacz Zbelutka-Stara Wieś
Inne	Piotrów Wojteczki

Przynależność wojewódzka	gubernia radomska (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Ćmielów (do 1870 i od 1962) Denków (do 1870) Gliniany (do 1870) Iwaniska (do 1870) Kunów (do 1870) Lasocin (do 1870) Łagów (do 1870) Opatów Ostrowiec (Świętokrzyski) (do 1951 →) Ożarów (do 1870) Raków (do 1870) Słupia Nowa (do 1870) Waśniów (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Ćmielów (do 1962)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Baćkowice Baszowice (do 1870) Bodzechów Boksyce (do 1954) Częstocice (do 1954) Czyżów (Szlachecki) (do 1954) Ćmielów (od 1870) Dębno (do 1870) Gęsice (do 1954) Grzegorzowice (do 1954) Iwaniska Jakubowice (do 1870) Julianów (do 1954) Krzczonowice (do 1870) Kunów (od 1870) Lasocin (1870–1954) Łagów Malkowice (do 1954) Modliborzyce (do 1954) Nietulisko (do 1870) Nos(k)ów (do 1870) Opatów Ożarów (od 1870) Piórków (do 1954) Rembów (do 1954) Ruda Kościelna (do 1954) Sadowie Słupia Nowa (1870–87 →) Szewna (od 1973) Waśniów (od 1870) Wojciechowice
Gromady (1954–72)	Baćkowice (1954–72) Bardo (1954–68) Bidziny (1954–72) Biskupice (1954–72) Bodzechów (1954–72) Bogusławice (1961–72) Boleszyn (1954–61) Boria (1954–72) Brzezie (1954–58) Brzozowa (1954–59) Brzóstowa (1954–61) Bukowie (1954–61) Chmielów (1954–72) Chocimów (1961–68) Cząstków (1954–61 (→)) Czyżów Szlachecki (1954–61 →) Ćmielów (1954) Ćmielów (1961–72) Dębno (1954–59) Dębowa Wola (1961–72) Garbowiec (1954–61) Gęsice (1954–59) Gierczyce (1954–72) Gliniany (1954–61) Grocholice (1954–61) Iwaniska (1954–72) Jakubowice (1954–61 →) Janik (1954–58) Janików (1954–72) Janowice (1954–61) Jędrzejowice (1954–72) Julianów (1954–59) Jurkowice (1954–68) Karwów (1954–56) Kobylany (1954–72) Kornacice (1954–61) Kunów (1954–72) Lasocin (1954–72) Linów (1954–61 →) Łagów (1954–72) Marianów (1954–68) Miłkowska Karczma (1954–61) Miłków (1954–59) Miłoszowice (1954 →) Modliborzyce (1954–72) Momina (1954–72) Niedźwiedź (1954–55 →) Nieskurzów (1954–58) Nietulisko (1954–68) Oficjałów (1956–61) Opatów (1961–72) Ożarów (1954–72) Piórków (1954–72) Płucki (1954–58) Podszkodzie (1954–59) Przepaść (1954–59) Przepiórów (1961–72) Przeuszyn (1954–72) Raków (1954–72 (→)) Rembów (1954–59) Ruda Kościelna (1954–61) Sadowie (1954–72) Sarnia Zwola (1954–72) Sarnówek (1954–61) Słupia Nadbrzeżna (1954–72) Słupia Stara (1954–68) Sobótka (1954–61 (→)) Staw Kunowski (1954–59 (→)) Stobiec (1954–59) Stodoły (1954–59) Sudół (1954–59) Szewna (1954–72) Szumsko (1954–72) Ujazd (1954–59) Waśniów (1954–72) Wojciechowice (1954–72) Wola Malkowska (1954 →) Wólka Lipowa (1954–72) Wszachów (1954–58) Zbelutka / Nowa Zbelutka (1954–72) Złota Woda (1954–59) Zwola (1954–58)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne