Łagiewniki (gmina w województwie łódzkim)

Łagiewniki
gmina wiejska
1867–1946[a]
Państwo

 PRL

Województwo

1919–39: łódzkie (II RP)
1945–46: łódzkie

Powiat

łódzki

Siedziba

Łagiewniki

Populacja (1924[1])
• liczba ludności


2412

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba miejscowości

19

brak współrzędnych
Portal Polska

Łagiewniki – dawna gmina wiejska istniejąca do 1946 roku w woj. łódzkim. Siedzibą władz gminy były Łagiewniki (obecnie część dzielnicy Bałuty w Łodzi)[2].

1867–1939

Za Królestwa Polskiego gmina Łagiewniki należała do powiatu łodzińskigo (łódzkiego) w guberni piotrkowskiej[3][4].

W okresie międzywojennym gmina Łagiewniki należała do powiatu łódzkiego w woj. łódzkim. Obejmowała miejscowości: Chełmy (kolonia), Krogulec (osada), Krzywie (folwark i wieś), Łagiewniki (folwark), Łagiewniki (klasztor), Łagiewniki A (folwark) Łagiewniki Małe (wieś), Łagiewniki Nowe (wieś), Łagiewniki Poklasztorne (wieś), Łagiewniki Stare (wieś), Modrzew (wieś), Rudunki (folwark i (wieś), Skotniki (kolonia, wieś i osada młynarska) i Zegrzanki (wieś i osada fabryczna)[5].

1 września 1933 gminę Łagiewniki podzielono na 10 gromad (sołectw)[6].

1939–1944

Po wybuchu II wojny światowej, gminę włączono do III Rzeszy. 1 stycznia 1940 Łodzi (odtąd Litzmannstadt) nadano uprawnienia miasta wydzielonego. Tego samego dnia Niemcy wcielili w granice miasta rozległe tereny przyległe, o powierzchni kilkakrotnie większej od dotychczasowej Łodzi (m.in. miasto Ruda Pabianicka, Brus, Radogoszcz, Łagiewniki, Nowosolną, Wiskitno, Chojny i inne)[7].

PRL

Po zajęciu Łodzi przez wojska sowieckie 19 stycznia 1945, rządy w Łodzi przejęła polska administracja. Ponieważ nowe władze państwowe nie uznały zmian administracyjnych wprowadzonych przez okupanta niemieckiego[8], przywrócono granice miasta z sierpnia 1939. Doprowadziło to do paradoksalnej sytuacji, kiedy to miejscowości włączone przez Niemców w granice Łodzi odzyskały swój samodzielny byt[9], a co z kolei uniemożliwiało szybkie porządkowanie spraw miasta po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej[7].

Ponieważ już wcześniej, 10 września 1944, Łódź zaliczono do województw miejskich[10] wywarło to niewątpliwie duży wpływ na decyzję rządu o powrocie do miasta większości obszarów włączonych do Łodzi w 1940 podczas okupacji niemieckiej[7]. I tak już po ponad roku, 13 lutego 1946, powrócono do zmian niemieckich, w związku z czym gmina Łagiewniki została ponownie zniesiona[11]:

  • część jej obszaru włączono do Łodzi[b]:
    • Łagiewniki, Łagiewniki A, Łagiewniki Małe, Łagiewniki Klasztor, Łagiewniki Podklasztorne i Modrzew;
  • pozostałe gromady przyłączono do gminy Lućmierz w tymże powiecie:
    • Chełmy, Krzywie, Łagiewniki Nowe, Łagiewniki Stare, Rudunki, Skotniki i Zegrzanki[13].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. łódzkiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. ↑ Faktycznie część obszaru gminy Łagiewniki został już włączony w granice administracyjne Łodzi wcześniej – 5 listopada 1945 roku[12].

Przypisy

  1. ↑ Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej
  2. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.
  3. ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
  4. ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
  5. ↑ Skorowidzu miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej
  6. ↑ Łódzki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 18, poz. 229.
  7. ↑ a b c Atlas Historyczny Miasta Łodzi (Mapa rozwoju terytorialnego Łodzi)
  8. ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.
  9. ↑ Bandurka M., 1995; Koter M., Geneza układu przestrzennego Łodzi, 1969 (s. 162-163)
  10. ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22.
  11. ↑ Dz.U. z 1946 r. nr 4, poz. 35, s. 66 (PDF – 2), kol. 1.
  12. ↑ Czesław Gumkowski. Wielka Łódź. „Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi”. Nr 6, s. 4–6 (PDF – 3–4), grudzień 1945. Łódź: Zarząd Miejski w Łodzi. [dostęp 2017-04-13]. Cytat: [...] W dniu 5 listopada 1945 roku nastąpiło komisyjne włączenie części Gminy Łagiewniki do granic administracyjnych m. Łodzi [...]. 
  13. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
Powiat łódzki (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).