Łagoda (herb szlachecki)

Herb Łagoda, wersja upowszechniona od XVI wieku
Herb Łagoda, wersja pierwotna (XIV wiek)
Herb Łagoda, wersja przejściowa (XV wiek)

Łagoda (Połańce, Wierzynkowa)polski herb szlachecki pochodzenia niemieckiego, noszący zawołanie Łagoda. Używany przez kilkadziesiąt rodzin, głównie z ziemi krakowskiej i sandomierszczyzny[1]. Zaginął w XVI wieku[2]. Znany głównie jako herb patrycjuszowskiej rodziny Wierzynków.

Opis herbu

Opis z wykorzystaniem klasycznych zasad blazonowania:

Pole dwudzielne w pas, od czoła czerwone, od podstawy srebrne. Klejnot: Trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.

Forma podana w opisie ustaliła się dopiero w XVI wieku[2].

Józef Szymański, za Marianem Haisigiem (Sfragistyka szlachecka) przytacza najstarszą formę tego herbu - w polu głowica, barwy nieznane (pieczęć z 1359 Mikołaja Wierzynka)[3].

Zapiska herbowa z 1446 prezentuje jeszcze inną formę, w której w polu srebrnym, pas czerwony[3].

W średniowieczu, nieznany był klejnot herbu[3][2].

Najwcześniejsze wzmianki

Herb znany w średniowieczu. Najstarsza pieczęć, z 1359 roku, należała do protoplasty rodu Wierzynków, Mikołaja Wierzynka, stolnika sandomierskiego. Najstarsza zapiska z 1446 roku[3]. XVI-wieczne przedstawienia herbu pochodzą z kontynuacji Klejnotów Długosza w redakcji Kamyna, arsenalskiej i Łętowskiego, Gniazda cnoty Paprockiego, Kroniki Bielskiego i Stemmata polonica[2].

Etymologia

Wierzynkowa (w dokumentach łacińskich jako Wierzinkowa) to nazwa imionowa, mająca odniesienie w nazwie osobowej. Podobną etymologię ma nazwa i zawołanie Łagoda (Lagoda). Połańce (Polanczye) to nazwa topograficzna, od miejscowości Połaniec[3].

Stanisław Dziadulewicz utożsamia z herbem o nazwie Połańce nieznany z wizerunku herb Bienia[4]. Pogląd taki odrzuca S. Zachorowski[5], a za nim Józef Szymański[3].

Herbowni

Tadeusz Gajl wymienia następujące rody herbownych uprawnionych do posługiwania się tym herbem:

Gaboński, Gardlicki, Garlicki, Łososiński, Łososki, Nieskiewicz, Platemberg, Smogorzewski, Smoszewski, Stroński, Śledziejowski, Śledziowski, Walter, Watkowski, Werejko, Werenko, Wernecki, Wernicki, Wernihowski, Wernik, Wernikowski, Wierejko, Wierzynek.

Znani herbowni

Bibliografia

  • Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007. ISBN 978-83-60597-10-1.

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Alfred Znamierowski: Herbarz rodowy. Warszawa: Świat Książki, 2004, s. 176. ISBN 83-7391-166-9.
  2. a b c d Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001, s. 315. ISBN 83-7181-217-5.
  3. a b c d e f Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993, s. 281-282. ISBN 83-01-09797-3.
  4. Stanisław Dziadulewicz. Ze studiów nad heraldyką polską. Herb Bienia. „Miesięcznik Heraldyczny”. 3, s. 48-50, 1910. 
  5. Z. Zachorowski. W sprawie herbu Bienia. „Miesięcznik Heraldyczny”. 3, s. 108-111, 1910. 

Media użyte na tej stronie

Herb Szablon.svg
Autor: Zirguezi, Licencja: CC0
Generic Coat of arm
POL COA Łagoda.svg
Autor: Projekt graficzny: Tadeusz Gajl,  :POL COA blank.svg: Tadeusz Gajl, vector version: Bastian, Other elements: Avalokitesvara Inkscape-ws.svg Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Łagoda
POL COA Łagoda XIV wiek.svg
Autor: Projekt graficzny: Tadeusz Gajl,  :POL COA blank.svg: Tadeusz Gajl, vector version: Bastian, Other elements: Avalokitesvara Inkscape-ws.svg Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Łagoda - wersja średniowieczna
POL COA Łagoda XV wiek.svg
Autor: Projekt graficzny: Tadeusz Gajl,  :POL COA blank.svg: Tadeusz Gajl, vector version: Bastian, Other elements: Avalokitesvara Inkscape-ws.svg Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Łagoda - wersja XV wieczna