Łagodny rozrost gruczołu krokowego

Rozrost gruczołu krokowego
hyperplasia prostatae
ilustracja
ICD-10

N40

Porównanie prawidłowego odpływu moczu (po lewej) do zaburzeń odpływu w łagodnym rozroście stercza (po prawej)

Łagodny rozrost gruczołu krokowego, łagodny rozrost stercza (łac. hyperplasia prostatae), gruczolak stercza[1], BPH (od ang. benign prostatic hyperplasia), potocznie[2] (łagodny) przerost prostaty – choroba występująca u mężczyzn i związana głównie z rozrostem (rozplemem) komórek gruczołowych i komórek podścieliska gruczołu krokowego, a w mniejszym stopniu przerostem komórek (stąd niejednoznaczna terminologia), powodująca zwężenie drogi odpływu moczu. Uważa się, że występuje u ponad 50% mężczyzn w wieku powyżej 60. roku życia i z wiekiem częstość jej występowania wzrasta.

Termin „przerost prostaty” uważa się za nieprawidłowy z patomorfologicznego punktu widzenia, gdyż przerost (łac. hypertrophia) oznacza powiększenie tkanki lub narządu na skutek wzrostu wielkości komórek, bez zwiększenia ich liczby, natomiast rozrost (łac. hyperplasia) jest to powiększenie tkanki lub narządu wskutek zwiększenia liczby komórek (czego przykładem jest właśnie rozrost gruczołu krokowego).

Objawy

Objawy choroby możemy podzielić na:

  • objawy podrażnieniowe:
  • objawy „przeszkody podpęcherzowej”:
    • trudność w rozpoczęciu mikcji
    • zwężony strumień moczu
    • wydłużony czas mikcji
    • osłabienie strumienia moczu i/lub przerwany wyciek moczu
    • wykapywanie moczu po zakończeniu mikcji
    • zatrzymanie moczu.

Diagnostyka

  • badanie per rectum – pozwala na ocenę kształtu, konsystencji, wielkości, elastyczności, granic, obecności rowka międzypłatowego, obecności patologicznych struktur (zwłaszcza guzów)
  • ultrasonografia przezbrzuszna – wizualizuje stopień zalegania moczu
  • ultrasonografia przezodbytnicza – umożliwia o wiele dokładniejszą ocenę struktury i wielkości narządu
  • uroflowmetria (badanie strumienia moczu) – mierzy objętość oddanego moczu, maksymalny przepływ cewkowy i średni przepływ cewkowy (jako wartość prawidłową przyjmuje się natężenie większe niż 15 ml/s). Ponieważ wyniki badania można przedstawić w postaci graficznej, ocenia się także kształt krzywej mikcyjnej.

Leczenie

  • obserwacja (ang. watchful waiting)
    • u osób bez mocno wyrażonych objawów oraz przy braku ryzyka rozwoju raka gruczołu krokowego obowiązuje obserwacja urologiczna z wykonywaniem powyższych badań i dodatkowo oznaczanie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA). Jego norma wynosi do 4 ng/ml i w przypadku jej przekroczenia:
      • biopsja gruczołu krokowego (przezodbytnicza lub przezkroczowa, cienkoigłowa lub gruboigłowa). Jedną z nowszych technik jest biopsja fuzyjna.
  • leczenie farmakologiczne
    • leki blokujące receptor α-1-adrenergiczny (hamują receptory α-1-adrenergiczne w dnie pęcherza, cewce moczowej i podścielisku gruczołu krokowego i jego torebce, powodując rozkurcz mięśni i poprawę drogi odpływu moczu)
    • leki hormonalne blokujące 5-α-reduktazę (hamują konwersję testosteronu w dihydrotestosteron, hormonu odpowiedzialnego za powiększenie stercza). Efekty mogą wymagać dłuższego czasu niż w przypadku alfa-blokerów, jednak utrzymują się przez wiele lat[3].
    • medycyna alternatywna i leki roślinne (łagodzą objawy tylko przy niewielkim zaawansowaniu choroby)[4][5][6]
      • wyciąg z kory śliwy afrykańskiej (łac. Prunus africana lub Pygeum africanum)
      • wyciąg z nasion dyni zwyczajnej
      • ekstrakt z owoców boczni piłkowanej (palmy sabałowej, łac. Serenoa repens lub Sabal serrulata)
      • wyciąg z pokrzywy zwyczajnej
  • leczenie operacyjne
    • elektroresekcja przezcewkowa
    • przezcewkowa ablacja igłowa
    • operacyjne wyłuszczenie gruczołu krokowego – tylko w przypadku wielkich zmian, uchyłków pęcherza moczowego lub nowotworów gruczołu krokowego
    • operacyjne wyłuszczenie gruczolaka poprzez dostęp śródpęcherzowy (niektóre przypadki)
    • przezcewkowa ablacja laserowa pod kontrolą wzroku (VLAP, od ang. visual laser ablation of the prostate)[7][8]
  • medycyna alternatywna

Wpływ rozrostu prostaty na pracę nerek

Istnieje związek między łagodnym rozrostem prostaty a przewlekłą chorobą nerek, (ostrą) niewydolnością nerek i zespołem mocznicowym (łac. uraemia), czyli bardzo wysokim poziomem mocznika w krwi. Zespół mocznicowy – ostatni etap niewydolności nerek – jest stanem zagrażającym życiu, wynikającym z nagromadzenia w organizmie toksyn, płynów i elektrolitów, które są normalnie usuwane przez nerki, i wymaga dializy lub przeszczepu. Rozrost prostaty jest główną przyczyną (ostrej) niewydolności nerek u starszych mężczyzn (38% przypadków). W związku z tym w przypadku wystąpienia (ostrej) niewydolności nerek u mężczyzny w podeszłym wieku należy wziąć pod uwagę zależność między rozrostem prostaty a przewlekłą chorobą nerek[9].

Wpływ rozrostu prostaty na ciśnienie tętnicze

Istnieje także związek między wielkością prostaty i wtórnie pojawiającym się nadciśnieniem tętniczym oraz nasileniem objawów wynikających z rozrostu prostaty, dlatego mężczyźni w podeszłym wieku powinni być pod obserwacją, w tym zalecane jest badanie ultrasonograficzne prostaty, aby na czas wdrożyć odpowiednią formę leczenia, podnoszącą jakość życia pacjenta[10][11]. Ponadto nadciśnienie tętnicze dodatkowo może nasilać objawy ze strony układu moczowego i może osłabiać działanie leków z grupy selektywnych antagonistów receptorów α1-adrenergicznych typu doksazosyny[12]. Związek między objawami rozrostu prostaty a wtórnie pojawiającym się nadciśnieniem tętniczym jest niezależny od wieku mężczyzny i wskazuje na zwiększoną aktywność układu współczulnego w obu tych chorobach[13].

Przypisy

  1. ↑ Zygmunt Dobrowolski, Gruczolak stercza, forumzdrowia.pl, 9 lutego 2022 [dostęp 2022-08-16].
  2. ↑ Przerost prostaty – co oznacza?, Badaniakrwi.pl, 9 lutego 2022 [dostęp 2022-08-11].
  3. ↑ Claus G. Roehrborn i inni, Sustained Decrease in Incidence of Acute Urinary Retention and Surgery With Finasteride for 6 Years in Men With Benign Prostatic Hyperplasia, „Journal of Urology”, 171 (3), 2004, s. 1194–1198, DOI: 10.1097/01.ju.0000112918.74410.94, ISSN 0022-5347 [dostęp 2020-10-08] (ang.).
  4. ↑ Przerost prostaty: objawy i leczenie powiększonego gruczołu krokowego. Jak leczyć łagodny rozrost?, fit-prostata.pl
  5. ↑ Elliot Fagelman, Franklin C Lowe, Saw Palmetto Berry as a Treatment for BPH, „Reviews in Urology”, 3 (3), 2001, s. 134–138, ISSN 1523-6161, PMID: 16985705, PMCID: PMC1476047 [dostęp 2020-10-08].
  6. ↑ Alireza Ghorbanibirgani, Ali Khalili, Laleh Zamani, The Efficacy of Stinging Nettle (Urtica Dioica) in Patients with Benign Prostatic Hyperplasia: A Randomized Double-Blind Study in 100 Patients, Iranian Red Crescent Medical Journal, 5 stycznia 2013 [dostęp 2020-10-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-11].
  7. ↑ Wojciech Pypno, Wojciech Husiatyński, Przezcewkowa laserowa ablacja stercza – cztery lata doświadczeń, „Urologia Polska”, 1998 [dostęp 2022-08-17].
  8. ↑ Roman Mrozek (tłum.), Zasady postępowania diagnostycznego, leczniczego i obserwacyjnego u chorych z objawami ze strony dolnych dróg moczowych sugerującymi łagodną przeszkodę podpęcherzową, Przegląd Urologiczny, 2006 [dostęp 2022-08-17].
  9. ↑ Ricardo Leão, Bruno Jorge Pereira i Hugo Coelho: Benign Prostate Hyperplasia and Chronic Kidney Disease. Urology Department, Centro Hospitalar de Coimbra Portugal. [dostęp 2016-04-04]. (ang.).
  10. ↑ Nicolás Torralba J.A. i inni, Relation between hypertension and clinical cases of benign prostatic hyperplasia, „Arch Esp Urol.”, 56 (4), 2003, s. 355-8, PMID: 12830607 [dostęp 2016-05-29] (ang.).
  11. ↑ Huy V. Tran i Thach N. Nguyen, P-175: Relation between the hypertension and benign prostatic hyperplasia in the elderly, „American Journal of Hypertension”, 16 (S1), 2003, 102A , DOI: 10.1016/S0895-7061(03)00340-6 [dostęp 2016-05-29] (ang.).
  12. ↑ Sugaya K. i inni, Influence of hypertension on lower urinary tract symptoms in benign prostatic hyperplasia, „Int J Urol.”, 10 (11), 2003, 569-74; discussion 575., DOI: 10.1046/j.1442-2042.2003.00707.x, PMID: 14633079 [dostęp 2016-05-29] (ang.).
  13. ↑ Michel M.C. i inni, Association of hypertension with symptoms of benign prostatic hyperplasia, „Journal of Urology”, 172 (4 Pt 1), 2004, s. 1390-3, DOI: 10.1097/01.ju.0000139995.85780.d8, PMID: 15371852 [dostęp 2016-05-29] (ang.).

Bibliografia

  • Jacek Szmidt, Jarosław Kużdżał: Podstawy chirurgii. T II. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2010, s. 356-368. ISBN 978-83-7430-270-8.

Linki zewnętrzne

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Benign Prostatic Hyperplasia nci-vol-7137-300.jpg
Two-panel drawing shows normal male reproductive and urinary anatomy and benign prostatic hyperplasia (BPH). Panel on the left shows the normal prostate and flow of urine from the bladder through the urethra. Panel on the right shows an enlarged prostate pressing on the bladder and urethra, blocking the flow of urine.
BPH es-hiperplasia benigna de prostata.png
Autor: Basquetteur, Licencja: CC BY-SA 4.0
Two-panel drawing showing normal male reproductive and urinary anatomy and benign prostatic hyperplasia (BPH). Panel on the left shows the normal prostate and flow of urine from the bladder through the urethra. Panel on the right shows an enlarged prostate pressing on the bladder and urethra, blocking the flow of urine.