Łeonid Kuczma

Łeonid Kuczma

Леонід Кучма

(c) President.gov.ua, CC BY 4.0 Łeonid Kuczma (2019)
Pełne imię i nazwisko	Łeonid Danyłowycz Kuczma
Data i miejsce urodzenia	9 sierpnia 1938 Czajkyne
Prezydent Ukrainy
Okres	od 19 lipca 1994 do 23 stycznia 2005
Poprzednik	Łeonid Krawczuk
Następca	Wiktor Juszczenko
Premier Ukrainy
Okres	od 12 października 1992 do 22 września 1993
Poprzednik	Wałentyn Symonenko
Następca	Juchym Zwiahilski
Odznaczenia

Łeonid Kuczma i sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych Donald Rumsfeld w 2001

(c) Kremlin.ru, CC BY 4.0

Z prezydentem Uzbekistanu Islomem Karimovem w 2001

(c) Czcau, CC BY-SA 4.0

Łeonid Kuczma i Metody, zwierzchnik Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (2004)

Łeonid Danyłowycz Kuczma, ukr. Леонід Данилович Кучма (ur. 9 sierpnia 1938 w Czajkinach) – ukraiński polityk, inżynier i działacz komunistyczny, kandydat nauk technicznych. Premier Ukrainy w latach 1992–1993 oraz prezydent Ukrainy w latach 1994–2005, pełniący tę funkcję przez dwie kadencje. W latach 1990–1994 deputowany do Rady Najwyższej USRR i Rady Najwyższej Ukrainy.

Życiorys

Młodość

Jego ojciec pracował jako leśniczy. W stopniu starszego sierżanta walczył w szeregach Armii Czerwonej podczas II wojny światowej^[1]. Był odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy^[2]. Zmarł 7 lutego 1942 w szpitalu wojskowym nr 756 na skutek zapalenia płuc. Został pochowany w zbiorowej mogile. Do 1996 był uznawany za zaginionego^[3]. Matka Łeonida Kuczmy była natomiast pracownicą kołchozu^[4].

Wykształcenie i działalność zawodowa

W 1960 został absolwentem wydziału fizyki i technologii Dniepropetrowskiego Uniwersytetu Państwowego. Uzyskał następnie stopień kandydata nauk technicznych^[5]. Po ukończeniu studiów zaczął pracę w radzieckim przemyśle kosmicznym w KB Jużnoje w Dniepropietrowsku. W wieku 28 lat został zatrudniony na kierowniczym stanowisku na kosmodromie Bajkonur. W 1982 został pierwszym zastępcą generalnego konstruktora w zakładach przemysłu kosmicznego Jużmasz. W latach 1986–1992 zajmował tam stanowisko dyrektora generalnego^[6][7].

Działalność polityczna do 1994

W 1960 wstąpił do Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W 1986 i 1990 był delegatem na XVII i XVIII zjazd KPZR^[2]. Wchodził w skład Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Ukrainy. Pod koniec lat 80. stał się jawnym krytykiem polityki partii komunistycznej^[8].

W 1990 został wybrany deputowanym do Rady Najwyższej Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (przekształconej w 1991 w Radę Najwyższą Ukrainy)^[9]. W lipcu 1990 głosował za deklaracją suwerenności państwowej Ukrainy, a 24 sierpnia 1991 poparł w parlamencie ukraińską deklarację niepodległości. W wyborach prezydenckich w 1991 wspierał kandydaturę Ihora Juchnowskiego. W październiku 1992 objął urząd premiera Ukrainy. Zgodził się na wybór, motywując to trudną sytuacją gospodarczą kraju. Funkcję tę pełnił do września 1993^[2].

W wyborach parlamentarnych w 1994 ponownie uzyskał mandat deputowanego^[10].

Prezydent Ukrainy

W 1994 wziął udział w wyborach prezydenckich, pokonując ubiegającego się o reelekcję Łeonida Krawczuka. Ponownie został wybrany na prezydenta w kolejnych wyborach w 1999, wygrywając w drugiej turze z Petrem Symonenką, liderem Komunistycznej Partii Ukrainy.

Jego oponenci i część zagranicznych mediów wiązała jego osobę ze zniknięciem opozycyjnego dziennikarza Heorhija Gongadze, który został zamordowany we wrześniu 2000. Dowodem miały być taśmy, nagrane potajemnie i udostępnione zachodnim mediom przez byłego prezydenckiego ochroniarza (majora Mykołę Melnyczenkę), z których miało wynikać, że w rozmowie z ówczesnymi szefem administracji prezydenta Wołodymyrem Łytwynem i ministrem spraw wewnętrznych Jurijem Krawczenko prezydent dyskutował na temat pozbycia się niewygodnego dziennikarza. Taśmy ujawnił lider Socjalistycznej Partii Ukrainy Ołeksandr Moroz, co stało się początkiem szerokiej akcji społecznej „Ukraina bez Kuczmy”, demonstracji ulicznych i postawienia miasteczka namiotowego demonstrantów w centrum Kijowa. W 2001 parlament kilkakrotnie bezskutecznie starał się uruchomić procedurę impeachmentu. Pojawiły się też oskarżenia o bezprawną sprzedaż broni za granicę. Popularność Łeonida Kuczmy spadła z 60% do 20%.

W wyborach parlamentarnych w 2002 Łeonid Kuczma wspierał blok Za Jedyną Ukrainę (ukr. За єдину Україну!), na którego czele stał Wołodymyr Łytwyn.

Ukraiński prezydent był przez wiele lat popierany przez zagranicznych polityków (m.in. przez Aleksandra Kwaśniewskiego, który wielokrotnie demonstrował dla niego sympatię), liczących na wyraźniejsze zwrócenie się Ukrainy ku Europie Zachodniej. W lipcu 2004 Łeonid Kuczma wykonał jednak zwrot w polityce zagranicznej, rezygnując z aspiracji do członkostwa w NATO oraz UE, licząc w zamian na pomoc prezydenta Rosji Władimira Putina w utrzymaniu władzy.

W wyborach prezydenckich w 2004 popierał kandydaturę Wiktora Janukowycza, po wybuchu pomarańczowej rewolucji brał udział w negocjacjach mających zakończyć powstały kryzys. Zakończył urzędowanie ostatecznie 23 stycznia 2005. Kilka dni wcześniej oficjalnie pogratulował Wiktorowi Juszczence zwycięstwa w wyborach prezydenckich^[11][12].

Działalność po prezydenturze

W marcu 2011 zastępca prokuratora generalnego poinformował o wszczęciu śledztwa przeciwko Łeonidowi Kuczmie w związku z podejrzeniem jego udziału w morderstwie dziennikarza Heorhija Gongadze. Były prezydent został objęty zakazem opuszczania kraju^[13]. W grudniu 2011 sąd w Pieczersku uchylił decyzję o wszczęciu postępowania karnego przeciwko byłemu prezydentowi^[14].

We wrześniu 2014 Łeonid Kuczma reprezentował Ukrainę w rozmowach z separatystami z regionu Doniecka, mając wpływ na ogłoszony rozejm oraz na kształt memorandum pokojowego podpisanego 20 września 2014 w Mińsku^[15].

Życie prywatne

Żonaty, ma córkę, która została żoną przedsiębiorcy i polityka Wiktora Pinczuka.

Odznaczenia i wyróżnienia

• Order „Za zasługi dla Ojczyzny” I klasy (Federacja Rosyjska, 2004)^[16]
• Order Republiki (Mołdawia, 2003)^[17]
• Order Niepodległości (Azerbejdżan, 1999)^[18]
• Order Wachtanga Gorgasali I rangi (Gruzja, 2013)^[19]
• Order Złotego Orła (Kazachstan, 1999)^[20]
• Order „Za wybitne zasługi” (Uzbekistan, 1998)
• Krzyż Wielki Order Witolda Wielkiego (Litwa, 1996)^[21]
• Krzyż Wielki Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa, 1998)
• Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia, 1995)
• Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1995)^[22]
• Łańcuch Orderu Zasługi Cywilnej (Hiszpania, 1996)^[23]
• Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 1998)^[24]
• Order Orła Białego (Polska, 1997)^[25]
• Wielka Gwiazda Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria, 1998)
• Order Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 2000)^[26]
• Wielki Order Mugunghwa (Korea Południowa, 1996)
• Order Domowy Korony Brunei (Brunei, 2004)^[27]
• Order Wielkiej Rewolucji Wrześniowej (Libia, 2003)^[28]
• Medal „Betlejem 2000” (Autonomia Palestyńska, 2000)^[29]
• Medal „25 lat niepodległości Ukrainy” (Ukraina, 2016)^[30]
• Odznaka honorowa Wspólnoty Niepodległych Państw (Wspólnota Niepodległych Państw, 2004)^[31]
• Order Czerwonego Sztandaru Pracy (ZSRR, 1976)^[32]
• Nagroda Leninowska (1981)^[32]
• Honorowy obywatel: obwodu donieckiego (2002), Krzywego Rogu (1999)^[33], Sewastopola (2002), Erywania (2002), Dniepru, Białogrodu nad Dniestrem, Połtawy
• Państwowa Nagroda Ukrainy w dziedzinie nauki i techniki (1993)^[34]
• Godność akademika Międzynarodowej Akademii Astronautyki^[35]

Przypisy

Bibliografia

• Леонід Данилович Кучма, president.gov.ua [zarchiwizowane 2014-08-21]  (ukr.).