Łeopold Łewycki

Muzeum Lewickiego we Lwowie

Łeopold Iwanowycz Łewycki, ukr. Леопо́льд Іва́нович Леви́цький, wzgl. Leopold Lewicki (ur. 7 sierpnia 1906 r. w Burdiakowcach, zm. 14 maja 1973 r. we Lwowie) – malarz, grafik, rzeźbiarz. Był synem Polaka i Ukrainki.

Życiorys

Urodzony 7 sierpnia 1906 r. w Burdiakowcach^[1] jako syn kowala Jana Lewickiego i Olhi z domu Bluss. Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Czortkowie, a po jego ukończeniu studiował od roku 1925 prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale szybko zamienił je na studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie^[2].

Początkowo studiował rzeźbę u Ksawerego Dunikowskiego, potem grafikę u Józefa Mehoffera i malarstwo u Władysława Jarockiego^[2]. Kontynuował studia w Paryżu 1930/1931 w paryskiej filii Akademii, kierowanej przez Józefa Pankiewicza^[2]. W czasie pobytu w Paryżu skrystalizowały się jego lewicowe poglądy^[3]. Został wydalony z Francji^[4] w roku 1931 za udział w demonstracji pod Ścianą Komunardów na cmentarzu Père-Lachaise^[2] organizowanej przez Francuską Partię Komunistyczną^[3].

Po powrocie do Polski studiował na ASP w Krakowie u rektora Fryderyka Pautscha. Już w czerwcu 1932 r. doszło między władzami uczelni i częścią studentów do konfliktu o umieszczenie jego prac w dorocznej wystawie uczelnianej. Tego samego dnia został aresztowany za stworzenie grafik o treści anty­religijnej i antypaństwowej. Zwolniony z aresztu w lipcu, w listopadzie został relegowany z uczelni, ale też otrzymał wraz z dwoma innymi relegowanymi studentami wystawę w gmachu Związku Powszechnego Artystów Plastyków w Krakowie, a w grudniu został przyjęty do ZPAP^[2].

Został członkiem Grupy Krakowskiej, którą współtworzył^[1] ze swoimi przyjaciółmi Jonaszem Sternem i Henrykiem Wicińskim^[4], tworząc ostatnią generację przedwojennej awangardy. Ponieważ Grupa sympatyzowała z komunizmem (Lewicki był aktywistą Komunistycznej Partii Polski), był represjonowany przez Policję. Jako członek Grupy miał trzy wystawy swoich dzieł: w gmachu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie (1933 r.), w Liceum Krzemienieckim w Krzemieńcu Wołyńskim (1934 r.) i siedzibie ZPAP w Krakowie (1935 r.), a w 1936 r. jego prace zakwalifikowano do wystawy zbiorowej w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki^[2].

Po zakończeniu edukacji uprawiał uprawiał linoryt i drzeworyt^[5]. W swoim malarstwie czerpał z puryzmu, futuryzmu i ekspresjonizmu^[3] czy prac Paula Klee i George'a Grosza^[6]. Tworzył obrazy o radykalnej tematyce społecznej, ale także wielopłaszczyznowe kompozycje abstrakcyjne^[4]. W 1935 r. zamieszkał w Czortkowie i wkrótce został aresztowany w związku ze śledztwem prowadzonym przeciw członkom Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy oraz KPP. Zwolniony pół roku później, m.in. po apelu krakowskiego oddziału ZPAP, w 1936 r. zamieszkał we Lwowie^[2].

W styczniu 1937 r. zorganizowano wystawę prac jego i Stanisława Osostowicza w ZPAP we Lwowie, gdzie doceniono jego grafiki, ale miesiąc później znalazł się wśród 30 lewicujących artystów, których usunięto z krakowskiego ZPAP pod pretekstem zalegania ze składkami, zaś w marcu ZPAP przystąpił do Obozu Zjednoczenia Narodowego^[2].

Po wrześniu 1939 został przewodniczącym rady miejskiej Czortkowa, potem dziennikarzem w regionalnej gazecie „Nowe Życie”, pracował także w miejscowym Domu Armii Radzieckiej^[2]. Po agresji niemieckiej ewakuowany do Azji Środkowej, w rejonie Samarkandy, gdzie pracował jako nauczyciel i członek batalionów budowlanych. W 1944 r. zamieszkał znów we Lwowie, od tamtej pory tworzył w stylu socrealizmu malarstwo sztalugowe i dekoracyjne, rzeźbę oraz grafikę^[5], a głównie drzeworyty^[1] i działał w związku plastyków^[5]. Po wojnie jego prace wystawiano w wystawach poświęconych sztuce polskiej i ukraińskiej, m.in. w Warszawie (1955, 1956, 1962, 1966), Lwowie (1949, 1957), Berlinie (1961), Moskwie (1951) i San Francisco (1963)^[7]. W roku 1970 został mianowany Zasłużonym Artystą Ukraińskiej Republiki Radzieckiej^[5].

Zmarł 14 maja 1973 r. we Lwowie^[1] i został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim^[2].

Upamiętnienie

W 1984 w dawnym mieszkaniu Lewickiego we Lwowie otwarto muzeum jego imienia. Również we wsi Burdiakowce otwarto w 1996 r. poświęcone mu muzeum^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Biografia