Łoboda rozłożysta

Łoboda rozłożysta

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	łoboda
Gatunek	łoboda rozłożysta
Nazwa systematyczna
Atriplex patula L. Sp. Pl. 1053 1753
Synonimy
Atriplex patulum L.

Łoboda rozłożysta (Atriplex patula L.) – gatunek rośliny w różnych systemach klasyfikacyjnych włączany do rodziny komosowatych lub szarłatowatych.

Zasięg geograficzny

Rodzimy zasięg obejmował Europę, obszary Azji o umiarkowanym klimacie i Afrykę Północną, jednak gatunek ten zawleczony został do Ameryki, Nowej Zelandii i południowej Afryki^[3]. Obecnie jest gatunkiem kosmopolitycznym rozprzestrzenionym na całym świecie; poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach (łącznie z Grenlandią)^[4]. W Polsce jest bardzo pospolity na całym obszarze kraju^[5]. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy^[5].

Morfologia

Łodyga

Wyprostowana, czasami płożąca się, zielona, lśniąca, o wysokości do 1 m. Jest obficie rozgałęziona zwłaszcza w dolnej części. Odgałęzienia te są przeważnie sztywno wzniesione do góry^[6].

Liścienie

Krótkoogonkowe, długie, wąskie, o zaokrąglonych wierzchołkach^[7].

Liście

Niezbyt szerokie i zróżnicowane kształtem. Dolne mają kształt rombowatooszczepowaty do eliptyczno-lancetowatego, czasami są trójklapowe lub nierówno ząbkowane. Górne są lancetowate i całobrzegie^[6].

Kwiaty

Kwiaty rozdzielnopłciowe zebrane w kłębiki a te z kolei w wyprostowane, przerywane kłosy^[8]. Kwiaty żeńskie bez okwiatu, o bocznie spłaszczonej zalążni. Posiadają 2 zrośnięte jajowatoromboidalne podkwiatki o wystających rogach bocznych, szerokości 2-6 mm. Są całobrzegie lub ząbkowane, i mają górną powierzchnię gładką lub guzkowatą. Kwiaty męskie mają 5-listkowy okwiat i 5 pręcików^[6].

Owoc

Jednonasienny, z błoniastą owocnią, ukryty w podkwiatkach. Nasiona dwóch rodzajów; większe mają średnicę 2-2,5 mm, są brązowe lub żółte, o szorstkiej powierzchni z płytkimi wgłębieniami, mniejsze mają średnicę 1,5-2 mm, są czarne, gładkie i lśniące^[6].

Pokrój

Kwiatostan

Kwiaty żeńskie

Kwiaty męskie

Pęd

Biologia i ekologia

Rozwój

Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do września.

Siedlisko

Rośnie na siedliskach ruderalnych (przy domach i drogach, na nieużytkach, wysypiskach) i półnaturalnych (na aluwiach nadrzecznych). Jest też uciążliwym chwastem roślin okopowych w ogrodach i polach. Łatwo rozprzestrzenia się wraz z obornikiem, kompostem i niedokładnie oczyszczonym materiałem siewnym. Roślina azotolubna i wskaźnikowa gleb gliniastych^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Polygono-Chenopodietalia i gatunek wyróżniający dla Ass. Chenopodio-Atriplicetum^[9].

Genetyka i zmienność

Liczba chromosomów 2n = 36^[10]. Tworzy mieszańce z łobodą oszczepowatą i ł. wąskolistną^[5].

Korelacje międzygatunkowe

Na łobodzie rozłożystej pasożytuje grzyb Stagonospora atriplicis, grzybopodobny lęgniowiec Peronospora arborescens wywołujący mączniaka rzekomego i żerują niektóre pluskwiaki^[11].

Zastosowanie

W okresach głodu w Europie mięsiste łodygi i liście łobody rozłożystej i niektórych innych gatunków łobód były używane jako pokarm. W smaku przypominają szpinak. Smaczniejsze i łatwiej strawne są po ugotowaniu. Jako pokarm zbierano także nasiona różnych gatunków łobód. Zmielone dodawano do zupy lub do chleba. Nasiona łobód zbierało kilkanaście plemion Indian Ameryki Północnej. m.in. plemiona Gosiute, Hopi i Pima. Po uprażeniu ucierano je na mąkę. Indianie ci odżywiali się także młodymi pędami łobód^[12].

Przypisy