Łochów

Łochów

— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Dwór w Łochowie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	węgrowski
Gmina	Łochów
Data założenia	1378
Prawa miejskie	1 stycznia 1969
Burmistrz	Robert Gołaszewski
Powierzchnia	13,4[1] km²
Wysokość	103 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	6842[2] 511,0 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 25
Kod pocztowy	07-130
Tablice rejestracyjne	WWE
Położenie na mapie gminy Łochów Łochów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Łochów
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Łochów
Położenie na mapie powiatu węgrowskiego Łochów
52°31′50″N 21°41′10″E/52,530556 21,686111
TERC (TERYT)	1433054
SIMC	0975492
Urząd miejski al. Pokoju 75 07-130 Łochów
Strona internetowa

Łochów – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łochów. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.

W 2011 miasto liczyło 6761 mieszkańców.

Położenie

Miasto położone jest w Dolinie Dolnego Bugu nad rzeką Liwiec. Sąsiaduje z dużym kompleksem leśnym – Lasami Łochowskimi.

Łochów leży w dawnej ziemi nurskiej na historycznym Mazowszu^[3].

Historia

Powstanie Łochowa

Łochów znany był od czasów średniowiecza. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XIV wieku. Początkowo była to osada książęca na skraju Puszczy Kamienieckiej o nazwie Łochowiecz, z której władcy Mazowsza wybierali się na polowania do pobliskich nadbużańskich lasów.

Wieś szlachecka

Łochów został lokowany na prawie chełmińskim jako wieś w 1378 przez księcia mazowieckiego Siemowita III i nadany na własność Wawrzyńcowi Pieńce. Na przełomie wieków XIV i XV właścicielem dóbr łochowskich został bliski współpracownik księcia mazowieckiego Janusza I Starszego Wawrzyniec z Targowego. Był on członkiem rodu Kuszabów herbu Kuszaba, który w XVI wieku przyjął nazwisko Łochowscy. Rodzina ta była w posiadaniu wsi do XVII wieku.

W 1488 r. staraniem właścicieli we wsi, nazywanej wówczas Łochowo, erygowano parafię. Nie istniała ona jednak długo, gdyż w połowie XVI wieku placówka ta została przeniesiona do miejscowości Kamionna. Prywatna wieś szlachecka Łochowo położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego^[4].

W XVIII wieku Łochowo przeszło na własność rodziny Kuszlów. Pod koniec XVIII wieku było krótko współwłasnością rodów Hryniewiczów i Zielińskich.

Okres zaborów

Od 1795 r. Łochowo znajdowało się w zaborze austriackim. W latach 1809–1815 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 w Królestwie Polskim.

W 1800 r. część dóbr łochowskich należącą do Ignacego Zielińskiego nabyła rodzina Hornowskich herbu Korczak. W 1848 na licytacji cały majątek łochowski kupił Józef Hornowski.

6 listopada 1858 Józef Hornowski sprzedał cześć swoich gruntów pod budowę Kolei Warszawsko-Petersburskiej. Otwarcie linii kolejowej w 1862 r. spowodowało rozwój miejscowości. W 1868 r. została oddana do użytku stacja osobowo-towarowa Łochów. Od razu przydzielono jej ważną rolę, co widoczne było w rodzaju i wielkości zabudowy. Wzniesiono murowany dworzec, co było osobliwe na istniejącym tu w XIX wieku bezludziu. Wybudowano obszerną parowozownię, drewnianą wieżę ciśnień oraz pompownię nad Liwcem. Przy stacji mieszkało wiele rodzin obsługujących dworzec, parowozownię i tory. Dla nich został zbudowany dom wielorodzinny oraz budynki gospodarcze: obora, komórki, piwnice. W pobliżu stacji zaczęły się pojawiać też budynki niezwiązane z infrastrukturą kolejową oraz domy prywatne. W pobliżu Łochowa w 1873 r. została otwarta fabryka podkładów kolejowych w Baczkach.

W 1871 r. pożar strawił znaczną część zabudowy wsi położonej nad rzeką. W wyniku tego zdarzenia osadnictwo w miejscowości zaczęło się rozwijać głównie w pobliżu torów kolejowych. W 1882 w związku z rusyfikacją nazw polskich w Królestwie Polskim urzędowo Łochowo otrzymało nazwę Łochów.

W 1878 r. Józef Hornowski przepisał majątek Łochowo swojemu powinowatemu, Medardowi Stanisławowi Downarowiczowi herbu Przyjaciel, który w 1882 odsprzedał go właścicielowi Jadowa Zdzisławowi Zamoyskiemu. Zamoyscy byli w posiadaniu dóbr łochowskich do 1919 r.

Okres międzywojenny

Grób senatora Eryka Łodzia Kurnatowskiego na Starych Powązkach w Warszawie

W 1919 r. majątek Łochów jako posag Izabelli Zamoyskiej przeszedł na własność rodziny Kurnatowskich herbu Łodzia.

Nowy właściciel dóbr łochowskich Eryk Kurnatowski był znanym w II Rzeczypospolitej pasjonatem koni. W 1931 r. założył on w Łochowie stadninę, która w latach 1935–1939 była notowana na pierwszym miejscu wśród wszystkich stajni w Polsce. Największymi sukcesami hodowli było pięciokrotne zdobycie Wielkiej Warszawskiej oraz prawie wszystkich nagród imiennych na torze wyścigów konnych w Warszawie.

Sukcesy Eryka Kurnatowskiego w hippice nie przekładały się jednak na umiejętność rozsądnego gospodarowania. Właściciel Łochowa znany był bowiem z wystawnego i hulaszczego życia, które znacznie zubożyło posiadany przez niego majątek i spowodowało, że w latach 30. XX w. był on zmuszony sprzedać część swoich dóbr.

10 września 1939 na stacji kolejowej w Łochowie został zbombardowany polski pociąg pancerny „Generał Sosnkowski”. Pod koniec września 1939 Łochów odwiedził Adolf Hitler, który wizytował w tym czasie jednostki Wehrmachtu biorące udział w walkach o Warszawę.

Kampania wrześniowa zakończyła istnienie w Łochowie stadniny. Po wkroczeniu wojsk niemieckich konie należące do rodziny Kurnatowskich zostały skonfiskowane i wywiezione do Mariendorfu w Brandenburgii.

Łochów po II wojnie światowej

W 1944 r. dobra łochowskie zostały znacjonalizowane, a następnie rozparcelowane. Rozpoczęto odbudowę infrastruktury kolejowej, która uległa prawie całkowitemu zniszczeniu w sierpniu 1944.

W latach 50. XX w. rozpoczął się dynamiczny rozwój miejscowości. Związane to było przede wszystkim z odbudową Warszawy, w której potrzebowano rąk do pracy. Zjawiskiem powszechnym w Łochowie, który do 1945 miał charakter wybitnie rolniczy, stali się w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej chłopo-robotnicy, którzy łączyli pracę na roli z dojazdami do fabryk i zakładów w stolicy Polski.

Miasto

Szybki rozwój Łochowa od lat 50. XX w. i gwałtowne przekształcanie się wsi w osadę o charakterze miejskim stworzył perspektywę utworzenia powiatu z siedzibą w Łochowie. Projekt jednak upadł ze względów politycznych na rzecz rozwoju powiatów wyszkowskiego i węgrowskiego.

Nie zatrzymano jednak dalszego rozwoju miejscowości. 17 grudnia 1968 Łochów otrzymał prawa miejskie^[5]. Do miasta włączono osady Wymysły i Baczki Fabryczne. Zaczęto budować i wytyczać nowe ulice. Zaczęły powstawać nowe domy prywatne, głównie parterowe, ceglane. W latach 70. XX w. rozbudowano zakłady pracy w Baczkach i Ostrówku. W latach 1974–1977 wybudowano w mieście kościół i ustanowiono przy nim siedzibę przeniesionej w 1976 r. z Budzisk parafii Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny.

22 grudnia 1981 roku^[6] otwarto bezpośrednie, zelektryfikowane połączenie kolejowe z Łochowa do Warszawy. Zaczęły powstawać nowe osiedla mieszkaniowe.

Z dniem 1 stycznia 1992 roku połączono funkcjonujące dotychczas osobno miasto Łochów i gminę Łochów w jedną gminę miejsko-wiejską Łochów^[7].

23 lipca 2007 gmina Łochów została laureatem rankingu samorządów gazety „Rzeczpospolita” w kategorii Najlepsza Gmina Miejska.

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Łochowa w 2014 roku^[2].
  

Zabytki

Budynki

Wozownia w zespole dworskim

Kuchnia w zespole dworskim

• pałac neorenesansowy

Rezydencja dawnych właścicieli dóbr ziemskich w Łochowie. Pierwszy parterowy budynek z gankiem zbudowano w latach 1820–1830 dla rodziny Hornowskich. Dla rodziny Downarowiczów w latach 1875–1876 do pałacu dobudowano dwa piętrowe ryzality i żeliwną kolumnadę według projektu Bolesława Podczaszyńskiego. Kolejnym właścicielem był Andrzej Zamoyski, którego córka Elżbieta wniosła w 1913 majątek z pałacem mężowi Erykowi Kurnatowskiemu. Po nacjonalizacji majątku ziemskiego w 1944 pałac został przeznaczony na mieszkania komunalne. W latach 90. XX w. zdewastowany obiekt miasto wystawiło na sprzedaż. Po remoncie przeprowadzonym w latach 2005–2008 w budynkach pałacowych obecnie mieści się hotel i centrum konferencyjno-wypoczynkowe.

• budynek poczty

Dawny budynek poczty konnej z XIX wieku.

• parowozownia

Dawna parowozownia wzniesiona w 1868. Po II wojnie światowej budynek został przebudowany na dworzec kolejowy. Wpisany do rejestru zabytków pod nr rej.: A-886 z 7.12.2009 r.^[8]

• przepompownia

Budynek z XIX wieku wchodzący w skład dawnego kompleksu infrastruktury stacji kolejowej w Łochowie.

• dom drewniany

Pierwotnie dom letniskowy wybudowany przed II wojną światową w Urlach. W okresie okupacji przeniesiony na obecne miejsce. Służył jako kantyna dla żołnierzy niemieckich. Po wojnie mieścił się w nim Urząd Gminy. Obecnie budynek przeznaczony jest na cele usługowe.

• czworaki i budynki gospodarcze

Pozostałości po przedwojennych folwarkach Stefanin i Łochów, m.in. zespół budynków gorzelni i browaru oraz dawny młyn Gotowickiej.

• fabryka w Łochowie Fabrycznym

Kompleks zabudowań Fabryki Maszyn Rolniczych i Odlewni Żeliwa z przełomu XIX i XX wieku w Baczkach Fabrycznych, w której skład wchodzą: dom fabrykanta, stróżówka, kantor, wielorodzinne domy robotników i obsługi technicznej fabryki, szkoła, spichlerz, kuźnia i odlewnia.

Pomniki

• rzeźba św. Jana Nepomucena

Kamienna figura na czworobocznym murowanym i otynkowanym słupie z pierwszej połowy XIX wieku.

• rzeźba Matki Boskiej

Kamienna figura w parku przypałacowym na dawnej wysepce wśród stawów rybnych z pierwszej połowy XIX wieku.

• pomnik na cmentarzu katolickim

Pomnik Poległym i Pomordowanym w okresie I i II wojny światowej. Jest to pomnik z marmuru, został postawiony w 2019 roku^[9]. Na jego miejscu stał symboliczny grób odsłonięty w 1982 z wygrawerowanym napisem Ku czci i pamięci poległych 1939–1945.

• pomnik Jana Pawła II na placu kościelnym

Symboliczny pomnik upamiętniający Jana Pawła II.

Osiedla

• Centrum
• Osiedle Laskowska
• Osiedle Leśna
• Osiedle Węgrowska
• Sadyba
• Stary Łochów
• Łochów Fabryczny (tzw. Trepy)
• Zatorze
• Wymysły

Gospodarka

Miasto stanowi ośrodek usługowy dla rolnictwa; zlokalizowany jest tu drobny przemysł maszynowy, spożywczy i dziewiarski^[10].

Banki

• Bank Spółdzielczy w Łochowie
• SKOK Stefczyka
• Agencja Banku PKO BP SA
• Partner Banku BPH S.A
• Bank Pocztowy
• Placówka Banku Pekao S.A

Transport

Stacja kolejowa Łochów podczas modernizacji (2016)

Łochów stanowi węzeł komunikacyjny. Przez miasto przebiega linia kolejowa ze stacją kolejową o znaczeniu państwowym:

6 Zielonka – Kuźnica Białostocka

W mieście krzyżują się drogi krajowe:

50 Ostrów Mazowiecka – Ciechanów

62 Siemiatycze – Strzelno

W Łochowie rozpoczęła się budowa obwodnicy. Powstanie ona w ciągu drogi krajowej nr 62. Ma mieć ok. 8,2 km długości i być poprowadzona po południowej stronie miasta. Umowa z GDDKiA została już podpisana^[11]. Ponadto, w 2020 roku rozpoczęła się budowa wiaduktu nad torami kolejowymi w ciągu drogi krajowej nr 62 (ul. Wyszkowska), który zastąpi przejazd kolejowy w tamtym miejscu^[12]. Pomysł ten wywołał liczne kontrowersje i skargi, m.in. ze strony mieszkańców okolicznych posesji, a sprawą zainteresowała się prokuratura^[13][14]. Koniec budowy planowany był na 2021 rok^[12].

Oświata

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Baonu Nadbużańskiego AK w Łochowie, ul. S. Żeromskiego 3
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Janusza Korczaka w Łochowie, ul. S. Wyspiańskiego 20
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Marii Konopnickiej w Łochowie, ul. 1 maja 47
• Samorządowe Przedszkole w Łochowie, ul. Kolejowa 23
• Zespół Szkół Ponadpodstawowych w Łochowie, ul. S. Wyspiańskiego 18^[15]:
  • Liceum Ogólnokształcące im. Marii Sadzewiczowej w Łochowie^[16]
  • Technikum w Łochowie.

Prasa

• Gazeta Łochowska^[17]
• Głos Węgrowa i Okolic^[18]
• Kurier W^[19]
• Tygodnik Siedlecki

Zieleń miejska

• Park Dębinka – duży park miejski w centrum Łochowa, który przeszedł w ostatnim czasie renowację. W nowym parku powstały dwie przestrzenie. Część ma charakter rekreacyjno-wypoczynkowy z elementami rozrywkowymi, takimi jak: amfiteatr z kinem letnim, plac zabaw, fontanna, górka saneczkowa, teren piknikowy, siłownia na powietrzu, kącik szachowy, strefa gier i boisko. W ten sposób powstało „zielone centrum” Łochowa, które będzie m.in. integrowało mieszkańców. Drugą częścią parku są „surowe”, do niedawna niezagospodarowane tereny leśne. Tam odpoczynek mogą znaleźć spacerowicze i miłośnicy przyrody, bowiem przestrzeń ta jest pełna dzikich krajobrazów w formie enklaw dla zwierząt. Prace nad renowacją parku trwały w latach 2018–2019^[20], a oficjalne otwarcie nastąpiło 19 czerwca 2020 roku^[21].

Imprezy kulturalne

• Dzień Strażaka
• Rajd Norwidowski
• Anioły w Łochowie
• Piknik Strażacki
• Dni Łochowa
• Jerzyska'44
• Dzień Niepodległości
• Jesień Poezji Łochowskiej

Sport

Kluby sportowe

• ŁKS Łochów
• KS Liwia Łochów
• SKS Olimpia Łochów
• ŁKS Łochów Women – żeński klub piłki nożnej
• Klub Strzelectwa Sportowego C-22

Obiekty sportowe

• Stadion piłkarski: obecnie stadion klubu ŁKS Łochów na 1500 widzów (w tym 270 na miejscach siedzących), Aleja Łochowska 20a^[22]
• Hala widowiskowo-sportowa przy Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Sadzewiczowej
• Hala sportowa przy Szkole Podstawowej nr 3 im. Marii Konopnickiej
• Boisko piłkarskie: obecnie boisko klubu Liwia Łochów
• Kompleksy rekreacyjno-sportowe Orlik 2012 przy ulicy 1 Maja

Religia

Łochów jest siedzibą dekanatu łochowskiego w diecezji drohiczyńskiej. Miasto posiada parafię rzymskokatolicką (pw. Niepokalanego Serca NMP). Znajdują się tu też 2 kaplice: koło pałacu w Łochowie i w Łochowie Fabrycznym (należy do parafii Kamionna). Na terenie miasta znajduje się jeden cmentarz parafialny.

W Łochowie działalność kaznodziejską prowadzą dwa zbory Świadków Jehowy: Łochów-Wschód, Łochów-Zachód, korzystające z Sali Królestwa Budziska 4J^[23]. Jest również protestancka ewangeliczna mniejszość wyznaniowa.

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Sęczyk. Dzieje Łochowa i okolic.
• Kamila Szczepańska, Agata Pionnier. Zagospodarowanie turystyczne doliny rzeki Liwiec na odcinku od Starowoli do Strachowa. Część II. Środowisko kulturowe. Wołomin 2006.

Linki zewnętrzne

• Gmina Miejska Łochów
• Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Łochowie
• Łochów (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 674 .