Łosoś szlachetny
| Salmo salar[1] | |||||
| Linnaeus, 1758 | |||||
.jpg) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek | łosoś szlachetny | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
 | |||||
Łosoś szlachetny[3], łosoś atlantycki[3], łosoś pospolity[4], łosoś europejski[5], łosoś[6] (Salmo salar) – ryba z rodziny łososiowatych (Salmonidae).
Występowanie
W północnej części Atlantyku, w rzekach Ameryki Północnej, w Europie od Portugalii po Morze Białe, Północne i Bałtyk. W jeziorach Ładoga i Onega tworzy formy wyłącznie słodkowodne.
Wygląd
Dorasta do 150 cm długości i 24 kg masy ciała. Według ustnych przekazów łososie z populacji drawskiej (zwane również królewskimi) osiągały 150 cm i aż 46 kg masy. Łuski drobne, mocno osadzone. Linia boczna dobrze widoczna. Na linii grzbietu występuje mała, czerwono-szara płetwa tłuszczowa (charakterystyczna dla łososiowatych). Głowa z wielką i silnie uzębioną paszczą. Podczas tarła samce zmieniają ubarwienie na czerwonawe, a żuchwa przybiera kształt haka. Młode mają na bokach ciemne i czerwone plamki. Osobniki dorosłe mają nieregularne czarne plamy na górnej połowie ciała.
Odżywianie
Łosoś jest rybą drapieżną. Początkowo żywi się skorupiakami planktonowymi i larwami owadów, później mniejszymi rybami oraz skorupiakami.
Rozród
Typowa ryba anadromiczna tzn. wędrująca na czas rozrodu z mórz do rzek. W czasie tej wędrówki łososie kierują się zapachem wody w miejscu, w którym przyszły na świat. W trakcie przekraczania granicy wód słodkich i słonych dokonują się w ich organizmach zmiany biochemiczne i fizjologiczne. W trakcie wędrówki nie pobierają pokarmu. Tarło odbywa się jesienią, w zimnej, dobrze natlenionej wodzie o silnym prądzie. Ikra w liczbie do 30 000 ziaren (o średnicy 4–7 mm) jest składana do jamek wygrzebanych przez samicę w piaszczystym lub kamienistym dnie. Larwy wykluwają się wiosną. Mają one długość około 2 cm. Okres resorpcji woreczka żółtkowego trwa około 40 dni. Po tarle wiele osobników ginie. Osobniki młode spędzają w rzekach 2–3 lata, następnie wędrują do morza, przybierają wtedy barwę szarozieloną na grzbiecie i srebrzystobiałą na bokach i brzuchu (tzw. stadium smolt). W morzu spędzają kolejne 2–3 lata, po czym wracają do tej samej rzeki na tarło.
Zagrożenia i ochrona
Zagrożeniami dla łososi w czasie wędrówki są zapory wodne. Niegdyś liczny w rzekach dorzecza Odry i Wisły. Populacja łososia w polskich rzekach całkowicie wyginęła w połowie lat 80. XX w. Było to związane z zanieczyszczeniem tarlisk spowodowanym odmulaniem zbiornika Kamienna na rzece Drawie w dorzeczu Odry (1981–1983, zamulenie tarlisk utrzymywało się do jesieni 1985)[7]. Przegradzanie i pogarszająca się jakość wód Drawy stanowiło poważne zagrożenie dla tej ostatniej ostoi polskiego łososia. Ostatnie tarlaki obserwowano w Drawie w 1985, ostatnie łososie w stadium parr złowiono w 1987. Na wiślańską populację łososia katastrofalny wpływ miało wybudowanie zapory we Włocławku.
W 1995 rozpoczęto program restytucji łososia w polskich rzekach, materiał zarybieniowy pozyskano z łotewskiej rzeki Dźwiny. W 1997 stwierdzono w Drawie obecność gniazd tarłowych. Mimo sukcesu, obecny w polskich rzekach łosoś nadal jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, znaczącą poprawę sytuacji może zapewnić jedynie dalsza wyraźna poprawa jakości wód, udrożnienie rzek, udostępnienie tarlisk, racjonalna polityka rybacka oraz walka z kłusownictwem.
Wartości odżywcze
Na uwagę zasługuje znaczna ilość różnorodnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (dane na 100 g):[8]
- Jednonienasycone kwasy tłuszczowe:
- Kwas palmitoleinowy – 0,81 g
- Kwas oleinowy – 2,97 g
- Kwas ikozenowy – 0,65 g
- Kwas cetolowy – 1,09 g
- Wielonienasycone kwasy tłuszczowe
- Kwas linolowy – 0,45 g
- Kwas α-linolenowy – 0,55 g
- Kwas kwas oktadekatetraenowy – 0,19 g
- Kwas arachidonowy – 0,3 g
- Kwas tymnodonowy – 0,71 g
- Kwas dokozapentaenowy – 0,44
- Kwas cerwonowy – 2,15 g
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Filatelistyka
Poczta niemiecka wyemitowała 2 stycznia 2014 r. znaczek pocztowy z motywem łososia szlachetnego o wartości 45 eurocentów. Autorem projektu znaczka był Jens Müller z Düsseldorfu[10].
Zobacz też
- ryby Polski
- SalmoFan
Przypisy
- ↑ Salmo salar, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Salmo salar, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- ↑ Maciej Kowalkowski: Niesamowite wędrówki łososi. club.fishermann.pl, 2012-09-29. [dostęp 2013-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Łosoś europejski. encyklopedia.interia.pl. [dostęp 2013-02-14].
- ↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
- ↑ Ryszard Bartel. Ryby dwuśrodowiskowe, ich znaczenie gospodarcze, program restytucji tych gatunków. „Supplementa ad Acta Hydrobiologica”. 3, s. 37–55, 2002. ISSN 1643-3157., Za: Łosoś atlantycki. salmon.pl. [dostęp 2017-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-22)]. (pow.: Chełkowski 1986)
- ↑ a b c Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 254.271. ISBN 978-83-200-5311-1.
- ↑ a b Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
- ↑ Wiederansiedlung von Fischarten-Lachs. www.bundesfinanzministerium.de. [dostęp 2018-05-27]. (niem.).
Bibliografia
- Salmo salar. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 19 września 2009]
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Salmo salar, Atlantic Salmon, Salmoniformes, Salmonidae, Salmoninae, salmon, fish / (crop, levels)
Autor: Balerchik96, Licencja: CC BY-SA 3.0
Поширення сьомги, або атлантичного лосося.
Atlantic salmon (Salmo salar)
Autor: Uwe Kils, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Salmon egg hatching (Salmo salar) - the Alevin (larva) has grown around the remains of the yolk sac - visible are the arteries spinning around the yolk and little oildrops, also the gut, the spine, the main caudal blood vessel, the bladder and the arcs of the gills. In about 24hrs it will be a fry without yolk sac.