Łowkowice (powiat kluczborski)

Łowkowice
	wieś
	; Kościół Nawiedzenia NMP
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	kluczborski
Gmina	Kluczbork
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	46-211
Tablice rejestracyjne	OKL
SIMC	0496521
	Położenie na mapie gminy Kluczbork Łowkowice
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Łowkowice
	Położenie na mapie województwa opolskiego Łowkowice
	Położenie na mapie powiatu kluczborskiego Łowkowice
	51°02′12″N 18°14′40″E/51,036667 18,244444

Artykuł	51°2′12″N 18°14′40″E
- błąd	39 m
WD	51°0'N, 18°17'E
- błąd	19833 m
Odległość	5 m

Łowkowice (niem. Bienendorf^[2]^[3], do 1936 r. Lowkowitz^[2]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie kluczborskim, w gminie Kluczbork. Administracyjnie w skład miejscowości wchodzi przysiółek Dąbrowa.

W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Łowkowice, aż do likwidacji gmin i zastąpienia ich gromadami, wówczas należała i była siedzibą gromady Łowkowice. W latach 1973–1975 miejscowość wchodziła w skład gminy Kujakowice Górne, zaś od 1975 r. wchodzi w skład gminy Kluczbork.

Nazwa

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa pochodzi od staropolskiej nazwy polowania – „łowiectwa”^[4]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najwcześniej zanotowaną nazwę miejscowości Lowkowice podając jej znaczenie „Jagerdorf”, czyli „Wieś łowczych lub łowiectwa”^[4]. Pierwotna nazwa przekształciła się później do Lowkowitz i utraciła swoje znaczenie^[4].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1906 wymienia miejscowość pod nazwą Loffkowitz, podając jednocześnie jej starsze nazwy: Irschotin, Rengoczin i Vloscha (1253) oraz Ditmarsdorf (1283)^[5].

27 maja 1936 r. w miejsce nazwy Lowkowitz nazistowska administracja III Rzeszy wprowadziła nową, całkowicie niemiecką, nazwę Bienendorf^[2]^[6], upamiętniającą pszczelarza, Jana Dzierżona. 12 listopada 1946 r. przywrócono miejscowości tradycyjną nazwę Łowkowice^[3].

Historia

W 1253 r. miejscowość wzmiankowana jest jako uposażenie Zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą we Wrocławiu, którzy do 1810 r. prowadzili też duszpasterstwo parafii^[7].

W 1869 r. w łowkowickiej parafii mieszkało 1306 katolików, 272 ewangelików i 8 żydów. W 1884 r. w miejscowości mieszkało 1116 osób (89 osadników) w 149 domach^[8].

Wedle spisu z 1 grudnia 1910 r. w miejscowości mieszkało 1163 Polaków^[9]. Do głosowania podczas plebiscytu uprawnione były w Łowkowicach 872 osoby, z czego 639, ok. 73,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 632, ok. 72,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 834 głosy (ok. 95,6% uprawnionych), w tym 824 (ok. 98,8%) ważne; za Niemcami głosowały 664 osoby (ok. 79,6%), a za Polską 160 osób (ok. 19,2%)^[10]. W 1933 r.^[11] w miejscowości mieszkało 1218 osób, a w 1939 r.^[12] – 1164 osoby^[2].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[13]:

kościół parafialny pw. Nawiedzenia Matki Boskiej, XIX w.

Katalog zabytków sztuki w Polsce z 1960 r. wymienia dodatkowo^[14]:

Domy:
- Nr 13 z 1. połowy XIX wieku – szczytowy, murowany, otynkowany, piętrowy. W ścianie szczytowej fryz z ornamentem wiciowym. Dach dwuspadowy (siodłowy), kryty dachówką.
- Nr 20 – szczytowy, murowany, otynkowany, parterowy z piętrem na szczycie. Przy dłuższym boku ganek. W szczycie monogram A K i data budowy 1855.
- Nr 22 z ok. połowy XIX wieku – murowany, otynkowany, parterowy z piętrem w szczycie. Przy dłuższym boku facjatka z trójkątnym przyczółkiem. Dach dwuspadowy kryty dachówką.
Chałupy (nr nr 7, 21, 23) – drewniane, konstrukcji wieńcowej (zrębowej), 2-traktowe z wejściami w dłuższych bokach. Wysokie dachy dwuspadowe kryte strzechą. W nrze 7 szczyt konstrukcji szkieletowej z naczółkiem szalowanym deskami.
Kapliczki:
- Z 1. połowy XIX wieku – murowana, otynkowana, kwadratowa. Wejście zamknięte półkoliście, ujęte 2 pilastrami podtrzymującymi archiwoltę, zwieńczoną trójkątnym szczytem. Wewnętrzne sklepienie o łuku obniżonym. Wewnątrz znajduje się rzeźba Jana Nepomucena, ludowo-barokowa.
- Nowsza – murowana. Wewnątrz znajduje się rzeźba Matki Bożej.

Ludzie związani z Łowkowicami

Jan Dzierżon (ur. 16 stycznia 1811 w Łowkowicach, zm. 26 października 1906 tamże) – pszczelarz i uczony, odkrywca zjawiska partenogenezy u pszczół.

Przypisy

↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 709 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Kreuzburg. 2006. [dostęp 2013-01-22]. (niem.).
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
↑ ^a ^b ^c HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 11, OCLC 456751858 (niem.).
↑ Filip Sulimierski (red.), Bronisław Chlebowski (red.), Władysław Walewski (red.): Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. V. Warszawa: nakładem Władysława Walewskiego, 1884, s. 762. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
↑ Monika Choroś, Łucja Jarczak, Stanisława Sochacka: Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska. Wyd. 2. Opole, Kluczbork: 1997, s. 64.
↑ Alfabetycznie. DIGITA, 2011. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom V. 1884. [dostęp 2013-01-19]. (niem.).
↑ Jan Łangowski (red.), Edmund Osmańczyk (red.): Leksykon Polactwa w Niemczech. Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939, s. 462. (pol.).
↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (niem.).
↑ Stan na 16 czerwca.
↑ Stan na 17 maja.
↑ ED: Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2012-07-09. s. 43. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
↑ Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 4: Powiat kluczborski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków, 1960, s. 35. (pol.).

Bibliografia

Sulimierski Filip (red.), Chlebowski Bronisław (red.), Walewski Władysław (red.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom V; nakładem Władysława Walewskiego, Warszawa 1884
Łangowski Jan (red.), Osmańczyk Edmund (red.), Leksykon Polactwa w Niemczech; Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939
Chrzanowski Tadeusz (red.), Kornecki Marian (red.), Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 4: Powiat kluczborski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków, Warszawa 1960

[1] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 709 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[DVG-2] Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Kreuzburg. 2006. [dostęp 2013-01-22]. (niem.).

[MP-3] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

[Adamy-4] HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 11, OCLC 456751858 (niem.).

[5] Filip Sulimierski (red.), Bronisław Chlebowski (red.), Władysław Walewski (red.): Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. V. Warszawa: nakładem Władysława Walewskiego, 1884, s. 762. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).

[6] Monika Choroś, Łucja Jarczak, Stanisława Sochacka: Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska. Wyd. 2. Opole, Kluczbork: 1997, s. 64.

[7] Alfabetycznie. DIGITA, 2011. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).

[8] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom V. 1884. [dostęp 2013-01-19]. (niem.).

[9] Jan Łangowski (red.), Edmund Osmańczyk (red.): Leksykon Polactwa w Niemczech. Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939, s. 462. (pol.).

[10] Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (niem.).

[11] Stan na 16 czerwca.

[12] Stan na 17 maja.

[13] ED: Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2012-07-09. s. 43. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).

[14] Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 4: Powiat kluczborski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków, 1960, s. 35. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Miasto	Kluczbork
Wsie	Bażany Bąków Biadacz Bogacica Bogacka Szklarnia Bogdańczowice Borkowice Czaple Stare Czaple Wolne Gotartów Krasków Krzywizna Kujakowice Dolne Kujakowice Górne Kuniów Ligota Dolna Ligota Górna Ligota Zamecka Łowkowice Maciejów Nowa Bogacica Smardy Dolne Smardy Górne Unieszów Żabiniec
Kolonie	Korzeniaki Krasków Miłoszowice
Osady	Brzezinka Chałupska Drogomin Drzewiec Gotartów-Ogrodnictwo
Osaday leśne	Damnik Dobrzyny Zameczek
Integralne części wsi	Brodnica Dąbrowa Kamienisko Kolonia Piecowa Krężel Przybkowice Pustki Smardzka Kolonia Stara Huta Sulikowice Sułoszyn Sułoszyn-Karolina Wrzosy
Znies. przys.	Kanimierów

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne