Łużnik (roślina)

Łużnik
Ilustracja
Nitraria schoberi
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządmydleńcowce
Rodzinałużnikowate
Rodzajłużnik
Nazwa systematyczna
Nitraria Linnaeus
Syst. Nat. ed. 10. 1044, 1369. 7 Jun 1759[3]
Typ nomenklatoryczny

N. schoberi Linnaeus [3]

Nitraria billardierei

Łużnik (Nitraria) – rodzaj roślin z rodziny łużnikowatych (Nitrariaceae). Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego od 5 do 12 gatunków[4]. Występują na glebach słonych na terenach pustynnych od północnej Afryki i południowo-wschodniej części Europy, po Pakistan, Chiny i wschodnią Syberię, jeden gatunek (N. billardierei) rośnie w południowo-zachodniej Australii[4][2][5].

Rośliny te lokalnie są spożywane (np. na Syberii i w Australii)[6]. Owoce gatunku australijskiego, których owocnia jest bogata w sól, są chętnie zjadane przez emu, co znacząco przyczynia się do rozprzestrzeniania gatunku (nasiona łatwiej kiełkują po przejściu przez przewód pokarmowy tego ptaka)[4]. Ponieważ łużniki gromadzą w komórkach chlorek sodu, po spaleniu z popiołu tych roślin pozyskuje się sól kuchenną. Sadzi się je także w celu zapobiegania erozji, a drewniejące pędy używane są jako opał[6]

Morfologia

Pokrój
Krzewy osiągające od 0,5 do 2 m wysokości. Pędy pokładające się i płożące, nieco gruboszowate, czasem kolczaste i na końcach kolczasto zaostrzone[7].
Liście
Ulistnienie skrętoległe, nierzadko liście skupione w pęczkach, ogonkowe lub niemal siedzące. Przylistki okazałe, trwałe lub wcześnie opadające. Blaszki pojedyncze, gruboszowate, z kilkoma ząbkami na szczycie[7].
Kwiaty
Promieniste i obupłciowe[6], wyrastają pojedynczo lub w wierzchotkach. Działki kielicha w liczbie 5, są trwałe i mięsiste. W takiej samej liczbie występują wolne, białe lub żółtawozielone płatki korony. Pręciki występują w liczbie 10 lub 15. Zalążnia dolna, powstaje z 2 do 6 owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę. Pojedynczy słupek zwieńczony jest jajowatym znamieniem[7].
Owoce
Mięsiste, jednonasienne pestkowce w kolorze czerwonym lub żółtym[6].

Systematyka

Rodzaj w dawniejszych systemach klasyfikacyjnych zaliczany był zwykle do szeroko ujmowanej rodziny parolistowatych Zygophyllaceae[4][7]. W systemie AP IV z 2016 rodzaj zaliczany jest do rodziny łużnikowatych Nitrariaceae obejmującej poza nim także rodzaje poganek Peganum i Tetradiclis. W niektórych wąskich ujęciach (np. w systemie Takhtajana) rodzina ta jest monotypowa, a dwa pozostałe rodzaje wyodrębniane są do własnych rodzin Peganaceae Takhtajan i Tetradiclidaceae Takhtajan[2][7].

Wykaz gatunków (nazwy zweryfikowane według The World of Plants Online)[5]
  • Nitraria billardierei DC.
  • Nitraria komarovii Iljin & Lava ex Bobrov
  • Nitraria pamirica L.I.Vassiljeva
  • Nitraria retusa (Forssk.) Asch.
  • Nitraria roborowskii Kom.
  • Nitraria schoberi L.
  • Nitraria sibirica Pall.
  • Nitraria sphaerocarpa Maxim.
  • Nitraria tangutorum Bobrov

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. a b Nitraria. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-11].
  4. a b c d David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 631. ISBN 978-1-107-11502-6.
  5. a b Nitraria L.. W: Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-11].
  6. a b c d Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 365-366. ISBN 978-1-842466346.
  7. a b c d e Nitrariaceae. W: Flora of china [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-11].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
RO BZ Berca Mud Volcanoes nitraria schoberi fruit.JPG
Autor: Radu Ana Maria, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nitraria schoberi fruits, photo taken in the Mud Volcanoes reservation in Buzău County, Romania
Nitraria billardierei (8729570925).jpg
Autor: Kevin Thiele from Perth, Australia, Licencja: CC BY 2.0
KRT4707