Łubin trwały

Łubin trwały
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

łubin

Gatunek

łubin trwały

Nazwa systematyczna
Lupinus polyphyllus L.
Sp. Pl. 721-722. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Łubin trwały (Lupinus polyphyllus L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Pochodzi z zachodniej części Ameryki Północnej. Aktualnie roślina rośnie dziko dość pospolicie w całej Polsce, głównie na północy i zachodzie kraju[4], miejscami jest inwazyjna. Czasem uprawiany jako roślina pastewna lub ozdobna (liczne kultywary) ze względu na barwne kwiaty. Status gatunku we florze Polski: kenofit i agriofit.

Różnobarwne odmiany ogrodowe
Owoce i nasiona

Morfologia

Łodyga
Prosta, wzniesiona o wysokości do 150 cm.
Liście
Dłoniastodzielne, składające się z 9–17 (13–15[4]) lancetowatych listków.
Kwiaty
Zebrane w duże grono w górnej części łodygi. Górna warga kielicha jest całobrzega. Kwiaty grzbieciste, duże. Przeważnie fioletowo-niebieskie (od ciemnobłękitnych, przez fioletowe do fioletowopurpurowych), z białym żagielkiem w środku. 10 pręcików zrośniętych w rurkę wokół pojedynczego słupka.
Owoc
Owłosiony strąk zawierający 5–9 nasion. Nasiona lśniące, plamiste, o elipsoidalnym kształcie[4].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie na suchych stanowiskach, w pobliżu lasów, na polanach i bezdrożach. Kwitnie od czerwca do lipca. Roślina lekko trująca z powodu zawartości alkaloidów. Istnieją odmiany nietrujące.

Zmienność

Gatunek należy do podrodzaju Platycarpos. W obrębie gatunku wyróżnia się 5 odmian:

  • L. polyphyllus var. burkei
  • L. polyphyllus var. humicola
  • L. polyphyllus var. pallidipes
  • L. polyphyllus var. polyphyllus
  • L. polyphyllus var. prunophilus

oraz liczne kultywary. Tworzy także mieszańce.

Nazewnictwo

Dawniej, w niektórych regionach łubinem trwałym nazywano niektóre gatunki innych roślin. Według większości XIX-wiecznych autorów, nazwa łubin stosowana była na Litwie dla rzodkwi świrzepy, łubinem nazywano również gorczycę polną, tzw. ognichę, o złocistożółtych kwiatach. Prawdopodobnie w tym ostatnim znaczeniu użył tej nazwy Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu. Nazwą "łubin" określano niekiedy dziki, żółtokwitnący gatunek koniczyny.

Zastosowanie

  • Często uprawiany jako roślina ozdobna, głównie odmiany o wielobarwnych i dużych kwiatach. Nadaje się na rabaty, do parków, na kwiat cięty (jednak jest krótkotrwały).
  • Odmiany z niską zawartością alkaloidów uprawiane są jako rośliny pastewne.
  • Czasami zasiewany na polanach i w lasach na paszę dla dzikich zwierząt.
  • W dawnych czasach z nasion łubinu, po usunięciu goryczki wytwarzano mąkę.

Uprawa

Lubi miejsca słoneczne, gleby piaszczyste i próchniczne, suche, lub średnio wilgotne. Nie toleruje dużej ilości wapnia w glebie[5]. Uprawia się go z nasion, jest łatwy w uprawie. Po przekwitnięciu rośliny należy ją ściąć, wówczas zakwitnie drugi raz jesienią[5].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-01] (ang.).
  3. Lupinus polyphyllus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. a b c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
  5. a b Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.

Bibliografia

  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Flores de lupino (Ushuaia).jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Mr. Tickle (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.5
Lupinus polyphyllus flowers near the Martial ski lift, Ushuaia, Argentina
Lupinus polyphyllus.JPG
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0