Łubin trwały

Łubin trwały

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	łubin
Gatunek	łubin trwały
Nazwa systematyczna
Lupinus polyphyllus L. Sp. Pl. 721-722. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski

Łubin trwały (Lupinus polyphyllus L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Pochodzi z zachodniej części Ameryki Północnej. Aktualnie roślina rośnie dziko dość pospolicie w całej Polsce, głównie na północy i zachodzie kraju^[4], miejscami jest inwazyjna. Czasem uprawiany jako roślina pastewna lub ozdobna (liczne kultywary) ze względu na barwne kwiaty. Status gatunku we florze Polski: kenofit i agriofit.

Różnobarwne odmiany ogrodowe

Owoce i nasiona

Morfologia

Łodyga

Prosta, wzniesiona o wysokości do 150 cm.

Liście

Dłoniastodzielne, składające się z 9–17 (13–15^[4]) lancetowatych listków.

Kwiaty

Zebrane w duże grono w górnej części łodygi. Górna warga kielicha jest całobrzega. Kwiaty grzbieciste, duże. Przeważnie fioletowo-niebieskie (od ciemnobłękitnych, przez fioletowe do fioletowopurpurowych), z białym żagielkiem w środku. 10 pręcików zrośniętych w rurkę wokół pojedynczego słupka.

Owoc

Owłosiony strąk zawierający 5–9 nasion. Nasiona lśniące, plamiste, o elipsoidalnym kształcie^[4].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie na suchych stanowiskach, w pobliżu lasów, na polanach i bezdrożach. Kwitnie od czerwca do lipca. Roślina lekko trująca z powodu zawartości alkaloidów. Istnieją odmiany nietrujące.

Zmienność

Gatunek należy do podrodzaju Platycarpos. W obrębie gatunku wyróżnia się 5 odmian:

• L. polyphyllus var. burkei
• L. polyphyllus var. humicola
• L. polyphyllus var. pallidipes
• L. polyphyllus var. polyphyllus
• L. polyphyllus var. prunophilus

oraz liczne kultywary. Tworzy także mieszańce.

Nazewnictwo

Dawniej, w niektórych regionach łubinem trwałym nazywano niektóre gatunki innych roślin. Według większości XIX-wiecznych autorów, nazwa łubin stosowana była na Litwie dla rzodkwi świrzepy, łubinem nazywano również gorczycę polną, tzw. ognichę, o złocistożółtych kwiatach. Prawdopodobnie w tym ostatnim znaczeniu użył tej nazwy Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu. Nazwą "łubin" określano niekiedy dziki, żółtokwitnący gatunek koniczyny.

Zastosowanie

• Często uprawiany jako roślina ozdobna, głównie odmiany o wielobarwnych i dużych kwiatach. Nadaje się na rabaty, do parków, na kwiat cięty (jednak jest krótkotrwały).
• Odmiany z niską zawartością alkaloidów uprawiane są jako rośliny pastewne.
• Czasami zasiewany na polanach i w lasach na paszę dla dzikich zwierząt.
• W dawnych czasach z nasion łubinu, po usunięciu goryczki wytwarzano mąkę.

Uprawa

Lubi miejsca słoneczne, gleby piaszczyste i próchniczne, suche, lub średnio wilgotne. Nie toleruje dużej ilości wapnia w glebie^[5]. Uprawia się go z nasion, jest łatwy w uprawie. Po przekwitnięciu rośliny należy ją ściąć, wówczas zakwitnie drugi raz jesienią^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
• Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Linki zewnętrzne

• Lupins – geography, classification, genetic resources and breeding (ang.)
• Classification of Lupins. koti.mbnet.fi. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-08-15)]. (ang.)