Łucja z Syrakuz

Święta
Łucja z Syrakuz

Lucia da Siracusa

dziewica i męczennica
Św. Łucja pędzla Francesco del Cossa
Data i miejsce urodzenia	ok. 281 Syrakuzy
Data i miejsce śmierci	13 grudnia 304 Syrakuzy
Czczona przez	Kościół katolicki, Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	13 grudnia[a] 26 grudnia[b]
Atrybuty	oczy na tacy, palma męczeństwa, lampka oliwna lub świeca, miecz lub sztylet i rana na szyi
Patronka	ociemniałych, proszących o pomoc w chorobach oczu, pisarzy, chorych na dyzenterię, Syrakuz, Sycylii, Toledo, skruszonych prostytutek

Święta Łucja ze swoimi atrybutami. Obraz Domenico Beccafumi z 1521.

Łucja z Syrakuz (wł. Lucia da Siracusa, cs. Луки́я Сираку́зская; ur. ok. 281 w Syrakuzach na Sycylii, zm. 13 grudnia 304 tamże) – dziewica i męczennica, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego. Jej imię wymienia Kanon rzymski Mszy Świętej (I Modlitwa Eucharystyczna).

Żywot

Najstarszy spisany żywot św. Łucji pochodzi z V wieku, powstał w języku greckim, zaś w VI wieku powstała wersja łacińska^[1].

Łucja pochodziła z bogatej rzymskiej rodziny z Syrakuz. Po wczesnej śmierci ojca była wychowywana przez matkę, Eutychię. Już w dzieciństwie złożyła w tajemnicy śluby czystości. Wyruszając na pielgrzymkę i modląc się do św. Agaty, wyprosiła uzdrowienie ciężko chorej matki. W kilka lat później, kiedy matka zaaranżowała małżeństwo Łucji z młodzieńcem tego samego stanu, ta odmówiła. Odtrącony zalotnik zemścił się, donosząc władzom, że dziewczyna jest chrześcijanką. Aresztowana i torturowana Łucja odmówiła porzucenia swej wiary. Mocą wyroku miała być zamknięta w domu publicznym i zmuszona do prostytucji. Według jednej z wersji, aby się oszpecić, sama wydłubała sobie oczy.

Została ścięta, mając 23 lata, miało to nastąpić 13 grudnia 304 roku^[2].

Legendy

Piękne oczy Łucji miały być cudownie przywrócone. W innej wersji zaprzęgnięty w woły wóz, który miał ją zawieźć do zamtuza, przymarzł do ziemi i nie dało się go ruszyć. Zdesperowani oprawcy polewali Łucję wrzącym olejem bez widocznego skutku. W końcu jeden z nich wbił miecz w szyję dziewczyny, ta jednak żyła jeszcze, aż nie zjawił się współwyznawca i udzielił jej ostatniego namaszczenia.

Kult

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 13 grudnia.

Cerkiew prawosławna wspomina świętą męczennicę 13/26 grudnia^[3], tj. 26 grudnia według kalendarza gregoriańskiego.

13 grudnia to dzień przynoszącej światło Świętej Łucji (Sankta Lucia), który tradycyjnie świętuje się w Szwecji pochodem ubranych na biało dziewcząt z wiankiem z płonącymi świecami.

Kanon rzymski

Święta ta wymieniana jest w Modlitwie Eucharystycznej (łac. Communicantes) Kanonu rzymskiego.

Ikonografia

W sztuce wschodniej Łucja przedstawiana jest jako młoda kobieta w jasnoczerwonym płaszczu, z krzyżem w dłoni.

W zachodniej ikonografii – w stroju rzymskiej niewiasty z palmą męczeństwa w ręce i z tacą, na której leży para oczu.

Atrybuty

Atrybutami Świętej są: oczy na tacy, palma męczeństwa, lampka oliwna lub świeca; przedstawiana również z mieczem lub sztyletem i raną na szyi.

Patronat

Łucja jest patronką Syrakuz, Sycylii i całej Italii, chorych dzieci, skruszonych prostytutek, ociemniałych a także wszystkich tych, którzy potrzebują dobrego wzroku: pisarzy, krawców, tkaczy, szwaczek, rolników. Wzywa się ją w przypadku bólu oczu, gardła, przy zakażeniach, krwotokach i biegunkach^[4].

Relikwie i sanktuaria

W 718 roku, kiedy niszczone były ikony i relikwie, szczątki św. Łucji ukrywano przed pogańskimi i muzułmańskimi władcami Sycylii. Przeniesiono je do Corfino (Abruzzy), potem powróciły do Syrakuz, a w 1038 wywieziono je do Konstantynopola. W Syrakuzach zostało tylko żebro św. Łucji i lewe ramię. Po splądrowaniu Konstantynopola (1204) w czasie IV wyprawy krzyżowej doża Enrico Dandolo zabrał relikwie do Wenecji. Tam złożono je w kościele pod wezwaniem Świętej (Santa Lucia). Kościół zburzono w 1861 roku, a na jego miejscu zbudowano dworzec kolejowy (Venezia Santa Lucia). Relikwie świętej przeniesiono do pobliskiego kościoła San Geremia. W 1955 roku biskup Wenecji Angelo Roncalli (późniejszy papież Jan XXIII), kazał przykryć zmumifikowaną twarz świętej srebrną maską. W listopadzie 1981 roku do kościoła wdarli się dwaj uzbrojeni osobnicy, rozkazali wszystkim obecnym położyć się na ziemi i zapakowali zmumifikowane ciało świętej do worka. W trakcie załadunku głowa Łucji oderwała się od karku i potoczyła po posadzce; złodzieje zgubili także zakrywającą twarz srebrną maskę pośmiertną. Miesiąc później, w dzień św. Łucji - 13 grudnia, skradzione ciało odnaleziono w domku myśliwskim niedaleko Wenecji.

Przysłowia

Ciało św. Łucji

• Po świętej Łucji dzień trwa najkrócej
• Święta Łucja dnia przyrzuca
• Kiedy na świętą Łucję mróz, to smaruj wóz
• Na świętą Łucję noc się z dniem tłuce
• Po świętej Łucji i kot na marchew mruczy
• Święta Łucja głosi, jaką pogodę styczeń przynosi
• Po świętej Łucji pogoda na koniec grudnia śnieg poda
• Od Łucji do Wilii licz dwanaście dni,
  a w jakim to sobie toku,
  słonko we dnie, w nocy gwiazdy,
  światłem tuż po sobie lśni,
  takim będzie miesiąc każdy,
  w nadchodzącym tobie roku
  • wersja skrócona: Od Łucyi dni dwanaście policz sobie do Wilii, patrz na słonko i na gwiazdy, a przepowiesz miesiąc każdy

Zobacz też

• kult świętych
• wstawiennictwo świętych
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Święta Łucja, dziewica i męczennica, Brewiarz, 2019 .
• JarosławJ. Charkiewicz JarosławJ., Męcz. Łucja z Syrakuz, Cerkiew.pl .
• Ines BelskiI.B. Lagazzi Ines BelskiI.B., Saint Lucy  (ang.).
• М.А.М.А. Маханько М.А.М.А., Лукия, [w:] Православная энциклопедия  (ros.).
• Przysłowia pogodowe - Grudzień (13 grudnia) na rodrynia.pl