Łucjan Kościelecki

Łucjan Kościelecki (właśc. Alfons Kościelecki, także Lucjan Kościelecki, ps. Łucjan oraz Sarmaticus[1], ur. 22 kwietnia 1850 w Jaryczowie, zm. 4 grudnia 1907 w Otwocku)[2] – aktor, reżyser, dyrektor teatrów, organizator ruchu teatralnego, dziennikarz i literat.

Wczesne lata

Urodził się w Jaryczowie w Galicji (obecnie obwód lwowski na Ukrainie) jako syn właściciela ziemskiego Andrzeja Kościeleckiego. Uczył się w gimnazjum w Przemyślu oraz a kursach handlowych we Lwowie[2].

Kariera aktorska

Debiutował prawdopodobnie w 1869 r. w jednym z zespołów prowincjonalnych. Występował w teatrach prowincjonalnych w zespołach: Gustawa Zimajera (1869) Piotra Woźniakowskiego (1871-1872), Kazimierza Filleborna (1878), Aleksandra Łukowicza (1882), Józefa Teksla (1882), Józefa Kasprowicza (1883), Juliana Grabińskiego (1876, 1883) i Józefa Puchniewskiego (sez. 1883/1884) oraz w warszawskich teatrach ogródkowych: „Eldorado” (1875), „Tivoli” (1876), „Bella Vue” (1877, 1889, 1890), „Arkadia” (1878), „Alhambra” (1882). Występował również w teatrach stałych: krakowskim (1872, sez. 1877/1878) i poznańskim (1882). Preferował poważne role m.in. Kostryna (Balladyna) i Jagona (Otello), ale grywał również role komediowe np. Seweryna (Pan Damazy) i Leona (Wielki człowiek do małych interesów). Zakończył karierę aktorską z powodu postępującej głuchoty[2].

Zarządzanie zespołami teatralnymi

W styczniu 1877 r. zorganizował pierwszy zespół wraz z Franciszkiem Idziakowskim i Władysławem Wernerem o charakterze wędrownego teatru prowincjonalnego, z którym występował w Kaliszu, Płocku i Lublinie. Przez okres kilku miesięcy w latach 1881–1882 był dyrektorem Teatru Polskiego w Poznaniu[2][3]. Zasłużył się jako twórca stałego teatru łódzkiego: objął dyrekcję w 1888. Działalność teatru zainaugurował sztuką Kazimierza Zalewskiego Małżeństwo Apfel. W 1890 r. ustąpił ze stanowiska z powodu trudności materialnych[2][4]. W kolejnych latach nadal prowadził wędrowne zespoły teatralne, występujące w Królestwie Polskim (m.in. we Włocławku, Płocku, Busku, Ojcowie i Suwałkach) oraz poza jego granicami (w Petersburgu, Moskwie, Rydze i Mitawie). Ostatni raz próbował zorganizować zespół w Petersburgu w 1898 r.[2]

Praca dziennikarska

W młodości pisywał recenzje do prasy lwowskiej. Powrócił do pracy dziennikarskiej po zakończeniu kariery aktorskiej (ok. 1884 r.). Pracował jako felietonista i sekretarz w redakcji „Dziennika Łódzkiego”, poruszając ważne dla społeczności miasta problemy polonizacji handlu i przemysłu oraz rozwoju polskiej prasy w Łodzi[5], a także postulując utworzenie stałej sceny teatralnej w tym mieście[2]. Współpracował stale z „Kurierem Codziennym”[2]. Pisywał recenzje do „Kuriera Teatralnego” i „Gońca Porannego i Wieczornego”.

Twórczość literacka

Pisał i tłumaczył sztuki teatralne[2][5]. Bibliografia XIX w. Karola Estreichera podaje tytuły: Adwokat pokątny (1882), Jana (ok. 1899), Mykita (1880), Porwanie Sabinek (1885), Ukraińcy (rok nieznany) oraz Warszawianki (1882)[6].

Przypisy

  1. ↑ Pseudonim Sarmaticus podaje Bibliografia XIX w. Karola Estreichera [online] [dostęp 2022-10-07].
  2. ↑ a b c d e f g h i Kościelecki Łucjan, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 322.
  3. ↑ „Naród sobie”, czyli narodziny i pierwsze lata Teatru Polskiego w Poznaniu, [w:] miastopoznaj.pl [online], 2015 [dostęp 2022-10-07].
  4. ↑ Scena polska w Łodzi: 1844-1901, [S. l.]: Łaganowski, 1901, s. 15.
  5. ↑ a b Ś. p. Lucjan Kościelecki, „Nasze Kłosy: bezpłatny dodatek do tygodnika Dobra Gospodyni” (nr 50), 13 grudnia 1907, s. 336.
  6. ↑ Zob. poz. 29395-29400 w Bibliografii XIX w. [online] [dostęp 2022-10-07].

Linki zewnętrzne