Łuck

Łuck

Луцьк

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	wołyński
Zarządzający	Ihor Poliszczuk
Powierzchnia	41,61 km²
Wysokość	174 m n.p.m.
Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość	221 200[1] 5132 os./km²
Nr kierunkowy	(+38) 3322
Kod pocztowy	43000-43499
Tablice rejestracyjne	AC
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego Łuck
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Łuck
50°45′N 25°19′E/50,750000 25,316667
Strona internetowa
Portal Ukraina

Łuck (ukr. Луцьк, Łućk) – miasto na Ukrainie, nad Styrem, siedziba administracyjna obwodu wołyńskiego i rejonu łuckiego. Liczy ok. 221 tys. mieszkańców. Historyczna stolica Wołynia.

Historia

Pierwsza wzmianka o Łucku pochodzi z 1085 r. W 1073 r. Łuck wszedł w skład księstwa włodzimierskiego. W 1083 na miasto napadli Litwini i Jaćwingowie. W XIII w. wzniesiono cerkiew św. Jana Ewangelisty.

W 1321 r. Łuck zajął Giedymin i osadził w nim swego starostę. W 1325 r. Lubart wzniósł Zamek Dolny. Zamek Górny założony został potem przez Olgierda lub Witolda. W 1366 r. miała miejsce wyprawa Kazimierza III Wielkiego na Lubarta, po czym nadał on prawem lenna ziemie te Aleksandrowi Koriatowiczowi. Łuck uzyskał prawo składu przed 1379 rokiem^[2].

W 1364 r. król Kazimierz Wielki ufundował biskupstwo wołyńskie z siedzibą biskupa najpierw we Włodzimierzu, a od początku XV w. w Łucku. Biskupstwo łuckie istniało de facto od 1375 r. Z czasem kościołem katedralnym został kościół pw. św. Trójcy, wybudowany około 1425 r. W 1539 r. biskup Jerzy Falczewski wzniósł kościół kamienny.

W 1429 r. na zamku w Łucku odbył się trwający od 6 stycznia przez 13 tygodni zjazd monarchów europejskich. Przedmiotem obrad był projekt obrony przeciwko grożącej Europie potędze imperium osmańskiego. Wśród obecnych w Łucku władców byli: wielki książę litewski – Witold; król Polski – Władysław II Jagiełło z królową Zofią; król niemiecki – Zygmunt Luksemburski z cesarzową; król duński – Eryk VII; wielki książę moskiewski – Wasyl II Wasylewicz (wnuk Witolda); wielki mistrz zakonu krzyżackiego – Russdorff; mistrz inflancki – Cysse von Rutenberg; legat papieski; metropolita kijowski – Focjusz, chanowie Tatarów perekopskich i zawołżańskich; hospodar Wołoszczyzny; książęta mazowieccy, pomorscy, śląscy, twerscy i odojewscy, posłowie cesarza bizantyńskiego, Jana VIII Paleologa.

W 1431 r. po śmierci Witolda Kiejstutowicza w Łucku zamknął się Świdrygiełło, próbując uniknąć konsekwencji za swoje nieprzejednanie negatywne stanowisko do unii polsko-litewskiej. W następnym roku Łuck otrzymał prawa miejskie.

Oprócz katedry i kościoła parafialnego oo. dominikanów, w Łucku wzniesiono kościoły: św. Jakuba, bernardynów, bonifratrów, trynitarzy i brygidek. Pierwszym znanym historii (1326) łuckim biskupem prawosławnym był Teodozjusz. W 1585 r. władyką był Cyryl Terlecki, który w 1596 r. podpisał unię brzeską z kościołem katolickim i przysięgę posłuszeństwa papieżowi. Biskup Marcin Szyszkowski założył w Łucku Collegium Societatis Jesu, które znalazło siedzibę w pałacu odstąpionym przez Iwana Czartoryskiego. W 1630 r. biskup Achacy Grochowski sprowadził do Łucka relikwie św. Recessa Męczennika, który stał się patronem miasta.

Łuck w XVIII wieku

W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów Łuck był stolicą województwa wołyńskiego i miejscem szlacheckiego sądu ziemskiego, prawdopodobnie także sądu grodzkiego^[3]. Był również miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[4] oraz miejscem popisów szlachty województwa wołyńskiego I Rzeczypospolitej^[5].

Okres I wojny światowej

Łuck na początku XX wieku

W dniach 4 czerwca – 7 czerwca 1916 r. pod Łuckiem rozegrała się jedna z największych bitew I wojny światowej na froncie wschodnim. Rosjanom w ramach ofensywy Brusiłowa udało się przełamać front austriacki.

Okres ukraiński (Ukraińska Republika Ludowa, Państwo Ukraińskie)

Po ogłoszeniu Ukraińską Centralną Radą 20 listopada 1917 III Uniwersału o powstaniu Ukraińskiej Republiki Ludowej w federacji z Republiką Rosyjską, a 22 stycznia 1918 IV Uniwersału o pełnej niepodległości URL (wobec dokonania przez bolszewików 19 stycznia 1918 bezprawnego rozwiązania Konstytuanty Rosji) miasto weszło w skład tego państwa. Od 29 kwietnia 1918^[6] po 26 grudnia 1918 wchodziło w skład powstałego pod protektoratem niemieckim Państwa Ukraińskiego, czyli Hetmanatu, głową, którego był Hetman Pawło Skoropadski. Po utworzeniu w nocy z 13 na 14 listopada na tajnym posiedzeniu Związku Narodowego Dyrektoriatu URL (pod przewodnictwem Wołodymyra Wynnyczenki do 10 lutego 1919^[7], następnie Symona Petlury) a następnym upadku Hetmanatu wobec powstania antyhetmańskiego nowe władze ogłosiły 26 grudnia 1918 przywrócenie Ukraińskiej Republiki Ludowej.

W 1918 przez miejscowych nauczycieli ukraińskich, m.in. Iwana Własowśkiego została utworzona organizacja społeczno-oświatowa «Proświta» w Łucku^[8].

Miasto było centrum powiatu łuckiego.

Okres II Rzeczypospolitej

16 maja 1919 Łuck został zajęty przez oddział Wojska Polskiego pod dowództwem generała Karnickiego^[9]. 16–18 września 1920 Łuck zajęły wojska polskie po opuszczeniu go przez Rosjan-bolszewików. Grupa gen. Stanisława Hallera oraz 6 Armia doszła do linii Styru i Stochodu, a rozbita Armia Konna Budionnego wycofała się z frontu.

Przedwojenny herb Łucka

W II Rzeczypospolitej Łuck był siedzibą władz województwa wołyńskiego. W mieście od 1921 stacjonował 24 Pułk Piechoty. W 1931 roku liczył ok. 35,5 tys. mieszkańców, w tym ok. 17 tys. Żydów (największa gmina żydowska na Wołyniu), 11 tys. Polaków i 3 tys. Ukraińców. Po wybuchu II wojny światowej, od 7 września 1939 Łuck był tymczasową siedzibą Rządu RP^[10].

Okupacja radziecka i niemiecka

Po 17 września 1939 r. Łuck został zaanektowany przez ZSRR jako część Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Tysiące Polaków zostało wysiedlonych na Syberię.

Po niemieckim ataku na ZSRR w miejscowym więzieniu NKWD wymordowało blisko 2,8 tys. osób^[11], przeważnie Ukraińców^[11], lecz także wielu Polaków^[12]. Dzień po wycofaniu się Sowietów ukraińscy nacjonaliści urządzili w Łucku pogrom ludności żydowskiej^[13]. 25 czerwca 1941 Łuck został zaanektowany przez hitlerowców^[11]. W latach 1941–1944 miasto znalazło się pod okupacją niemiecką (jako część komisariatu Rzeszy Ukraina).

Hitlerowcy przy udziale ukraińskiej policji^[14] wymordowali niemal wszystkich miejscowych Żydów, oraz dokonali zbrodni na rosyjskich jeńcach wojennych. Z tym nie zgadza się część ukraińskich publicystów i badaczy^[15]. W dniach 27 czerwca–7 lipca 1941 r. Sonderkommando 4a rozstrzelało około 1500 osób. 11–12 grudnia 1941 r. około 19 tys. Żydów zamknięto w getcie. Getto przetrwało do przełomu sierpnia-września 1942 r., gdy Niemcy wraz z ukraińską policją rozstrzelali od 15 do 17 tys.^[11] jego mieszkańców. 12 grudnia 1942 r. zabito także więźniów obozu pracy – około 500 osób^[13].

Podczas okupacji niemieckiej Polacy w Łucku byli poddani presji Ukraińców kolaborujących z okupantem. W kwietniu 1943 roku delegacja ukraińska pod przewodnictwem adwokata Jurija Czerewki złożyła na ręce niemieckiego gebietskomisarza urzędującego w Łucku petycję, w której znalazła się prośba o założenie w tym mieście „getta” dla ludności polskiej^[16]. 11 sierpnia 1943 r. w wyniku donosów ukraińskich Kripo aresztowało 50 przedstawicieli polskiej inteligencji (w tym zastępcę wołyńskiego Delegata Rządu na Kraj), z czego 30 osób rozstrzelano dwa miesiące później. Wojskowy Sąd Specjalny AK wydał 6 wyroków śmierci na najbardziej aktywnych kolaborantów; 4 z nich wykonano, w tym na J. Czerewce^[14].

Podczas rzezi wołyńskiej na przedmieściach Łucka oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) dokonywały masowych mordów na Polakach, domy ich palono, a mienie rozkradano. Największy napad odbył się 24 grudnia 1943 roku, kiedy zabito 97 osób. Łącznie w czasie II wojny światowej ukraińscy nacjonaliści zabili w Łucku co najmniej 191 Polaków^[14]. Po wojnie prawie wszystkich Polaków przymusowo wysiedlono z Kresów Wschodnich, a katolickie kościoły przerobiono na magazyny lub zdewastowano.

Okres powojenny

Panorama starego miasta

W 1972 r. spłonęła łucka kieniesa. W 1982 r. w łacińskiej katedrze łuckiej, wcześniej używanej jako skład węgla, zorganizowano muzeum ateizmu. W miejscu głównego ołtarza wykonano ekspozycję „Kosmos”, według projektu architekta miejskiego. Spowodowało to częściowe zniszczenie wystroju ołtarza oraz części mebli kościelnych. Zdemontowano ok. 20 obrazów malarzy polskich i zagranicznych z XVIII-XIX w., z których większość nie powróciła już do katedry.

Obecnie Łuck jest siedzibą rzymskokatolickiej diecezji, dekanatu i garnizonu. Od 1991 r. Łuck znajduje się w granicach niepodległej Ukrainy jako siedziba władz obwodu wołyńskiego.

W mieście działa Konsulat Generalny RP^[17].

W sierpniu 2007 roku jedna z głównych ulic miasta, nosząca po II wojnie światowej nazwę „Czerwonoarmiejska”, została z inicjatywy burmistrza Łucka Bohdana Szyby i za aprobatą większości miejscowych deputowanych, przemianowana na ul. Bohaterów UPA^[18]. 17 grudnia 2010 roku Rada Miejska Łucka nadała honorowe obywatelstwo Łucka Stepanowi Banderze^[19].

Zabytki Łucka

Zamek w Łucku

Wieża Bramna

Wieża Czartoryskich

Baszta Władycza

Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Klasztor dominikanów

• Zamek Lubarta, XIII-XIV w.
• Cerkiew Opieki Matki Bożej, jedna z najstarszych świątyń Wołynia, ufundowana w XIII-XV w. przez wielkiego księcia Witolda. W cerkwi była umieszczona Wołyńska Ikona Matki Bożej – dzieło z XIII-XIV w. (obecnie w zbiorach Narodowego Muzeum Sztuk Pięknych w Kijowie). Niegdyś świątynia odgrywała rolę katedralnej unickiej cerkwi, obecnie – cerkiew katedralna powstałego w 1990 r. Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego (ul. Daniela Halickiego 12).
• Kościół Krzyża Świętego przy klasztorze OO. Bernardynów, obecnie Sobór Świętej Trójcy, 1752–1755. Cały zespół zaprojektował architekt jezuicki Paweł Giżycki. Po kasacie zakonu kościół przebudowano w latach 1877–1879 na sobór prawosławny. Obecnie – cerkiew katedralna powstałego w 1990 r. Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego (plac Teatralny).
  • Klasztor bernardynów, 1752-1755, zbudowany na planie podkowy wokół świątyni klasztornej.
• Klasztor dominikanów, ufundowany w roku 1390 р. przez Władysława Jagiełłę. Uległ kasacie rosyjskiej w roku 1847. Obecnie siedziba seminarium duchownego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego (ul. Drahomanowa).
• Klasztor brygidek, 1624. Wzniesiony w stylu barokowym w miejscu pałacu Albrychta Stanisława Radziwiłła – fundatora klasztoru. W 1846 r. р. klasztor został skasowany, najpierw mieściło się tu więzienie, a później – szkoła muzyczna. Obecnie znajduje się tu męski prawosławny klasztor Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego (ul. Kafedralna 16).
• Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego, 1634. Działało tu Bractwo łuckie. W roku 1702 р. w krypcie cerkwi został pochowany poeta Daniel Bratkowski (plac Bracki Most).
• Klasztor i kolegium jezuickie, 1646 р. Wzniesiony według projektu Benedetta Mollego. Mieścił się tu klasztor i kolegium, konwikt szlachecki oraz seminarium diecezjalne. Cały zespół włączony był do obwarowań Dolnego Zamku (ul. Kafedralna 6).
  • Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła, ukończona 1639, architekt Giacomo Briano. Obecnie czynny kościół katedralny Diecezji łuckiej
  • Dzwonnica, wzniesiona w roku 1539 przy starej katedrze łacińskiej pw. Św. Trójcy
  • Podziemia katedry, XVI-XVIII w. Rozległe dwukondygnacyjne krypty z fragmentami fresków
• Klasztor szarytek, XVII w. Zbudowany w miejscu dawnej katedry. Obecnie budynek zajmuje kuria biskupa katolickiego (ul. Katedralna 17).
• Klasztor trynitarzy, 1729. W latach II RP sąd okręgowy, obecnie szpital wojskowy.
• Wieża Czartoryskich, XV w., jedyna pozostałość po obwarowaniach Dolnego Zamku (ul. Dragomanowa).
• Dom Puzyny, 1545-1546 r. – najstarszy budynek mieszkalny w mieście (ul. Katedralna 23).
• Synagoga, 1626-1629 r. Była elementem Dolnego Zamku i odgrywała ważną rolę w systemie obrony miasta (ul. Daniela Halickiego 33).
• Kościół ewangelicko-augsburski, 1906-1907, zbudowana w stylu neogotyckim na fundamentach klasztoru karmelitów z 1764 r. Obecnie mieści się tu zbór baptystów (ul. Karaimska).
• Okręgowy Urząd Ziemski z 1928 r. – obecnie Wołyńskie Muzeum Krajoznawcze, ul.Szopena 20.
• Poczta główna z 1938
• Bank Ziemiański z 1930
• Budynek kinoteatru z 1939
• Domy z XVIII w.
• Kamienice z XIX/XX w.
• Dawny kościół ormiański z XVI w.
• Muzeum Ikony Wołyńskiej z unikatowymi zbiorami zabytków malarstwa cerkiewnego. Wśród nich najstarsza zachowana na Ukrainie cudowna Chełmska Ikona Matki Bożej z X-XI w. – jedna z najbardziej czczonych ikon na Ukrainie (ul. Jaroszczuka 5).

Transport

(c) Konstantin Mednikov, CC BY-SA 3.0

Dworzec kolejowy

Dworzec kolejowy Łuck oraz sieć trolejbusowa.

Sport

Przed wojną w mieście działało kilka polskich klubów piłkarskich, m.in. Policyjny KS Łuck (czterokrotny mistrz Wołynia, jeden z najsilniejszych klubów regionu w II RP), Wojskowy KS Łuck i Strzelec Łuck. Istniały tez cztery kluby wioślarskie: Łuckie Towarzystwo Wioślarskie, Klub Wioślarski „Temida", Sekcja Wodna Przysposobienia Wojskowego Leśników oraz sekcja wioślarska Wojskowego Klubu Sportowego w Łucku^[20].

Klub piłkarski założony w 1960 – Wołyń Łuck. Wołyń swe mecze rozgrywa na Stadionie Awanhard.

Ludzie związani z Łuckiem

• Zeńko Borsuk h. Topór – podstarosta łucki^[21]
• Władysław Bukowiński (ur. 22 grudnia 1904 w Berdyczowie, zm. 3 grudnia 1974 w Karagandzie) – Sługa Boży, polski ksiądz katolicki, więzień obozów koncentracyjnych Gułagu, długoletni misyjny duszpasterz w Kazachstanie i całej sowieckiej Azji Środkowej
• Ołeksa Ałmazow (1886–1936) – ukraiński działacz wojskowy
• Czesław Berenda (1931–2010) – polski dziennikarz TVP, twórca Telegazety
• Juliusz Berger (1928–1999) – polski aktor i reżyser żydowskiego pochodzenia
• Peter Bondra (ur. 1968) – słowacki hokeista, menedżer generalny reprezentacji Słowacji
• Jan Buras (ur. 1959) – polski duchowny katolicki, proboszcz rzymskokatolickiej parafii katedralnej, wikariusz generalny diecezji łuckiej
• Benedykt Chmielowski (1700–1763) – polski ksiądz katolicki, kanonik kijowski, pisarz dewocyjny, autor Nowych Aten – pierwszej polskiej encyklopedii (1754–1764)
• Jerzy Eysymontt (1937–2005) – polski polityk, ekonomista, kierownik Centralnego Urzędu Planowania w rządach Jana Krzysztofa Bieleckiego i Jana Olszewskiego, wiceminister gospodarki, poseł na Sejm RP
• Alojzy Feliński (1771–1820) – polski poeta i dramatopisarz
• Zygmunt Szczęsny Feliński (1822–1895) – polski święty Kościoła katolickiego, arcybiskup warszawski, profesor Akademii Duchownej w Petersburgu

Dwujęzyczna tablica upamiętniająca Jana Fitzke na dawnym budynku Muzeum Wołyńskiego

• Michał Fereszko (1911–1942) – polski kompozytor i aranżer żydowskiego pochodzenia
• Stanisław Fereszko (1914–1990) – polski pianista i kompozytor żydowskiego pochodzenia
• Abraham Firkowicz – karaimski uczony, duchowny i działacz społeczny
• Jan Fitzke (1909–1940) – polski archeolog, kustosz muzeum w Łucku
• Arkadiusz Jadczyk (ur. 1943) – polski fizyk, profesor
• Ludwik Kamilewski (ur. 1946) – polski ksiądz rzymskokatolicki, proboszcz łucki (1991–1999), dziekan w Łucku (1991–2000)
• Ołeksandr Kłymenko (ur. 1970) – ukraiński pisarz, krytyk literacki, muzyk
• Krzysztof Kondratowicz (ur. 1928) – polski profesor, pułkownik, nestor polskiego Jiu-Jitsu
• Bolesław Kontrym (1898–1953) – polski oficer Policji Państwowej w II RP, major Wojska Polskiego, cichociemny, żołnierz Armii Krajowej
• Jerzy Krasicki (1927–2004) – polski prozaik, aktor teatralny
• Edward Krasiński (1925–2004) – polski rzeźbiarz, malarz
• Józef Ignacy Kraszewski (1812–1887) – polski pisarz i publicysta
• Mikołaj Kruszewski (1851–1887) – polski przedstawiciel szkoły kazańskiej w językoznawstwie
• Pantelejmon Kulisz (1819–1897) – ukraiński pisarz, poeta, etnograf, tłumacz
• Stefan Lewiński (1736–1806) – ukraiński duchowny, ordynariusz unicki łucki
• Wacław Lipiński (1882–1931) – ukraiński polityk i historyk
• Lubart (Dymitr) (zm. 1384) – litewski książę włodzimierski i łucki, budowniczy zamku
• Józef Łobodowski (1909–1988) – polski poeta, pisarz i tłumacz. Redaktor czasopisma „Wołyń” w Łucku (1937–1938)
• Aleksander Mardkowicz (1875–1944) – karaimski i polski pisarz, poeta, wydawca
• Augustyn Mednis (1932–2007) – polski duchowny katolicki, wikariusz generalny diecezji łuckiej, kustosz Muzeum Diecezjalnego w Łucku
• Stanisław Misakowski (1917–1996) – ukraiński i polski poeta, prozaik, autor sztuk scenicznych
• Serhij Muczak (ur. 1981) – ukraiński mistrz kulturystyki na Ukrainie
• Adam Tadeusz Naruszewicz (1733–1796) – polski historyk i poeta, biskup łucki i wykładowca w łuckim kolegium jezuickim w latach (1790–1796), senator. Ojciec polskiego klasycyzmu
• Władysław Nekrasz (1893–1940) – polski harcmistrz, instruktor harcerski, inżynier rolnik, sybirak, kierownikiem wystawy rolniczo-przemysłowej w Łucku, naczelnik wydziału Banku Rolnego w Łucku
• Teresa Jadwiga Pieńkowska (1928–2000) - polski lekarz, kardiolog, wieloletni organizator i pracownik prewencyjnej i rehabilitacyjnej Akademickiej Służby Zdrowia.
• Jurij Pokalczuk (1941–2008) – ukraiński pisarz, tłumacz, naukowiec, doktor filologii, były dyrektor międzynarodowego oddziału Związku Pisarzy Ukrainy
• Anatol Potemkowski (1921–2008) – polski pisarz i satyryk
• Mykoła Riabczuk (ur. 1953) – ukraiński krytyk i publicysta
• Eugeniusz Robaczewski (1931–2003) – polski aktor teatralny, filmowy i dubbingowy
• Czesław Rymarz (1930–2011) – polski matematyk, fizyk, mechanik, meteorolog, cybernetyk, informatyk, filozof, pułkownik Wojska Polskiego, wykładowca Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosław Dąbrowskiego (WAT) w Warszawie
• Florian Siwicki (ur. 1925–2013) – polski generał, szef Sztabu Generalnego LWP
• Szymon Szurmiej (ur. 1923–2014) – polski aktor i reżyser działacz społeczności żydowskiej
• Anatolij Tymoszczuk (ur. 1979) – ukraiński piłkarz
• Barbara Urbańska-Miszczyk (1936–2012) – polska artystka, twórczyni szkła artystycznego i użytkowego
• Jerzy Wielkoszyński (1930–2010) – polski lekarz specjalizujący się w medycynie sportowej, jeden z najbardziej cenionych fizjologów w polskim sporcie
• Zygmunt Wierzyński (1909–1988) – polski inżynier geodeta, urzędnik państwowy i działacz polityczny
• Witold (1350–1430) – wielki książę litewski
• Zbigniew J. Wójcik (ur. 1931) – polski geolog, speleolog, profesor
• Iwan Wyszeński (1545/1550–ok. 1620) – ruski pisarz-polemista
• Oksana Zabużko (ur. 1960) – ukraińska pisarka, poetka i eseistka
• Gabriela Zapolska (1857–1921) – polska dramatopisarka, powieściopisarka, publicystka i aktorka

Fotogaleria

• 

  Ulica Bratkowskiego i Katedra

• 

  Krawężnik przedwojenny na dzisiejszej ulicy Bratkowskiego

• 

  Ulica Katedralna

• 

  Kościół ewangelicko-augsburski

• 

  Sobór Św. Trójcy

• 

  Klasztor trynitarzy

• 

  Okręgowy Urząd Ziemski

• 

  Synagoga

• 

  Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Św. (Bracka)

• 

  Pomnik Tarasa Szewczenki przed Gmachem głównym Uniwersytetu Wołyńskiego

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Łucka:^[22][23]

• Alba Iulia
• Bandırma
• Białystok
• Chełm
• Gori
• Kowno
• Kyjov
• Lippe
• Lublin
• Olsztyn
• Patras
• Rzeszów
• Świt
• Toruń
• Troki
• Wołnowacha
• Xiangtan
• Zamość

Zobacz też

• Diecezja łucka
• Parafia katedralna św. Apostołów Piotra i Pawła w Łucku

Przypisy

Bibliografia

• Dmytro Blazejowskyj: Hierarchy of the Kyivan Church (861-1990). Romae, 1990, passim.
• Ks. Kazimierz Dola: Katalog arcybiskupów i biskupów rezydencjalnych eparchii polskich obrządku grecko-unickiego od Unii Brzeskiej (1596) do roku 1945. [W:] Historia Kościoła w Polsce. T. II : 1764-1945, cz. 2 : 1918-1945. Poznań-Warszawa, 1979, s. 304–311.
• В. Кубійович: Луцьке. [W:] Енциклопедія українознавства. T. 4. Kijów, 1996, s. 1387–1388. (ukr.)
• Іриней Назарко: Київські і галицькі митрополити. Біографічні нариси (1590-1960). Рим, 1960. (ukr.)
• Н. Бунда, Б. Каліш, М. Романюк, К. Теліпська: Луцьк. [W:] Енциклопедія сучасної України : у 30 т. / ред. кол. І. М. Дзюба [та ін.]. Т. 18 : Лт — Малицький. Київ: НАН України, НТШ, Координаційне бюро енциклопедії сучасної України НАН України, 2017. ISBN 944-02-3354. (ukr.)
• В. Головко: Луцьк. [W:] Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. Т. 6 : Ла — Мі. К. : Наук. думка, 2009, s. 307. ISBN 978-966-00-1028-1. (ukr.)

Linki zewnętrzne

• Turystyczna strona Łucka
• Oficjalna strona Łucka
• Radziecka mapa topograficzna 1:100 000. University of California, Berkeley. [dostęp 2004-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-14)].
• Łuck, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 778 .
• Zdjęcia z Łucka
• Konsulat Generalny RP w Łucku
• Gazetteer
• Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona