Łuk Triumfalny w Paryżu
 nr rej. PA00088804 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ pomnika | |
| Styl architektoniczny | |
| Projektant | |
| Całkowita wysokość | 51 m |
| Data budowy | 1806–1836 |
Położenie na mapie Paryża  (c) Eric Gaba, Wikimedia Commons user Sting, CC BY-SA 3.0 | |
Położenie na mapie Francji  | |
Położenie na mapie Île-de-France  (c) Eric Gaba, Wikimedia Commons user Sting, CC BY-SA 3.0 | |
 48°52′25″N 2°17′42″E/48,873611 2,295000 | |
Łuk Triumfalny (fr. Arc de triomphe, Arc de triomphe de l’Étoile) – monumentalny pomnik w formie łuku triumfalnego stojący na placu Charles-de-Gaulle w Paryżu (dawniej plac Gwiazdy, fr. Place de l’Étoile). Znajduje się w 8. dzielnicy, na zachodnim skraju alei Pól Elizejskich (fr. Avenue des Champs-Élysées). Jest to ważny element architektury Paryża, stanowiący zakończenie perspektywy Pól Elizejskich. Łuk został zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku dla uczczenia walczących i poległych za Francję w czasie rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich[2].
Historia
Budowę łuku z białego wapienia rozpoczęto w 1806, na zlecenie cesarza Napoleona I i z przerwami prowadzono do ukończenia w 1836, za panowania króla Ludwika Filipa I. Projektantem architektury był Jean François Chalgrin, dekorację rzeźbiarską wykonał François Rude[2][3].
15 grudnia 1840 kondukt żałobny Napoleona przeszedł pod Łukiem Triumfalnym w drodze do miejsca spoczynku cesarza w Kościele Inwalidów. 22 maja 1885 pod pomnikiem wystawiona została trumna Victora Hugo przez kilkanaście dni przed pochówkiem w Panteonie[4]. 28 stycznia 1921 pod łukiem odsłonięto Grób Nieznanego Żołnierza, by upamiętnić bezimiennych żołnierzy poległych za Francję w czasie I wojny światowej[5].
Co roku 14 lipca podczas Święta Narodowego Francji, wzdłuż alei Pól Elizejskich odbywa się parada wojskowa z udziałem francuskich urzędników państwowych i zagranicznych gości. Defilada rozpoczyna się na placu Charles-de-Gaulle, skupionego wokół Łuku Triumfalnego, i kończy się na placu de la Concorde.
Z biegiem lat łuk uległ degradacji i został po raz pierwszy wyczyszczony w 1966.
Charakterystyka
Pomnik jest budowlą empirową, w formie jednoarkadowego rzymskiego łuku triumfalnego[6][7].
- Wysokość: 49,54 m
- Szerokość: 44,82 m
- Głębokość: 22,21 m
- Liczba stopni prowadzących na platformę widokową: 284
Reliefy
Na każdym z czterech filarów łuku znajduje się relief wypukły, umieszczony na cokole, przedstawiający scenę związaną z najważniejszymi wydarzeniami w okresie I Republiki francuskiej i I Cesarstwa francuskiego[2][3]:
- Wymarsz ochotników z 1792 roku (fr. Le Départ des volontaires de 1792), albo Marsylianka (fr. La Marseillaise) – wykonał François Rude na południowej fasadzie łuku, z prawej strony. Relief upamiętnia utworzenie republiki podczas powstania 10 sierpnia, przedstawiając uskrzydloną personifikację wolności nad ochotnikami broniącymi granic Francji.
- Triumf z 1810 roku (fr. Le Triomphe de 1810) – wykonał Jean-Pierre Cortot na południowej fasadzie łuku, z lewej strony. Relief upamiętnia traktat z Schönbrunn przedstawiając Napoleona ukoronowanego przez boginię zwycięstwa.
- Obrona z 1814 roku (fr. La Résistance de 1814) – wykonał Antoine Étex na północnej fasadzie łuku, z prawej strony. Relief upamiętnia obronę przed armiami wroga podczas wojny szóstej koalicji.
- Pokój z 1815 roku (fr. La Paix de 1815) – wykonał Antoine Étex na północnej fasadzie łuku, z lewej strony. Relief upamiętnia traktat paryski po abdykacji Napoleona.
Wymarsz ochotników z 1792 roku (Marsylianka)
Triumf z 1810 roku
Obrona z 1814 roku
Pokój z 1815 roku
Na fasadach łuku znajduje się także sześć reliefów płaskich, przedstawiających sceny związane z ważnymi bitwami w okresie I Republiki i I Cesarstwa[2][3]:
- Pogrzeb generała Marceau (fr. Les funérailles du général Marceau) – wykonał Henri Lemaire na południowej fasadzie łuku, z prawej strony.
- Bitwa pod Abukirem (fr. La bataille d'Aboukir) – wykonał Bernard Seurre na południowej fasadzie łuku, z lewej strony.
- Bitwa pod Jemappes (fr. La bataille de Jemappes) – wykonał Carlo Marochetti na wschodniej fasadzie łuku.
- Szturm na most pod Arcole (fr. Le passage du pont d'Arcole) – wykonał Jean-Jacques Feuchère na północnej fasadzie łuku, z prawej strony.
- Zdobycie Aleksandrii (fr. La prise d'Alexandrie) – wykonał John-Étienne Chaponnière na północnej fasadzie łuku, z lewej strony.
- Bitwa pod Austerlitz (fr. La bataille d'Austerlitz) – wykonał Théodore Gechter na zachodniej fasadzie łuku.
Pogrzeb generała Marceau
Bitwa pod Abukirem
Bitwa pod Jemappes
Szturm na most pod Arcole
Zdobycie Aleksandrii
Bitwa pod Austerlitz
Nazwiska i bitwy zapisane na łuku
Na łuku wyryto nazwiska 660 osób, w większości generałów i marszałków, którzy służyli w okresie I Republiki francuskiej i I Cesarstwa francuskiego[8]. Znajdują się wśród nich nazwiska siedmiu Polaków:
- gen. Józef Grzegorz Chłopicki (1771-1854) – zapisany jako KLOPISKY na filarze zachodnim.
- gen. Jan Henryk Dąbrowski (1755-1818) – zapisany jako DOMBROWSKY na filarze południowym.
- gen. Karol Otto Kniaziewicz (1762-1842) – zapisany jako KNIAZIEWICZ na filarze wschodnim.
- gen. Józef Feliks Łazowski (1759-1812) – zapisany jako LASOWSKI na filarze południowym.
- marsz. książę Józef Antoni Poniatowski (1763-1813) – zapisany jako PONIATOWSKY na filarze wschodnim.
- bryg. Józef Sułkowski (1773-1798) – zapisany jako SULKOSKY na filarze południowym.
- gen. Józef Zajączek (1752-1826) – zapisany jako ZAYONSCHECK na filarze południowym.
Filar północny
Filar wschodni
Filar południowy
Filar zachodni
Na łuku wyryto także nazwy 158 bitew stoczonych w okresie I Republiki i I Cesarstwa[9]. Są wśród nich nazwy pięciu miast, które obecnie znajdują się na terenie Polski:
- Gdańsk (oblężenie, marzec - maj 1807) – zapisane jako DANTZIG na filarze wschodnim.
- Ostrołęka (bitwa, 16 lutego 1807) – zapisane jako OSTROLENKA na filarze wschodnim.
- Pułtusk (bitwa, 26 grudnia 1806) – zapisane jako PULTUSK na filarze wschodnim.
- Lidzbark Warmiński (bitwa, 10 czerwca 1807) – zapisane jako HEILSBERG na filarze wschodnim.
- Wrocław (zdobycie miasta, 29 grudnia 1806) – zapisane jako BRESLAW na filarze północnym.
Bitwy zapisane na wewnętrznych fasadach łuku
L'Arc de Triomphe, Wrapped
Od 18 września do 3 października 2021, w ramach tymczasowej instalacji artystycznej L'Arc de Triomphe, Wrapped autorstwa Christo i Jeanne-Claude, Łuk Triumfalny był całkowicie opakowany w srebrno-niebieski materiał[10]. Artyści pracowali nad projektem od 1961, nie dożyli jednak momentu jego realizacji[11].
Zobacz też
- Nazwiska zapisane na Łuku Triumfalnym w Paryżu
- Grób Nieznanego Żołnierza w Paryżu
- Grande Arche
- Arc du Carrousel
Przypisy
- ↑ 1812 Wojna Światów Napoleon rusza na Moskwę. „Ale Historia Extra”. 1, s. 91, listopad 2012. Warszawa: AGORA SA. ISSN 2299-5064.
- ↑ a b c d 24. W: Karl Baedeker: Paris, Guide pratique du voyageur: Arc de Triomphe de l'Étoile. Paryż: A. Bohné, 1860, s. 90.
- ↑ a b c History of the Arc de Triomphe de l'Étoile. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Annette Rosa: Victor Hugo, l’Éclat d’un siècle. groupugo.div.jussieu.fr. [dostęp 2014-02-04]. (fr.).
- ↑ Joanna Hübner-Wojciechowska: Grób Nieznanego Żołnierza. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1991. ISBN 83-01-09613-6.
- ↑ Arc de Triomphe facts. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Centre des monuments nationaux. [dostęp 2021-09-20]. (fr.).
- ↑ Names on the Arc de Triomphe. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Battles on the Arc de Triomphe. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Łuk Triumfalny w Paryżu opakowany w hołdzie dla Christo, Rzeczpospolita, 18 września 2021 [dostęp 2022-06-26].
- ↑ L'Arc de Triomphe, Wrapped. [dostęp 2022-06-26]. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: Superbenjamin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Blank administrative map of France for geo-location purpose, with regions and departements distinguished. Approximate scale : 1:3,000,000
(c) Eric Gaba, Wikimedia Commons user Sting, CC BY-SA 3.0
Blank administrative map of the region of Île-de-France, France, as in January 2015, for geo-location purpose, with distinct boundaries for regions, departments and arrondissements.
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
.svg)
Symbol pomnika do legendy mapy
The Arc de Triomphe de l'Étoile in Paris, seen from the Champs-Élysées. Upper relief of the right : Death of the général Marceau 20 sep 1796 by Philippe Joseph Henri Lemaire.
(c) Eric Gaba, Wikimedia Commons user Sting, CC BY-SA 3.0
Blank land cover map of the city and department of Paris, France, as in January 2012, for geo-location purpose, with distinct boundaries for departments and arrondissements.
Autor: Patricia.fidi, Licencja: CC0
Unofficial (de facto) flag of the region Île-de-France in France. It was also the flag of the kingdom of France (s.XIV-XV)
The Arc de Triomphe de l'Étoile in Paris, seen from the avenue de la Grande-Armée. Upper relief of the left : Fall of Alexandria on 3 jul 1798 by J-E Chaponnière.
Namen der Schlachten, die auf den Innenseiten der großen Bögen des Arc de Triomphe eingraviert sind
Autor: Jiuguang Wang, Licencja: CC BY-SA 2.0
Arc de Triomphe, Paris, France.
Autor: François Rude sculpteur; photographe: Alvesgaspar, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sculpture in the Arc du Triomphe, Paris: Le Départ de 1792 (La Marseillaise)
Autor: Alvesgaspar, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sculpture in the Arc du Triomphe, Paris: La Résistance de 1814
Bas Relief de la bataille d'Austerlitz sur l'arc de triomphe
Autor: Alvesgaspar, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sculpture in the Arc du Triomphe, Paris: Le Triomphe de 1810
Bas Relief de la bataille de Jemmapes sur l'arc de triomphe, par Carlo Marocchetti
The Arc de Triomphe de l'Étoile in Paris, seen from the Champs-Élysées. Upper relief of the left : battle of Aboukir 25 jul 1799 by Bernard Seure.
The Arc de Triomphe de l'Étoile in Paris, seen from the avenue de la Grande-Armée. Upper relief of the right : Battle of Arcole 15 nov 1796 by Jean-Jacques Feuchère.
Architectural drawing of a project for the Arc de Triomphe in Paris.
Autor: Alvesgaspar, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sculpture in the Arc de Triomphe, Paris: La paix de 1813