Łuk koszowy

Łuk koszowy

Brama zwieńczona łukiem koszowym

Łuk koszowy – łuk sklepienny koszowy, element konstrukcyjny w kształcie łuku wsparty na obu końcach na filarach. Stosowany w architekturze jako sklepienie, do przykrywania wszelkiego typu otworów. Występuje w architekturze nowożytnej czasami w okresie baroku i rokoka.

Łuk koszowy sklepienny, składa się z co najmniej z trzech łuków kołowych o różnych promieniach, skierowanych w tym samym kierunku i stycznych do siebie. Dolne płaszczyzny ramion zakryte w głębi muru, noszą nazwę nasad, powierzchnie boczne są zwane czołami, powierzchnia górna – grzbietem, dolna podłuczem. Naroże między grzbietem a pionową ścianą nazywa się pachą. Odległość mierzona w poziomie pomiędzy punktami podparcia nazywa się rozpiętością łuku a wysokość mierzona od linii łączącej podpory do najwyższego punktu na łuku nazywa się strzałką łuku. W środkowej części łuku zabudowany jest kliniec szczytowy – zwornik.

Łuki koszowe zaliczane są do łuków obniżonych, strzałka łuku wynosi zwykle poniżej 1/2 rozpiętości otworu, który zwieńcza łuk. Mury lub filary, na których opiera się łuk, mają szerokość od 1/4 do 1/2 rozpiętości otworu. Łuki o strzałce większej niż połowa rozpiętości łuku zaliczane są do grupy łuków podwyższonych.

Łuki koszowe składające się z co najmniej z dwóch i więcej łuków mają szerokie zastosowanie w budownictwie drogowym i kolejowym przy projektowaniu i budowie łuków na drogach i liniach kolejowych w celu ominięcia naturalnych przeszkód terenowych.

Bibliografia

• Z. Mączyński; Elementy i detale architektoniczne w rozwoju historycznym; Wyd. Arkady; Warszawa 1997; ​ISBN 83-213-3966-2​
• W. Koch; Style w architekturze arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne; wyd. Świat Książki; Warszawa; 1996 r.; ISBN
• W. Szolginia; Architektura; wyd. Sigma NOT; Warszawa; 1992 r.; ​ISBN 83-85001-89-1​.
• J. Jasieńko, T. Łodygowski, P. Rapp ; Naprawa, konserwacja i wzmacnianie wybranych zabytkowych konstrukcji ceglanych, Wyd. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2006 r.