Łuk podkowiasty

łuk podkowiasty

Łuk podkowiasty, łuk mauretański – łęk, architektoniczny element konstrukcyjny lub dekoracyjny, łuk w którym ramiona mają kształt wycinka obwodu jednego koła, większego od łuku pełnego[1]. W łuku podkowiastym rozpiętość ramion jest większa niż odległość w punktach oparcia (impostach)[2]. Kształt półkola zwężającego się u podstawy, tworzy formę podkowy[3], skąd nazwa łuku. W typie ostrołukowym (łuk ostry podkowiasty[1]) ramiona w szczycie wyznaczone są przez przecinające się odcinki koła, tworząc kształt ostrołuku.

Stosowany głównie w architekturze islamskiej wieńczył wszelkiego typu otwory. Pojawiał się sporadycznie w czasach rzymskich, ale na szerszą skalę łuk podkowiasty zastosowano w meczecie Umajjadów w Damaszku (706–715), być może motyw ten wywodzi się z przekonania (do dziś istniejącego wśród mieszkańców Afryki Północnej), że podkowa stanowi ochronę przed „złym okiem”[3]. Dalszy rozwój tego typu łuków w architekturze nastąpił w VIII wieku, kiedy muzułmanie użyli takich konstrukcji w pałacu Al-Uchajdir. Następnie rozpowszechnił się w wielu meczetach w całym świecie muzułmańskim. Łuki podkowiaste są również powszechne w wielu budynkach w Europie, głównie w Hiszpanii w sztuce islamskiej i mozarabskiej (np. Wielki Meczet w Kordobie, klasztor San Miguel de Escalada, kościół w San Cebrián de Mazote), w Indiach i wielu częściach świata[3].

Łuk podkowiasty miał większą wysokość niż łuk pełny (półkolisty), a więc większe walory dekoracyjne[3].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Krystyna. Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. Wyd. 3, Warszawa: Wydawn. Nauk. PWN, 2002, s. 242, ISBN 83-01-12365-6, OCLC 51024180 [dostęp 2020-09-21].
  2. ↑ Anna Cichowicz, Zrozumieć architekturę: ilustrowany leksykon, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, [cop. 2013], s. 73, ISBN 978-83-213-4799-8, OCLC 848212162 [dostęp 2020-09-21].
  3. ↑ a b c d muslimheritage (ang.), dostęp 2020-09-21

Bibliografia

  • Z. Mączyński; Elementy i detale architektoniczne w rozwoju historycznym; Wyd. Arkady; Warszawa 1997; ​ISBN 83-213-3966-2​
  • W. Koch; Style w architekturze arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne; wyd. Świat Książki; Warszawa; 1996 r.; ISBN
  • W. Szolginia; Architektura; wyd. Sigma NOT; Warszawa; 1992 r.; ​ISBN 83-85001-89-1​.
  • J. Jasieńko, T. Łodygowski, P. Rapp; Naprawa, konserwacja i wzmacnianie wybranych zabytkowych konstrukcji ceglanych, Wyd. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2006 r.

Media użyte na tej stronie

Peñalba de Santiago 02.JPG
Iglesia mozárabe de Santiago de Peñalba, en Peñalba de Santiago
Aljaferia - Arc outrepassé brisé.JPG
Autor: EmDee, Licencja: CC BY-SA 3.0
Aljaferia de Saragosse - Arc outrepassé brisé d'une des portes d'accès au Salon Doré