Łukasz Jaskólski

Łukasz Jaskólski

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	14 lipca 1777 Dębe
Data i miejsce śmierci	23 września 1851 Ratyń
Przebieg służby
Jednostki	5 Pułk Strzelców Konnych Księstwa Warszawskiego, IV Korpus Jazdy Odwodowej, 2 Pułk Ułanów Królestwa Kongresowego, 2 Pułk Jazdy Kaliskiej
Główne wojny i bitwy	Inwazja na Rosję (1812), Bitwa pod Lipskiem, Powstanie listopadowe, Bitwa o Olszynkę Grochowską
Odznaczenia

Pomnik Łukasza Jaskólskiego na cmentarzu w Lądku

Add caption here

Łukasz Jan Kanty Jaskólski (ur. 14 lipca 1777 we wsi Dębe, zm. 23 września 1851 w Ratyniu) – polski żołnierz, uczestnik wojen napoleońskich, powstania listopadowego. Kawaler Legii Honorowej i Virtuti Militari.

Życiorys

Łukasz Jan Kanty Jaskólski herbu Leszczyc, syn Tomasza i Antoniny z domu Kołuckiej urodził się 14 lipca 1777 roku we wsi Dębe w Wielkopolsce. W czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej, przedstawiciele rodziny bywali senatorami, kasztelanami, posłami, wojewodami i walczyli w licznych wojnach. Wywodzili się z ówczesnego powiatu kaliskiego, ze wsi Jaskółka, od której wzięli nazwisko.

W 1806 roku gdy zwycięskie wojska napoleońskie wkroczyły do Wielkopolski, Łukasz Jaskólski służył w szeregach poznańskiej gwardii honorowej, witającej cesarza Napoleona na ziemi polskiej. Wielce ukontentowany przyjęciem cesarz, rozkazał generałowi Dąbrowskiemu awansować wszystkich gwardzistów na stopień podporucznika. Świeżo upieczony podporucznik Jaskólski trafił do utworzonego w Wielkopolsce 5 Pułku Strzelców Konnych, dowodzonego przez pułkownika Kazimierza Turno. W jego szeregach walczył w 1807 r. przeciw Prusakom i Rosjanom, a w 1809 roku przeciw Austriakom. 13 maja 1809 został awansowany do stopnia kapitana i objął dowództwo 3 szwadronu w swoim pułku. W czasie krótkiego okresu pokoju 5 Pułk, jako jeden z najlepszych w całej armii, często stacjonował w Warszawie, jako asysta króla saskiego i księcia warszawskiego Fryderyka Augusta. W kolejnych wojnach, epoki napoleońskiej kapitan Jaskólski również brał czynny udział. Walczył w 1812 roku w Rosji, następnie odbył kampanie 1813 i 1814 r. Po bitwie narodów pod Lipskiem, w dniu przeglądu resztek wojsk polskich pod Schluchtern, 28 października 1813 roku, Napoleon przyznał kawalerzystom IV Korpusu Jazdy, 150 orderów Legii Honorowej. Epopeję napoleońską skończył również z najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym – Krzyżem Kawalerskim Orderu Wojskowego Virtuti Militari.

Po ostatecznym upadku Napoleona, wraz z resztkami oddziałów polskich Jaskólski, wrócił do kraju i wstąpił do powstającej armii Królestwa Polskiego. Dostał przydział do 2 Pułku Ułanów – słynnych „białych ułanów pułkownika Józefa Dwernickiego”. W 1819 roku odszedł z wojska. Być może miała na to wpływ sytuacja rodzinna i potrzeba innego ułożenia swego życia, jako że 4 stycznia 1817 roku Jaskólski ożenił się z Anną Dangel.

Wybuch powstania listopadowego, w 1830 zastał Jaskólskiego poza wojskiem. W styczniu 1831 zaciągnął się do formującego się 2 Pułku Jazdy Kaliskiej pułkownika Ludwika Sczanieckiego. Pierwszy dywizjon pułku, złożony z dwóch szwadronów, powstał w miejscowości Wolborz, a jego dowódcą mianowany został, awansowany na majora, Jaskólski. W swych pamiętnikach Ludwik Sczaniecki pisał: „...miałem dobrych i gorliwych kapitanów komendantami szwadronów, i dowódcę 1-go dywizjonu majora Jaskólskiego...”. Pisał o nim też jako o człowieku „nieobojętnym na swój honor”. Mimo olbrzymich trudności z wyszkoleniem rekrutów, którzy stanowili większość żołnierzy, już w lutym pułk skierowano do sił głównych armii powstańczej. W okresie tym, będąc najbardziej doświadczonym oficerem pułku, Jaskólski często zastępował dowódcę podczas jego nieobecności.

W lutym, kaliszanie przeszli swój chrzest bojowy w walkach z głównymi siłami armii rosyjskiej na szosie brzeskiej. Po bitwie grochowskiej i krótkotrwałej przerwie w działaniach, 2 Pułk Kaliski skierowano do korpusu generała Jana Kantego Juliana Sierawskiego, działającego nad Wisłą na południe od Warszawy. Był to niezwykle intensywny okres w dziejach pułku, a Łukasz Jaskólski był już w tym czasie podpułkownikiem. W kwietniu walczył w bitwach pod Urzędowem, Łopocznem, Kamieniem, Wronowem i Kazimierzem. Szczególną rolę odegrał ppłk Jaskólski w, przegranej przez powstańców, bitwie pod Wronowem, stoczonej 17 kwietnia 1831r. z rosyjskim korpusem gen. Kreutza. W początkowej fazie bitwy, 1 szwadron pułku, dowodzony przez Jaskólskiego, starł się z dragonami i kozakami rosyjskimi, odrzucając ich w śmiałym kontrataku, ubiwszy 30 moskali a 7 biorąc do niewoli. Zachęcony tym sukcesem gen. Sierawski rozkazał ppłk Jaskólskiemu szarżować na czele zaledwie dwóch plutonów (kilkudziesięciu żołnierzy), na złożoną z kilkunastu dział baterię rosyjską, za którą na domiar złego stał cały korpus rosyjski. Jaskólski dwukrotnie, na czele swych kaliszan, podejmował próby ataku, ale w kartaczowym ogniu rosyjskich dział jego oddział został rozbity.

Po upadku powstania pozostał w kraju i osiadł na roli jako naddzierżawca ekonomii rządowej Ratyń. W 1837 wskutek represji popowstaniowych zostaje poddany „wylegitymowaniu” ze szlachty. Udokumentuje swoje pochodzenie i zachowuje tytuł przez co może korzystać z dotychczasowych przywilejów. Podpułkownik Łukasz Jaskólski zmarł 23 września 1851 roku w Ratyniu, w wieku 74 lat, nie zostawiając po sobie potomstwa. Pochowano go na lądkowskim cmentarzu.

Pomnik

Pomnik Łukasza Jaskólskiego, jak podaje inskrypcja na płycie nagrobnej postawiła mu żona Anna Jaskólska. Jest to obecnie najstarszy zachowany nagrobek na cmentarzu w Lądku. W 2011 r. Stowarzyszenie „Razem Dla Kultury” odnowiło pomnik, a 25 listopada 2011 miała miejsce uroczystość odsłonięcia i poświęcenia odnowionego pomnika, na której przedstawiono skompletowaną historię ppłk Łukasza Jaskólskiego. W uroczystości wziął udział Wicemarszałek Sejmu Eugeniusz Grzeszczak, przedstawiciele lokalnych i okolicznych władz samorządowych, młodzież z Gimnazjum im. POW w Lądku oraz mieszkańcy Gminy Lądek. Na zaproszenie inicjatorów odnowy pomnika do Lądku przybyło wojsko - Orkiestra Reprezentacyjna Sił Powietrznych z Koszalina i Kompania Honorowa jednostki w Powidzu.

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari
• Order Legii Honorowej

Bibliografia

• Stanisław Łoza „Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach.” – Warszawa 1900
• Bronisław Gembarzewski – „Lista imienna oficerów Księstwa Warszawskiego 1807-1814” – Warszawa 1903
• Seweryn Hrabia Uruski – „Rodzina Herbarz szlachty Polskiej” – Tom VI – Warszawa 1909
• Stanisław Łoza – „Legia Honorowa w Polsce 1803–1923 (1923)”
• Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego na rok 1817
• Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego na rok 1818
• Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego na rok 1819
• Pamiętniki Franciszka z Błociszewa Gajewskiego do dr. przysposobione przez Stanisława Karwowskiego T. 1 – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa
• Pamiętniki Ludwika Sczanieckiego – Pułkownika Wojsk Polskich – Poznań 1863
• Xięga Pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830; zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku krzyżem wojskowym „Virtuti Militarii” ozdobionych – Lwów 1881

Linki zewnętrzne

• Film z odsłonięcia odnowionego pomnika Łukasza Jaskólskiego