Łukasz Porębski
 Foelix Saeculum z 1628 roku | |
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 1 września 1637 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
Łukasz Porębski (Porebius, Porembius, Porenbuis, Prebius, Prębowicz, Pothebius, Porrhebius) (ur. w Bydgoszczy, zm. 1 listopada 1637 w Krakowie) – polski malarz, uczeń Tomasza Dolabelli.
Życiorys
Był synem mieszczan bydgoskich Jana i Anny. Od 1615 roku znajdował się na liście członków cechu malarzy w Bydgoszczy. W 1617 przeprowadził się do Krakowa, gdzie od 1621 figuruje na jako członek tamtejszego cechu malarzy[1]. Według Janiny Ruszczycównej malarz w 1615 roku został wyzwolony w Krakowie na towarzysza sztuki, a w 1624 został członkiem cechu[2]. W 1630 roku ufundował epitafium burmistrza bydgoskiego Marcina Orłowity w kościele parafialnym Św. Mikołaja i Marcina w Bydgoszczy[1].
Twórczość
Jego malarstwo charakteryzowała skromna gama kolorystyczna – przeważały odcienie czerwieni i brązu oraz szarawej zieleni. Według Jana Samek malarz plastykę postaci wydobywał światłocieniem, realistycznie traktował figurę ludzką, a fizjonomie różnicował nadając im głębię indywidualnego wyrazu[3].
Pierwszą znaną jego pracą jest sygnowany przez niego obraz ołtarzowy [a] Ukrzyżowanie wykonany dla kościoła Św. Marka w Krakowie. Od 1619 Porębski pracował na zlecenie zakonu kanoników regularnych laterańskich; dla nich namalował obrazy do kościoła Bożego Ciała w Krakowie[3]:
- obrazy do ołtarza w kaplicy świętej Anny w kaplicy Arcybractwa Pięciu Ran Chrystusa
- obraz ołtarzowy Św. Anna Samotrzeć[b] ufundowany przez skarbnika zakonu Jana Gelaznego Żorawskiego
- obraz do tego samego ołtarza, w predelli: Narodzenie Najświętszej Maryi Panny
- obraz do tego samego ołtarza, w zwieńczeniu: Nawiedzenie
- obraz w nawie południowej pt. Cuda bł. Stanisława Kazimierczaka (Uzdrowienie chorych)[c];
- obraz w nawie północnej pt. Śmieć bł. Stanisława Kazimierczyka (1619);
- obraz do predelli ołtarza Św. Dziewic w nawie południowej z 1623 (niezachowany);
- obrazy do ołtarza Mariae Maioris (tryptyk przy łuku tęczy, po stronie epistoły) z 1624:
- od malowania Panny Marii we śrzodku[d] (obraz powstały na podstawie pracy Marina de Vos)
- od tumby kędy s. Augustinus zł 10 (w predelli)
- od wierzchniej tablicy
- od czterech kardynałów, którzy są na skrzydłach
- z drugą stroną skrzydeł za dwa obrazy Salwadora i P. Marii
- tryptyk do ołtarza Salwadora z 1625 (po przeciwległej stronie łuku tęczy); obecnie zachowany jest jedynie obraz środkowy Sallwadora wykonany na wzór pracy Martina de Vos
- od malowania tumby złota zł 10
- od czterech papieżów, którzy są na skrzydłach zł 20
- od wierzchniej tablicy..
- za drugą stronę skrzydeł
- za dwa posągi
- obraz w nawie północnej Iudicium Sanguinarium (Sąd Chrystusa w pałacu arcykapłana) z 1628, obraz inspirowany ryciną Adraene Collaerta, wg wzory MArtina de Vos;
- obraz Foelix Saeculum z pięcioma błogosławionymi: Janem Kanty, Szymonem z Lipnicy, Stanisławem Kazimierzykiem, Michałem Giedryciem, Izajaszem Bonerem.
- malowidła na drzwiach z 1626–1628 – na awersach z dwunastoma kwaterami przedstawiającymi aniołów niosących "Arma Christi" i rewersach ze scenami męki pańskiej i chwały Chrystusa. Drzwi wykonane były do mniejszej szafy Bractwa Najświętszego Sakramentu i Pięciu Ran w kaplicy Św. Anny[3].
Łukasz Porębski pracował również dla kościoła Reformatorów w Krakowie, gdzie prawdopodobnie wykonał obrazy Uczta u Szymona i Powrót syna marnotrawnego[e]. Dla kościoła polskiego Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Rzymie wykonał w 1621 roku obraz ołtarzowy Św. Kazimierz klęczący przed Matką Boską[3].
Łukasz Porębski został pochowany w dawnym kościele Reformatorów na Garbarach w Krakowie, gdzie przedsionku kościoła znajdowało się poświęcone mu epitafium ufundowane przez jego żonę z inskrypcją: Zeuxina i Apellesa ulubieniec, czciciel muz[1][4].
Uwagi
- ↑ obraz sygnowany: Licas Porhebius A 1618 pinxerat
- ↑ obraz sygnowany: Lucas Porheb[ius] pinxit A 1619 procurante F. Ioanne Gelasio C. R
- ↑ obraz sygnowany: Lucas Porebius N[atus] Badgostien[sis] Hasce Tabllas Pinxerat 1619
- ↑ Opis wykonanych przez Porębskiego obrazów dla kościoła Bożego Ciała pochodzi z archiwalnych rachunków zapisanych w expensach.
- ↑ Obrazy mogły również powstać w warsztatach związanych z malarzem
Przypisy
- ↑ a b c Mikocka-Rachubowa 2003 ↓, s. 418.
- ↑ Dobrzyniecki, Ruszczygówna i Niesiołowska-Rothertowa 1958 ↓, s. 347.
- ↑ a b c d Mikocka-Rachubowa 2003 ↓, s. 419.
- ↑ Walicki 1958 ↓, s. 47.
Bibliografia
- Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Katarzyna Mikocka-Rachubowa (red. nacz). T. 7: Pe-Po. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003.
- Tadeusz Dobrzyniecki, Janina Ruszczygówna, Zofia Niesiołowska-Rothertowa: Sztuka sakralna w Polsce. Malarstwo. Warszawa: Ars Christiana, 1958.
- Michał Walicki: Malarstwo polskie. Gotyk, renesans, wczesny manieryzm. Warszawa: Ariga Oficyna Wydawnicza, 1958.
Media użyte na tej stronie
Faelix Saeculum Cracoviae: painting of five holy men who lived in Kraków in the 15th century (from left):
- Michał Giedroyć (with a crucifix and a crutch symbolizing his disability; he steps on a devil, a symbol of temptation)
- John Cantius (with a book, holding a wreath of laurels and roses; he steps on symbols of wealth)
- Stanisław Kazimierczyk (with a lily, book, and wreath of laurels; he steps on symbols of pleasure)
- Szymon of Lipnica (looks adoringly to the sky; he steps on a naked figure with its head in a glass bowl, a symbol of constant changes)
- Świętosław Milczący (with a finger on his lips and a book; he steps on a figure symbolizing false devotion and hypocrisy