Łuskiewnik

Łuskiewnik
	; Łuskiewnik różowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	zarazowate
Rodzaj	łuskiewnik
	Nazwa systematyczna
	Lathraea L.; Sp. Pl. ed. 1: 606, 1753
	Typ nomenklatoryczny
	L. squamaria L.
Synonimy
	Anblatum J. Hill; Squamaria Ludwig;
	Anblatum J. Hill; Squamaria Ludwig;

Łuskiewnik (Lathraea) – rodzaj roślin pasożytniczych z rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Obejmuje co najmniej cztery gatunki^[4], ale podawanych jest też ich 5^[5]^[6], a nawet 7^[7]^[8]. Występują w Eurazji – od zachodniej Europy, poprzez Rosję i Himalaje po Chiny i Japonię^[7]^[5]. W Europie rosną trzy gatunki^[8], z czego jeden w Polsce – łuskiewnik różowy L. squamaria^[9], zarazem gatunek typowy rodzaju^[3]. Łuskiewniki są pasożytami całkowitymi (ich pędy pozbawione są chlorofili) różnych gatunków drzew, zwykle występujących w żyznych i wilgotnych lasach nadrzecznych^[7] (najczęściej rozwijają się na olszy, wierzbach i topolach^[8]). Pędy nadziemne z kwiatami łuskiewników rozwijają się wiosną^[7]. Kwiaty zapylane są przez muchówki i błonkoskrzydłe, częsta jest też samopylność^[7]. Na ich pędach podziemnych zredukowane, łuskowate liście tworzą zagłębienia, mogące według niektórych badaczy funkcjonować jako pułapki sugerując, że są to także rośliny mięsożerne^[10]. Inni odrzucają tę hipotezę podkreślając brak enzymów trawiennych i obserwowanych ofiar^[11].

Morfologia

Organy podziemne łuskiewnika różowego

Pokrój: Mięsiste rośliny o pędzie nadziemnym osiągającym do 30 cm wysokości^[7]. Pędy te wznoszą się wyprostowane i są nierozgałęzione u jednych gatunków, u innych rozgałęziają się u nasady^[5]. Pędy podziemne bulwiasto zgrubiałe^[7], z łuskowatymi liśćmi^[8]. Cała roślina bezzieleniowa^[7].
Liście: Łuskowate^[7].
Kwiaty: Zebrane w kwiatostan mający postać grona lub kłosa. Kwiaty krótkoszypułkowe lub niemal siedzące, wsparte są pojedynczymi przysadkami^[5]. Kielich dzwonkowaty, z czterema drobnymi działkami. Korona dwuwargowa. Dolną wargę tworzą trzy zrośnięte płatki, krótsze od pojedynczego płatka górnego. Kwiaty są białe, jasnoróżowe, różowe do fioletowych^[7]. Pręciki cztery, nieznacznie wyrastające poza wargi korony, z dwukomorowymi pylnikami. Zalążnia jednokomorowa, górna, u nasady z miodnikami, szyjka słupka delikatna, krótka i zgięta, zwieńczona dyskowatym znamieniem^[5]^[7].
Owoce: Jednokomorowe torebki otwierające się dwiema klapami, czasem gwałtownie, zawierające cztery lub liczne kulistawe nasiona^[5]^[7]. Nasiona okazałe (u L. clandestina do 5 mm średnicy), zasobne w bielmo^[8].

Systematyka

Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do trędownikowatych (Scrophulariaceae), ale z analiz filogenetycznych, zwłaszcza opartych o DNA, wynika, że wchodzi w skład obszernej rodziny zarazowatych (Orobanchaceae)^[7]. Rodzaj należy do plemienia Rhinantheae i jest blisko spokrewniony m.in. z takimi rodzajami jak: pszeniec Melampyrum, świetlik Euphrasia i bartsja Bartsia^[12].

Wykaz gatunków^[4]

Lathraea clandestina L.
Lathraea japonica Miq.
Lathraea rhodopea Dingler
Lathraea squamaria L. – łuskiewnik różowy

Lathraea clandestina
Lathraea japonica
Lathraea rhodopea
Lathraea squamaria

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-03-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Lathraea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-03-10].
↑ ^a ^b Lathraea. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-03-10].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lathraea Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-03-10].
↑ Heinricher Emil, 1931: Monographic der Gattung Lathraea. ss. 1525.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 276. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Henning S. Heide-Jorgensen: Parasitic flowering plants. Leiden, Boston: BRILL, 2008, s. 191-194. ISBN 978-90-04-16750-6.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 106, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Daniel M. Joel: Carnivory and parasitism in plants. [w:] Proceedings of 4ty International Carnivorous Plants Conference [on-line]. The ICPS World ConferenceTokyo, 2002. [dostęp 2016-03-10].
↑ M. Studnicka. The problem of the carnivory in the common Toothwort (Lathraea squamaria L.). „Carnivorous Plant Newsletter”, 1982.
↑ Young Nelson D., Steiner Kim E., Depamphilis Claude W.. The Evolution of Parasitism in Scrophulariaceae/Orobanchaceae: Plastid Gene Sequences Refute an Evolutionary Transition Series. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 86, 4, s. 876--893, 1999.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-03-10] (ang.).

[ing-3] Lathraea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-03-10].

[tpl-4] Lathraea. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-03-10].

[china-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lathraea Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-03-10].

[heinricher-6] Heinricher Emil, 1931: Monographic der Gattung Lathraea. ss. 1525.

[philips-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 276. ISBN 0-333-74890-5.

[heide-8] Henning S. Heide-Jorgensen: Parasitic flowering plants. Leiden, Boston: BRILL, 2008, s. 191-194. ISBN 978-90-04-16750-6.

[checklist-9] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 106, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[joel-10] Daniel M. Joel: Carnivory and parasitism in plants. [w:] Proceedings of 4ty International Carnivorous Plants Conference [on-line]. The ICPS World ConferenceTokyo, 2002. [dostęp 2016-03-10].

[11] M. Studnicka. The problem of the carnivory in the common Toothwort (Lathraea squamaria L.). „Carnivorous Plant Newsletter”, 1982.

[12] Young Nelson D., Steiner Kim E., Depamphilis Claude W.. The Evolution of Parasitism in Scrophulariaceae/Orobanchaceae: Plastid Gene Sequences Refute an Evolutionary Transition Series. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 86, 4, s. 876--893, 1999.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Łuskiewnik

Morfologia

Systematyka

Przypisy

Media użyte na tej stronie