Łuskowce
| Pholidota[1] | |||
| Weber, 1904 | |||
 Przedstawiciele rzędu – łuskowce | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | łuskowce | ||
| Rodziny | |||
| |||
Łuskowce[2] (Pholidota) – rząd afrykańskich i południowoazjatyckich ssaków łożyskowych wyróżniających się dachówkowato ułożonymi łuskami pokrywającymi ich ciało oraz bardzo długim językiem. Żywią się mrówkami i termitami, czym przypominają amerykańskie mrówkojady (Myrmecophagidae) i australijskie kolczatkowate (Tachyglossidae). Łuskowce są słabo zachowane w zapisie kopalnym. Za najwcześniejszego przedstawiciela tego rzędu uważa się †Eomanis ze środkowego eocenu Europy, jednak jego przynależność do łuskowców nie jest pewna.
Współcześnie żyjące łuskowce występują w Afryce Subsaharyjskiej oraz w Azji Południowo-Wschodniej.
Charakterystyka
Zwierzęta te mają ciało pokryte wrośniętymi w skórę rogowymi łuskami, tworzącymi rodzaj pancerza. Ich liczba jest niezmienna przez całe życie. Skóra pomiędzy łuskami oraz części ciała bez łusek są porośnięte rzadką sierścią. Łuskowce mają wydłużoną czaszkę, długi, robakowaty język pokryty lepką śliną, umożliwiający penetrowanie gniazd mrówek i termitów. Nie mają zębów. Odżywiają się owadami społecznymi.
Odżywianie się
Łuskowce są oligofagami – każdy gatunek odżywia się dwoma, trzema gatunkami mrówek lub termitów, które zbierane są za pomocą długiego języka, pokrytego lepką śliną. Łuskowce nie mają zębów, pokarm połykają w całości. Żołądek jest od wewnątrz pokryty zrogowaciałym nabłonkiem, rozcierającym pokarm. Ponadto łuskowce połykają co jakiś czas żwir, który również pełni funkcję czynnika rozcierającego pożywienie.
Filogeneza i systematyka
Podobieństwo budowy i specjalizacja preferencji pokarmowych sugerują, że łuskowce są spokrewnione ze szczerbakami i wymarłymi paleanodontami (†Palaeanodonta), jednak dotychczasowe badania tego nie potwierdzają[3]. Nowsze dowody genetyczne wskazują natomiast, że ich najbliższymi żyjącymi krewniakami są drapieżne (Carnivora), z którymi tworzą klad Ferae[4][5].
Do łuskowców zaliczana jest jedna żyjąca współcześnie rodzina[6][2]:
- Manidae J.E. Gray, 1821 – łuskowcowate
- Eomanidae Storch, 2003
- Patriomanidae Szalay & Schrenk, 1998
Zagrożenia i ochrona
Wiele gatunków łuskowców jest zagrożonych, szczególnie w wyniku odławiania dziesiątek tysięcy osobników rocznie w celu zdobycia jadalnego mięsa oraz łusek, mających zastosowanie w medycynie ludowej. Łuskowce mają niewiele naturalnych wrogów: jedynie potężny drapieżnik, jak tygrys czy lampart może zabić zwierzę, kiedy to w obliczu zagrożenia zwinie się w kulę, chowając pod łuskami odsłonięte części ciała.
Przypisy
- ↑ Pholidota, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ F. Delsuc i inni, The evolution of armadillos, anteaters and sloths depicted by nuclear and mitochondrial phylogenies: implications for the status of the enigmatic fossil Eurotamandua, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 268 (1476), 2001, DOI: 10.1098/rspb.2001.1702, PMID: 11487408, PMCID: PMC1088784 (ang.).
- ↑ Murphy, Willian J., SJ O'Brien, O Madsen i inni. Resolution of the Early Placental Mammal Radiation Using Bayesian Phylogenetics. „Science”. 294 (5550), s. 2348–2351, 2001-12-14. DOI: 10.1126/science.1067179. PMID: 11743200.
- ↑ Robin MD Beck, Bininda-Emonds, Olaf RP, Cardillo, Marcel, Liu, Fu-Guo i inni. A higher-level MRP supertree of placental mammals. „BMC Evolutionary Biology”. 6 (1), s. 93, 2006. DOI: 10.1186/1471-2148-6-93. PMID: 17101039. PMCID: PMC1654192. [zarchiwizowane z adresu 9 October 2014].
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 392. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ Family Eomanidae Storch 2003 (pangolin). Fossliworks. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).
- ↑ Family Patriomanidae Szalay and Schrenk 1998 (pangolin). Fossliworks. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).
Bibliografia
- Kazimierz Kowalski: Ssaki. Zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Henryka Wojdowska, Kazimierz Kowalski (redaktorzy): Mały słownik zoologiczny. Ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
- Zwierzęta. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 83. ISBN 83-01-14344-4.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: derivative work: user:The Explaner, Licencja: CC BY-SA 4.0
Species from family Manidae.