Łysanki

Łysanki

Masyw Łysanek, jego grzbiety i doliny
Państwo	Polska
Pasmo	Tatry, Karpaty
Wysokość	1447 m n.p.m.
Wybitność	137 m
Położenie na mapie Tatr Łysanki
Położenie na mapie Karpat Łysanki
49°15′43,8″N 19°54′55,6″E/49,262167 19,915444

Łysanki – wybitny reglowy masyw w Tatrach Zachodnich, wznoszący się pomiędzy Doliną Strążyską a Doliną Małej Łąki^[1]. Najwyższy szczyt, również o nazwie Łysanki, ma wysokość 1447 m^[2][1](na niektórych mapach podawane 1445 m^[3]).

Topografia

Od południowej strony masyw Łysanek od Grzybowca oddzielony jest Przełęczą w Grzybowcu (1310 m^[2]). W północnym natomiast kierunku tworzy dwa grzbiety, które niżej znów rozgałęziają się (każdy na dwa grzbiety). Łącznie więc w dolnej części Łysanek znajdują się cztery grzbiety, pomiędzy którymi znajdują się 3 doliny. W kierunku od zachodu na wschód są to następujące grzbiety i dolinki^[3]:

• północno-zachodni grzbiet Łysanek,
• Mały Żlebek,
• Pośredni Wierszyk,
• Dolina za Bramką,
• Samkowy Grzbiet,
• Suchy Żleb,
• północno-wschodni grzbiet Łysanek.

Od grzbietu północno-zachodniego nieco poniżej szczytu Łysanek odgałęzia się w północnym kierunku boczny grzbiet Pośredniego Wierszyka, oddzielający Dolinę za Bramką od Małego Żlebka. Grzbiet północno-wschodni opada do Samkowego Zwornika (1316 m^[2]) i oddziela Dolinę Grzybowiecką (górne odgałęzienie Doliny Strążyskiej) od Doliny za Bramką. W Samkowym Zworniku odgałęzia się w północnym kierunku Samkowy Grzbiet oddzielający Suchy Żleb od Doliny za Bramką^[3].

Opis masywu Łysanek

Północno-wschodni grzbiet Łysanek i Dolina Strążyska

(c) I, Selso, CC-BY-SA-3.0

Z lewej strony Łysanki, w głębi Sarnia Skała

Cały masyw zbudowany jest z dolomitów i wapieni. Jest to dobrze wyodrębnione wzniesienie reglowe, niemal całkowicie zarośnięte lasem, ale występują też formy skałkowe. W północno-wschodnim grzbiecie znajdują się skały Jatki, zaś na opadających do Doliny Strążyskiej stokach tego grzbietu znajduje się wiele pojedynczych turni i turniczek, najbardziej znane z nich to: Kiernia, Skała Jelinka, Kominy Strążyskie, Kapelusze i Czarna Turnia. W grani Pośrednego Wierszyka znajduje się cały las turni zwanych Jasiowymi Turniami, W wielu tych skałach wspinali się taternicy i poprowadzono w nich wiele, przeważnie trudnych dróg wspinaczkowych^[4]. W partiach szczytowych istnieją jeszcze niewielkie niezalesione obszary, na których las nie zdążył się jeszcze odtworzyć po wielkich spustoszeniach, jakich dokonał huragan w 1968 r.^[5]

W masywie znajduje się kilkanaście niewielkich jaskiń, m.in.: Komora w Jatkach, Nisza w Jatkach, Tunel w Jatkach, Jaskinia w Jatkach, Kominek w Jatkach, Dziurawa Nisza w Jatkach, Dziura w Czarnej Turni I, Dziura w Czarnej Turni II, Dziura w Czarnej Turni III i Dziura w Czarnej Turni IV^[6].

W początkach turystyki tatrzańskiej Łysanki dzięki swojej bliskości od Zakopanego były dość popularne. W 1898 r. Towarzystwo Tatrzańskie wykonało na ich szczyt ścieżkę turystyczną. Obecnie masyw Łysanek włączony został w obszar ochrony ścisłej Regle Zakopiańskie i jest niedostępny dla turystów i taterników. Możliwe jest jedynie wejście zielonym szlakiem do Doliny za Bramką^[5].

W niektórych miejscach dość dobrze zachowały się pierwotna buczyna karpacka^[4]. Z rzadkich roślin znaleziono na Łysankach stanowiska storzana bezlistnego i szaroty Hoppego^[7].

Przypisy