Łysianka

Łysianka
Лисянка
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	czerkaski
Wysokość	160 m n.p.m.
Populacja (2019); • liczba ludności	; 7737
Nr kierunkowy	+380 4749
Kod pocztowy	19300
	Położenie na mapie obwodu czerkaskiego Łysianka
	Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Łysianka
	49°15′25″N 30°49′24″E/49,256944 30,823333
	Strona internetowa
	Portal Ukraina

Łysianka (także Lisianka, ukr. Лисянка) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie w obwodzie czerkaskim, w rejonie zwinogródzkim, przed 2020 siedziba władz rejonu łysiańskiego.

Leży na Wyżynie Naddnieprzańskiej, w dolinie rzeki Hnyłyj Tykycz.

Historia

Miejsce bitwy w 1674 roku.

Zwinogródka i Lisianka są znane z fundacyi nowych katolickich. (...) W Lisiance był klasztór XX. Franciszkanów, fundacyi książąt Jabłonowskich. Lisianka r 1659, przywilejem królewskim nadana Konstantemu Wyhowskiemu i jego potomkom, z wielą okolicznémi wsiami, była dobrami ziemskiémi. Książę Alexander Jabłonowski, starosta Korsuński, jako dobra królewskie, wcielił ją do starostwa, intromisyą wziął. Wyhowscy wytoczyli proces i wygrali. Książę Jabłonowski r. 1720 u jednego z Wyhowskich kupił te dobra, które odtąd zostały dziedziczną własnością książąt Jabłonowskich. Książę Józef Jabłonowski, mąż uczony, znany z kilku wydanych dzieł, pisał się hrabią na Lisiance. (...) ^[2]

W 1768 podczas koliszczyzny doszło w Łysiance do rzezi; miasto zostało przez Kozaków i miejscowe ruskie chłopstwo zdobyte i złupione, a przebywająca w nim ludność (polska szlachta i Żydzi) wymordowana^[3].

W czasie rzezi r. 1768 byli tu już Franciszkanie, mieli tu większe zgromadzenie; zwyczajem swego zakonu wprowadzili wielkie na dzień Św. Antoniego uroczyste, coroczne odpusty; wiele się na nie ludu zgromadzało Rusi wschodniego obrządku: kazania, nauki i Kommunie Św., procesye, stale rozwijały katolickiego ducha w téj stronie. W Lisiance był opalisadowany wysoko zamek książąt Jabłonowskich; oddany został dobrowolnie przez słabość rządcy zbutowanemu ludowi w r. 1768. Żeleźniak rozpoczął tu rzeź straszną; pierwszą jéj ofiarą była Lisianka, drugą Humań. Rozmaite czynili najhaniebniejsze zniewagi kościołowi Franciszkanów. Zakonnicy rychło po rzezi wrócili i kościołowi katolickiemu znowu gorliwie, szczérze i użytecznie służyli. ^[2]

Józef Aleksander ks. Jabłonowski popierał konfederację barską znacznym funduszem; po jej upadku, złożywszy dostojeństwo wojewody, osiadł w Lipsku, gdzie umarł w 1777 r. Po śmierci jego Lisianka spadła na córkę jego, księżnę Sapieżynę. Rodzina innych Wyhowskich zaskarżyła transakcję zakupu, zawartą jeszcze w roku 1720 przez wojewodę Wyhowskiego i odstąpiła rzekome prawa Franciszkowi Ksaweremu Branickiemu. Ten w końcu poprzez ugodę z ks. Sapieżyną stał się tych dóbr właścicielem. W roku 1792 Franciszkanie zbudowali kościół drewniany, na miejsce zburzonego przez koliszczyznę. Parafia posiadała kaplice w Steblowie u Onufrego Hołowińskiego, w Korsuniu, w Ryżanówce u Andrzeja Obrębskiego; w Wodzianikach murowana u Szczęsnego Rościszewskiego; we wsi Onufryjowej murowana u grafa Adama Bierzyńskiego.^[4]

Pod rozbiorami była siedzibą gminy Lisianka(ukr.) powiatu zwinogródzkiego.

W 1989 liczyło 8858 mieszkańców^[5].

W 2013 liczyło 8136 mieszkańców^[6].

Zabytki

zamek

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.76
↑ ^a ^b Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, Kraków 1873, na str. 644
↑ Władysław Andrzej Serczyk, Koliszczyzna, Kraków 1968, s. 88
↑ Lisianka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 306 .
↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
↑ Чисельність наявного населёння України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України. Київ, 2013. стор.107

Bibliografia

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. V, Warszawa, 1880–1902, ss. 302-308.

Linki zewnętrzne

Lisianka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 302 .
Lisianka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 234 .

[1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.76

[Iwanowski-2] Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, Kraków 1873, na str. 644

[3] Władysław Andrzej Serczyk, Koliszczyzna, Kraków 1968, s. 88

[4] Lisianka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 306 .

[5] Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу

[6] Чисельність наявного населёння України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України. Київ, 2013. стор.107

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne