Łyszczec wiechowaty

Łyszczec wiechowaty
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządgoździkopodobne
Rządgoździkowce
Rodzinagoździkowate
Rodzajłyszczec
Gatunekłyszczec wiechowaty
Nazwa systematyczna
Gypsophila paniculata L.
Sp. pl. 1:407. 1753
Synonimy
  • Gypsophila paniculata Fisch.
Pokrój
Kwiaty

Łyszczec wiechowaty, gipsówka wiechowata (Gypsophila paniculata L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny goździkowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej i środkowej Europy, Kaukazu, Syberii, Mongolii i Chin, jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się też w innych rejonach świata[3]. W Polsce występuje na naturalnych siedliskach tylko w nielicznych miejscach: na Nizinie Podlaskiej i w dolinie Bugu w Czumowie koło Hrubieszowa[4]. Spotykany był także w różnych miejscach kraju jako gatunek synantropijny, uciekinier z upraw[4], jest bowiem uprawiany i często dziczejący[5]. Okazy dziko rosnące podlegają w Polsce ochronie.

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, rozgałęziająca się, naga, delikatna. Wysokość rośliny 40-80 cm (odmiany uprawne do 120 cm). Brak pędów płonych, gałązki z kwiatostanami są bezlistne.
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe, liście równowąskie i zaostrzone, zrośnięte nasadami. Mają szerokość do 7,5 mm i 3-5 nerwów.
Kwiaty
Białe, lub różowawe, drobne, zebrane w szeroką wiechę o bardzo cienkich gałązkach. Kwiaty promieniste, 5-krotne. Działki kielicha zrośnięte, płatki korony równowąskoklinowate, na szczycie zaokrąglone, 1 słupek z dwoma szyjkami, 10 pręcików dłuższych od płatków[4].
Owoc
Torebka zawierająca brodawkowane nasiona.
Korzeń
Gruby i długi.

Biologia i ekologia

Bylina, chamefit. Siedlisko: wydmy, świetliste lasy, zbocza. Preferuje miejsca piaszczyste. Kwitnie od czerwca do września, jedna roślina wytwarza ok. 1000 kwiatów[4]. Liczba chromosomów 2n = 34[5].

Zagrożenia i ochrona

Od 2014 roku roślina objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową[6]. W latach 1983–2014 znajdowała się pod ochroną ścisłą[7]. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii EN (zagrożony)[8]. Zagrożony jest przez zalesianie ugorów i innych miejsc, na których występuje[4].

Zastosowanie

  • Roślina ozdobna, uprawiana głównie na kwiat cięty, wykorzystywany do wytwarzania wieńców, bukietów, itp. Czasami sadzony także w ogródkach skalnych i na rabatach. Istnieje wiele kultywarów, np. `Bristol Fairy` o pełnych, białych kwiatach, `Compact Plena` o pełnych i lekko różowych kwiatach[9].
  • Roślina lecznicza, dawniej używana w medycynie ludowej.

Uprawa

Rozmnaża się go najczęściej z nasion wysiewanych w marcu-kwietniu do inspektu, sadzonki należy pikować[10]. Na stałe miejsce wysadza się je we wrześniu. Lubi gleby lekkie, piaszczyste, dobrze nawapnione, stanowiska suche i słoneczne[10]. Jest całkowicie odporny na mróz[9]. Po przekwitnięciu roślinę ścina się, by ponownie zaczęła rosnąć.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN) (ang.). [dostęp 2010-02-12].
  4. ↑ a b c d e Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  5. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. nr 0, poz. 1409).
  7. ↑ Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 kwietnia 1983 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1983 r. nr 27, poz. 134).
  8. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  9. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  10. ↑ a b Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Close-up of baby's breath (Gypsophila paniculata) flowers.jpg
Autor: Avenue, Licencja: CC BY-SA 3.0
Close-up of baby's breath (Gypsophila paniculata) flowers. Picked from roadside near the Point Betsie lighthouse, Michigan. Each flower is roughly 1 mm (less than 1/16th in) across.