Ściana osłonowa
Ściana osłonowa, ściana kurtynowa – elewacja budynku niemająca funkcji nośnej i stanowiąca jedynie przegrodę cieplną i funkcjonalną.
Ściana taka mocowana jest do stropów, ścian poprzecznych lub słupów konstrukcyjnych i przenosi jedynie ciężar własny i parcie wiatru, nie biorąc udziału w odprowadzaniu obciążeń z zasadniczej części budowli.
Ściany osłonowe mają zwykle lekką konstrukcję w postaci rusztu ze specjalnych profilów aluminiowych, czasem z innych materiałów (brązu, niegdyś stali). Konstrukcja wypełniona jest taflami przeźroczystego lub matowego szkła, metalowymi kasetonami albo podobnymi materiałami. Spotyka się też ściany osłonowe wykonane całkowicie z elementów żelbetowych.
W Polsce ściany kurtynowe po raz pierwszy zastosowano, w początku lat 60. XX wieku, w budynkach Ściany Wschodniej w Warszawie oraz w budynkach hotelu Cracovia i kina Kijów w Krakowie.
Ściana osłonowa Bauhausu (1926) w Dessau-Roßlau, arch. Walter Gropius.
(c) Bundesarchiv, Bild 102-13123 / CC-BY-SA 3.0Ściana osłonowa Kant-Garage (1930) w Berlinie, arch. Hermann Zweigenthal.
Fasada hotelu Cracovia. Jedna z pierwszych ścian kurtynowych w Polsce (1965). Projektowali Mieczysław Wrześniak i Adam Turczyński.
Szklane ściany kurtynowe widoczne wewnątrz budynku na Dworcu Centralnym w Warszawie (1975), arch. Arseniusz Romanowicz.
Szklana ściana kurtynowa otaczająca poczekalnię na dworcu kolejowym Tarnów-Mościce (1976), arch. Stanisław Wilkosz.
Media użyte na tej stronie
Stacja kolejowa Tarnów-Mościce.Pawlo68.JPG
Autor: Paweł Tucki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek dworca kolejowego PKP Tarnów-Mościce (1976) w Polsce z widoczną częścią peronu I i wejściem nań oraz parking przed stacją. Architekt Stanisław Wilkosz. Dworzec kolejowy o wysokich walorach architektonicznych jest mocno zakorzeniony w tradycji zachodnioeuropejskiego modernizmu i nawiązuje do najwybitniejszych jego realizacji. Nietypowe bo całkowite przeszklenie budynku wzorowane jest na światowej architekturze nowoczesnej i nadaje mu lekkość i ponadczasowość. Przykład wyjątkowo oryginalnego wzornictwa (designu) z epoki paradoksalnie pozbawiony ówczesnej socjalistycznej skromności i bylejakości obejmujący nietypowe schody przypominające ruchome schody, aluminiowe sufity, lampy rtęciowe oraz ekstrawaganckie ławki przypominające fotele lotnicze lub fotele przeznaczone dla maszynisty nowoczesnego pociągu. Pierwotnie na dworcu użyta została szwajcarska czcionka Helvetica będąca synonimem dobrego designu, czarna na białym tle. Przykład zdecydowanie udanego dworca kolejowego o wybitnej, nowatorskiej i równocześnie bogatej w znaczenia architekturze, który podobnie jak ponadczasowy i pozytywnie oceniany przez krytykę Warszawski Dworzec Centralny (1975) wyróżnia się pozytywnie z typowej i miernej architektury czasów PRL, którą reprezentował na przykład dworzec kolejowy w Płaszowie (1967) oraz we Włocławku (1974). Podczas modernizacji pobliskiej linii kolejowej E 30 w 2015 dokonano aktu dewastacji dworca kolejowego Tarnów-Mościce polegającym na usunięciu oryginalnych stalowych schodów prowadzących z pod monumentalnego zadaszenia na perony kolejowe. Schody były projektem związanym integralnie z architekturą dworca i nie kolidowały z istniejącym wejściem do przejścia podziemnego. Identyczne schody -przypominające schody ruchome- zachowały się wewnątrz budynku dworca. Z okazji modernizacji linii kolejowej dawne dwa perony pasażerskie zostały znacznie oddalone od budynku dworca i połączone z nim przez przejście podziemne wyposażone w windy, przez co przy samym budynku pozostały już tylko dwa tory towarowe połączone usuniętymi już schodami z dworcem co może tłumaczyć pośpiech z jakim usunięto dawne schody, ponieważ te zaczęły odtąd prowadzić pozornie tylko do torów towarowych, jednakże nie uzasadnia to opisanej dewastacji z powodu wysokich walorów nietypowej formy zlikwidowanych schodów. Alternatywą dla likwidacji oryginalnych stalowych schodów było ich zachowanie i wyposażenie krawędzi torów towarowych w estetyczne, szczelne i solidne ogrodzenie w modernistycznej formie, ponieważ tam gdzie prowadziły usunięte schody wciąż znajduje się jeszcze duży taras z długą i szeroką przestrzenią dla ludzi, zapewniającą imponujący widok nad poziomem ulicy. Taras ten jest wyposażony w ławki i objęty jest monumentalnym zadaszeniem będącym częścią budynku dworca kolejowego. Przez taras można obejść dookoła przeszklony budynek dworca i dojść do zachowanych jeszcze z tyłu budynku małych schodów które powtarzają oryginalną formę innych schodów dworca, które to małe schody pozwalają na wejście na antresolę w budynku dworca przez przeszklone drzwi lub zejście w dół na ulicę z tyłu dworca. Fotografia tarasu wykonana w 2021:http://tarnow.net.pl/uploads/articles/ORGINAL/20566a2135cb704c5714314e4b2a590dDSC9231.jpg[1]. Imponujący taras zewnętrzny oraz antresola wewnętrzna stanowią razem "promenadę architektoniczną", jest to pojęcie z historii architektury[2]. Do czasu ewentualnego wyposażenia w schody oraz w ogrodzenie od torów towarowych taras nie może być używany przez ludzi tak jak w latach siedemdziesiątych po otwarciu dworca. Dworzec kolejowy Tarnów-Mościce reprezentuje "piękno polskiej architektury" według magazynu Architektura Murator (10/2020). Widoczne na zdjęciu efekty zasłonięcia okien blachą na parterze, zamalowane drzwi oraz przypadkowa kolorystyka nie są ideą architekta. Na planie całego dworca i jego zadaszenia zachowała się także oryginalna, błyszcząca, granitowa posadzka z kontrastową, dwubarwną kompozycją geometryczną przypominającą tory kolejowe. Nawierzchnia z granitu, która została przeznaczona dla pieszych jest jednak wciąż niszczona przez nielegalnie parkujące samochody ze względu na brak słupków, które jednak w przypadku instalacji musiały by mieć nieinwazyjną formę i brak koloru (np. cienkie słupki ze stali ocynkowanej powtarzające obrys zadaszenia budynku) aby nie zakłócać formy architektonicznej modernistycznego dworca. W styczniu 2021 ruszyła procedura wpisu do rejestru zabytków dworca kolejowego Tarnów-Mościce przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, dworca którego opisano jako "charakteryzującego się wysokimi walorami architektonicznymi"[3]. Dworzec został zabytkiem w sierpniu.
Autor: Paweł Tucki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek dworca kolejowego PKP Tarnów-Mościce (1976) w Polsce z widoczną częścią peronu I i wejściem nań oraz parking przed stacją. Architekt Stanisław Wilkosz. Dworzec kolejowy o wysokich walorach architektonicznych jest mocno zakorzeniony w tradycji zachodnioeuropejskiego modernizmu i nawiązuje do najwybitniejszych jego realizacji. Nietypowe bo całkowite przeszklenie budynku wzorowane jest na światowej architekturze nowoczesnej i nadaje mu lekkość i ponadczasowość. Przykład wyjątkowo oryginalnego wzornictwa (designu) z epoki paradoksalnie pozbawiony ówczesnej socjalistycznej skromności i bylejakości obejmujący nietypowe schody przypominające ruchome schody, aluminiowe sufity, lampy rtęciowe oraz ekstrawaganckie ławki przypominające fotele lotnicze lub fotele przeznaczone dla maszynisty nowoczesnego pociągu. Pierwotnie na dworcu użyta została szwajcarska czcionka Helvetica będąca synonimem dobrego designu, czarna na białym tle. Przykład zdecydowanie udanego dworca kolejowego o wybitnej, nowatorskiej i równocześnie bogatej w znaczenia architekturze, który podobnie jak ponadczasowy i pozytywnie oceniany przez krytykę Warszawski Dworzec Centralny (1975) wyróżnia się pozytywnie z typowej i miernej architektury czasów PRL, którą reprezentował na przykład dworzec kolejowy w Płaszowie (1967) oraz we Włocławku (1974). Podczas modernizacji pobliskiej linii kolejowej E 30 w 2015 dokonano aktu dewastacji dworca kolejowego Tarnów-Mościce polegającym na usunięciu oryginalnych stalowych schodów prowadzących z pod monumentalnego zadaszenia na perony kolejowe. Schody były projektem związanym integralnie z architekturą dworca i nie kolidowały z istniejącym wejściem do przejścia podziemnego. Identyczne schody -przypominające schody ruchome- zachowały się wewnątrz budynku dworca. Z okazji modernizacji linii kolejowej dawne dwa perony pasażerskie zostały znacznie oddalone od budynku dworca i połączone z nim przez przejście podziemne wyposażone w windy, przez co przy samym budynku pozostały już tylko dwa tory towarowe połączone usuniętymi już schodami z dworcem co może tłumaczyć pośpiech z jakim usunięto dawne schody, ponieważ te zaczęły odtąd prowadzić pozornie tylko do torów towarowych, jednakże nie uzasadnia to opisanej dewastacji z powodu wysokich walorów nietypowej formy zlikwidowanych schodów. Alternatywą dla likwidacji oryginalnych stalowych schodów było ich zachowanie i wyposażenie krawędzi torów towarowych w estetyczne, szczelne i solidne ogrodzenie w modernistycznej formie, ponieważ tam gdzie prowadziły usunięte schody wciąż znajduje się jeszcze duży taras z długą i szeroką przestrzenią dla ludzi, zapewniającą imponujący widok nad poziomem ulicy. Taras ten jest wyposażony w ławki i objęty jest monumentalnym zadaszeniem będącym częścią budynku dworca kolejowego. Przez taras można obejść dookoła przeszklony budynek dworca i dojść do zachowanych jeszcze z tyłu budynku małych schodów które powtarzają oryginalną formę innych schodów dworca, które to małe schody pozwalają na wejście na antresolę w budynku dworca przez przeszklone drzwi lub zejście w dół na ulicę z tyłu dworca. Fotografia tarasu wykonana w 2021:http://tarnow.net.pl/uploads/articles/ORGINAL/20566a2135cb704c5714314e4b2a590dDSC9231.jpg[1]. Imponujący taras zewnętrzny oraz antresola wewnętrzna stanowią razem "promenadę architektoniczną", jest to pojęcie z historii architektury[2]. Do czasu ewentualnego wyposażenia w schody oraz w ogrodzenie od torów towarowych taras nie może być używany przez ludzi tak jak w latach siedemdziesiątych po otwarciu dworca. Dworzec kolejowy Tarnów-Mościce reprezentuje "piękno polskiej architektury" według magazynu Architektura Murator (10/2020). Widoczne na zdjęciu efekty zasłonięcia okien blachą na parterze, zamalowane drzwi oraz przypadkowa kolorystyka nie są ideą architekta. Na planie całego dworca i jego zadaszenia zachowała się także oryginalna, błyszcząca, granitowa posadzka z kontrastową, dwubarwną kompozycją geometryczną przypominającą tory kolejowe. Nawierzchnia z granitu, która została przeznaczona dla pieszych jest jednak wciąż niszczona przez nielegalnie parkujące samochody ze względu na brak słupków, które jednak w przypadku instalacji musiały by mieć nieinwazyjną formę i brak koloru (np. cienkie słupki ze stali ocynkowanej powtarzające obrys zadaszenia budynku) aby nie zakłócać formy architektonicznej modernistycznego dworca. W styczniu 2021 ruszyła procedura wpisu do rejestru zabytków dworca kolejowego Tarnów-Mościce przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, dworca którego opisano jako "charakteryzującego się wysokimi walorami architektonicznymi"[3]. Dworzec został zabytkiem w sierpniu.
%2c_1_Marshal_Ferdinand_Foch_Av%2c_Krak%c3%b3w%2c_Poland.jpg)
Former Cracovia Hotel (1960 by arch. Witold Cęckiewicz), 1 Marshal Ferdinand Foch Av, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dawny Hotel Cracovia (1960 proj. arch. Witold Cęckiewicz), al. Ferdynanda Focha 1, Kraków
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dawny Hotel Cracovia (1960 proj. arch. Witold Cęckiewicz), al. Ferdynanda Focha 1, Kraków
Bundesarchiv Bild 102-13123, Berlin, Auto-Hotel.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 102-13123 / CC-BY-SA 3.0
(c) Bundesarchiv, Bild 102-13123 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. 
Ein modernes Auto-Hotel aus Glas !
Blick auf die Glas-Fassade des modernsten Auto-Hotels Berlins, dessen Bau über 2 1/2 Millionen Mark kostete und über 400 Autos beherbergen kann. Kant-Garage in Berlin-Charlottenburg.
Blick auf die Glas-Fassade des modernsten Auto-Hotels Berlins, dessen Bau über 2 1/2 Millionen Mark kostete und über 400 Autos beherbergen kann. Kant-Garage in Berlin-Charlottenburg.
.jpg)
Warsaw (28592238).jpg
Autor: Russell Yarwood from Costa Mesa, United States, Licencja: CC BY-SA 2.0
Dworzec kolejowy Warszawa Centralna, Polska 1975. Najnowocześniejszy dworzec w powojennej Polsce wyposażony w urządzenia sprowadzone w latach 70. z krajów Europy Zachodniej. Przykład nowatorskiej architektury polskiego modernizmu z zastosowaniem luksusowych materiałów. Wnętrza pokryte białym marmurem i czarnym granitem, drzwi automatyczne, perfekcyjnie zaprojektowana cienka stolarka aluminiowa z wielkimi przeszkleniami, efektowne reflektory iluminacji architektury w szczycie dachu, ogrzewane i przeszklone poczekalnie na każdym peronie, system kamer monitoringu, marmurowo-drewniane ławki z własnym ogrzewaniem, telewizory we wszystkich pomieszczeniach, marmurowa fontanna, salon vip, schody ruchome, pochylnie ruchome i windy na każdym peronie. Według szwajcarskiej prasy to „znakomita przestrzeń publiczna: hala główna dworca Warszawa Centralna w swoim pierwotnym kształcie”[2]. Dopełnieniem kompozycji architektonicznej było zainstalowanie w otoczeniu dworca wysokich latarni w kolorze błękitnym, co było wtedy nowością, ponieważ kolor ten zapobiegał zeszpeceniu przestrzeni dzięki temu, że zlewał się z niebem oraz z jasnymi fasadami budynków i nie wyróżniał się oraz nie dzielił przestrzeni tak jak kolor czarny. Ponadto montaż wysokich latarni zamiast zwykłych pozwolił na zaoszczędzenie miejsca, ponieważ użyto mniej latarni, ale z mocniejszym światłem. Niestety po 1989 dokonano wielu modyfikacji budynku, niezgodnych z oryginalnym projektem architekta między innymi przemalowano sufit z koloru białego, matowego na szary (ciemny) co optycznie zmniejszyło i przyciemniło przestrzeń, usunięto marmurowe balustrady ze schodów co wyjątkowo negatywnie wpłynęło na estetykę, usunięto liczne tam elektroniczne zegary i zastąpiono je klasycznymi niepasującymi do modernistycznej architektury, zamknięto dwa tarasy widokowe na piętrze, usunięto marmurowe ławki z hali głównej i zastąpiono je tandetnymi współczesnymi zamiennikami (oryginalne ławki zostawiono tylko na peronach), usunięto też charakterystyczną marmurową fontannę umieszczoną tam celowo przez architekta (fontanna oczyszcza i ochładza powietrze, ruch wody w wodotrysku ujemnie jonizuje atmosferę, a to znacznie poprawia samopoczucie ludzi, fontanna usuwa pył z powietrza i zagłusza miejski hałas według Zakładu Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ)[3].
Autor: Russell Yarwood from Costa Mesa, United States, Licencja: CC BY-SA 2.0
Dworzec kolejowy Warszawa Centralna, Polska 1975. Najnowocześniejszy dworzec w powojennej Polsce wyposażony w urządzenia sprowadzone w latach 70. z krajów Europy Zachodniej. Przykład nowatorskiej architektury polskiego modernizmu z zastosowaniem luksusowych materiałów. Wnętrza pokryte białym marmurem i czarnym granitem, drzwi automatyczne, perfekcyjnie zaprojektowana cienka stolarka aluminiowa z wielkimi przeszkleniami, efektowne reflektory iluminacji architektury w szczycie dachu, ogrzewane i przeszklone poczekalnie na każdym peronie, system kamer monitoringu, marmurowo-drewniane ławki z własnym ogrzewaniem, telewizory we wszystkich pomieszczeniach, marmurowa fontanna, salon vip, schody ruchome, pochylnie ruchome i windy na każdym peronie. Według szwajcarskiej prasy to „znakomita przestrzeń publiczna: hala główna dworca Warszawa Centralna w swoim pierwotnym kształcie”[2]. Dopełnieniem kompozycji architektonicznej było zainstalowanie w otoczeniu dworca wysokich latarni w kolorze błękitnym, co było wtedy nowością, ponieważ kolor ten zapobiegał zeszpeceniu przestrzeni dzięki temu, że zlewał się z niebem oraz z jasnymi fasadami budynków i nie wyróżniał się oraz nie dzielił przestrzeni tak jak kolor czarny. Ponadto montaż wysokich latarni zamiast zwykłych pozwolił na zaoszczędzenie miejsca, ponieważ użyto mniej latarni, ale z mocniejszym światłem. Niestety po 1989 dokonano wielu modyfikacji budynku, niezgodnych z oryginalnym projektem architekta między innymi przemalowano sufit z koloru białego, matowego na szary (ciemny) co optycznie zmniejszyło i przyciemniło przestrzeń, usunięto marmurowe balustrady ze schodów co wyjątkowo negatywnie wpłynęło na estetykę, usunięto liczne tam elektroniczne zegary i zastąpiono je klasycznymi niepasującymi do modernistycznej architektury, zamknięto dwa tarasy widokowe na piętrze, usunięto marmurowe ławki z hali głównej i zastąpiono je tandetnymi współczesnymi zamiennikami (oryginalne ławki zostawiono tylko na peronach), usunięto też charakterystyczną marmurową fontannę umieszczoną tam celowo przez architekta (fontanna oczyszcza i ochładza powietrze, ruch wody w wodotrysku ujemnie jonizuje atmosferę, a to znacznie poprawia samopoczucie ludzi, fontanna usuwa pył z powietrza i zagłusza miejski hałas według Zakładu Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ)[3].