Ściborzyce Wielkie
| Artykuł | 50°01'09"N 18°01'55"E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°3'N, 18°2'E, 50°1'11.14"N, 18°1'47.46"E |
| - błąd | 19530 m |
| Odległość | 307 m |
| wieś | |
 (c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2007) | 506 |
| Strefa numeracyjna | 77 |
| Kod pocztowy | 48-130[1] |
| Tablice rejestracyjne | OGL |
| SIMC | 0496159 |
Położenie na mapie gminy Kietrz _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Kietrz") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego  | |
 50°01′09″N 18°01′55″E/50,019167 18,031944 | |
Ściborzyce Wielkie (cz. Štibořice, niem. Steuberwitz[2]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Kietrz, z trzech stron granicząca z Czechami.
Częścią wsi jest przysiółek Przysieczna.
Nazwa
Nazwa Ściborzyc pochodzi od staropolskiej jak również staroczeskiej nazwy iglastego lasu – boru[3]. Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę wsi podaje Stiborzyce dodając w nawiasie po polsku (stary bor) i tłumaczy po niemiecku jej znaczenie "Alter Wald" czyli "Stary Las"[3]. Pierwotna polska nazwa Ściborzyce i czeska Štibořice została później przez Niemców zgermanizowana na Steuberwitz i utraciła pierwotne znaczenie[3].
Miejscowość została zanotowana w roku 1220 w zlatynizowanej staroczeskiej wersji jako Styboricz, 1250 Stiboric, 1265-1270 Styboriz, 1377 Stiblerndorf oraz Stilorndorf.[4]
Historia
Historycznie miejscowość leży na tzw. polskich Morawach, czyli na obszarze dawnej diecezji ołomunieckiej. Ściborzyce Wielkie są starsze od wzmiankowanej w 1335 sąsiedniej wsi Rozumice i zostały wzmiankowane już w 1220 i znajdowały się w granicach czeskich Moraw. Później znalazły się w wydzielonym z nich księstwie opawskim, uznawanym za część Górnego Śląska co najmniej od końca XV wieku. W 1523 księstwo karniowskie zostało zakupione przez Jerzego Hohenzolerna, który wprowadził wyznanie luterańskie. Ściborzyce Wielkie z sąsiednimi Rozumicami jako jedne z nielicznych w okolicy zachowały charakter ewangelicki po okresie kontrreformacji.
Po wojnach śląskich znalazła się w granicach Prus i powiatu głubczyckiego. W XVIII stuleciu było tu (podobnie jak w Rozumicach i innych sąsiednich miejscowościach) wielu zwolenników braci morawskich, tzw. herrnhutów (poprawnie herrnhuterzy), z których część wyemigrowała do miejscowości: Herrnhut i Pawłowiczki. W tych ostatnich herrnhuterzy założyli osadę Gnadenfeld.
Szkoła ewangelicka istniała tu od 1765, a kościół ewangelicki poświęcono w 1873, choć administracyjnie miejscowi luteranie nadal należeli do ewangelickiej parafii Rozumice. U schyłku XIX stulecia na 1077 mieszkańców Ściborzyc Wielkich było 1047 ewangelików. W 1910 91% posługiwało się gwarami laskimi[2]. Po I wojnie światowej została niemiecką miejscowością graniczną po tym, jak otacząjący ją z trzech stron tzw. kraik hulczyński tak samo zamieszkały przez Morawców, jednak położony w całości w powiecie raciborskim, przyłączono do Czechosłowacji. W granicach Polski od końca II wojny światowej. Po drugiej wojnie światowej Morawców uznano za ludność polską i pozwolono im pozostać. Po 1956 nastąpiła fala emigracji do Niemiec[2]. Obecnie zbór ewangelicki w Ściborzycach liczy już tylko około 15 osób, nad którymi opiekę duszpasterską sprawuje pastor z Rybnika.
W latach 1945–1986 stacjonowała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. W latach 1986–1990 była strażnicą szkolną, kiedy to została rozformowana.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Religia
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Ewangelicko-Augsburski (samodzielna parafia) oraz Kościół Rzymskokatolicki.
Transport
Do 21 grudnia 2007 roku w miejscowości funkcjonowały przejścia graniczne:
Bibliografia
- Krzysztof Gładkowski, Kanzel/ambona. Protestancka wspólnota lokalna na Górnym Śląsku , wyd. UWM, Olsztyn 2008.
- Krzysztof Gładkowski, Protestanci w ziemi głubczyckiej, "Kalendarz Głubczycki" 2006.
- Kurt Kuklik, Über die Evangelische Kirche in Steuberwitz, Leobschützer Heimatblatt" 1994, Jg. 27, H. 1, s. 34.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1278 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Mariusz Kowalski. Morawianie (Morawcy) w Polsce. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. 5, s. 115-131, 2016.
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 34, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Stanisław Drzażdżyński, "Nazwy topograficzne. Słowiańskie nazwy miejscowości na Szląsku Pruskim. Powiat Głubczycki", "Wisła" tom XI 1897, str. 130.
- Siedziba gminy: Kietrz
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.2778 N
- S: 49.942 N
- W: 16.8461 E
- E: 18.8073 E
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Ściborzyce Wielkie – dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki parafialny pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych (1873).
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Głubczyce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.34 N
- S: 49.95 N
- W: 17.55 E
- E: 18.11 E
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Kietrz (gmina), Poland.